Πόσοι τύποι γονεϊκών στυλ υπάρχουν και πώς επηρεάζονται τα παιδιά;
Μάθετε εάν το στυλ σας είναι αξιόπιστο, αυταρχικό, επιτρεπτικό ή αμέτοχο
Ο τρόπος ανατροφής μπορεί να επηρεάσει τα πάντα, από την αυτοεκτίμηση και τη σωματική υγεία του παιδιού μέχρι τον τρόπο με τον οποίο σχετίζονται με τους άλλους. Είναι σημαντικό να βεβαιωθούμε ότι το γονεϊκό στυλ υποστηρίζει την υγιή ανάπτυξη και ευημερία, επειδή ο τρόπος που αλληλεπιδράμε με το παιδί μαςκαι ο τρόπος που το πειθαρχούμε θα το επηρεάσει για το υπόλοιπο της ζωής του. Οι ερευνητές έχουν εντοπίσει τέσσερις κύριους τύπους γονεϊκών στυλ:
- Αυταρχικό
- Αξιόπιστο
- Επιτρεπτικό
- Αμέτοχο
Κάθε στυλ ακολουθεί διαφορετική προσέγγιση στην ανατροφή των παιδιών, προσφέρει διαφορετικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα και μπορεί να αναγνωριστεί από μια σειρά από διαφορετικά χαρακτηριστικά. Οι άνθρωποι συχνά θέλουν να γνωρίζουν ποιο στυλ ανατροφής χρησιμοποιούν — και ποιο είναι το καλύτερο. Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει ένας σωστός τρόπος γονικής μέριμνας, αλλά το γενικό στυλ ανατροφής που προτείνουν οι περισσότεροι ειδικοί, συμπεριλαμβανομένης της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής (AAP), είναι μια αξιόπιστη προσέγγιση.
Ας δούμε περισσότερα σχετικά με τα τέσσερα βασικά στυλ γονικής μέριμνας, γιατί έχουν σημασία και στο πώς θα ξεχωρίσουμε σε ποιο από αυτά ανήκουμε ως γονείς—και πώς και πότε να προσαρμόσουμε την προσέγγισή μας, εάν χρειάζεται.
Αυταρχικός Γονέας
- Πιστεύεται ότι τα παιδιά πρέπει να φαίνονται και να μην ακούγονται.
- Όταν πρόκειται για κανόνες, πιστεύεται ότι είναι «ή ο τρόπος μου ή τίποτα».
- Δεν λαμβάνονται υπόψη τα συναισθήματα του παιδιού.
Εάν κάποιο από αυτά ισχύει για εμάς, μπορεί να είμαστε ο αυταρχικός γονέας. Οι αυταρχικοί γονείς πιστεύουν ότι τα παιδιά πρέπει να ακολουθούν τους κανόνες χωρίς εξαίρεση.
Οι αυταρχικοί γονείς φημίζονται γιατί λένε «Επειδή το είπα εγώ», όταν ένα παιδί αμφισβητεί τους λόγους πίσω από έναν κανόνα. Δεν τους ενδιαφέρει η διαπραγμάτευση και η εστίασή τους είναι στην υπακοή. Επίσης, δεν επιτρέπουν στα παιδιά να εμπλακούν σε προκλήσεις ή εμπόδια επίλυσης προβλημάτων. Αντίθετα, διαμορφώνουν τους κανόνες και επιβάλλουν τις συνέπειες με ελάχιστη προσοχή στη γνώμη ενός παιδιού.
Οι αυταρχικοί γονείς μπορούν να χρησιμοποιούν τιμωρίες αντί για πειθαρχία. Έτσι, αντί να διδάξουν ένα παιδί πώς να κάνει καλύτερες επιλογές, επενδύεται στο να κάνει τα παιδιά να λυπούνται για τα λάθη τους. Τα παιδιά που μεγαλώνουν με αυστηρούς αυταρχικούς γονείς τείνουν να ακολουθούν κανόνες πολλές φορές. Όμως, η υπακοή τους έχει ένα τίμημα.
Τα παιδιά αυταρχικών γονέων διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν προβλήματα αυτοεκτίμησης, επειδή οι απόψεις τους δεν εκτιμώνται.
Μπορεί επίσης να γίνουν εχθρικά ή επιθετικά. Αντί να σκέφτονται πώς να κάνουν τα πράγματα καλύτερα στο μέλλον, συχνά εστιάζουν στον θυμό που νιώθουν προς τους γονείς τους ή τους εαυτούς τους επειδή δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των γονέων. Δεδομένου ότι οι αυταρχικοί γονείς είναι συχνά αυστηροί, τα παιδιά τους μπορεί να γίνουν καλοί ψεύτες σε μια προσπάθεια να αποφύγουν την τιμωρία.
Αξιόπιστος Γονέας
- Καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια για να δημιουργηθεί και να διατηρηθεί μια θετική σχέση με το παιδί.
- Εξηγούνται οι λόγοι πίσω από τους κανόνες.
- Θέσπιση ορίων, επιβολή κανόνων και συνέπεια, αλλά λαμβάνονται υπόψη και τα συναισθήματα του παιδιού.
Εάν αυτές οι δηλώσεις μας μοιάζουν γνωστές, μπορεί να είμαστε ένας αξιόπιστος γονέας. Οι αξιόπιστοι γονείς έχουν κανόνες και χρησιμοποιούν συνέπειες, αλλά λαμβάνουν υπόψη και τις απόψεις των παιδιών τους. Επικυρώνουν τα συναισθήματα των παιδιών τους, ενώ ξεκαθαρίζουν επίσης ότι οι ενήλικες είναι τελικά υπεύθυνοι. Αυτή είναι η προσέγγιση που υποστηρίζεται από έρευνες και ειδικούς ως το πιο αναπτυξιακά υγιές και αποτελεσματικό στυλ ανατροφής.
Οι αξιόπιστοι γονείς επενδύουν χρόνο και ενέργεια για να αποτρέψουν προβλήματα συμπεριφοράς πριν ξεκινήσουν. Χρησιμοποιούν επίσης στρατηγικές θετικής πειθαρχίας για να ενισχύσουν τη θετική συμπεριφορά, όπως συστήματα επαίνου και ανταμοιβής.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα παιδιά που έχουν αξιόπιστους γονείς είναι πιο πιθανό να γίνουν υπεύθυνοι ενήλικες που νιώθουν άνετα να συνηγορούν στον εαυτό τους και να εκφράσουν τις απόψεις και τα συναισθήματά τους.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν με αξιόπιστη πειθαρχία τείνουν να είναι χαρούμενα και επιτυχημένα. Είναι επίσης πιο πιθανό να είναι καλοί στη λήψη ορθών αποφάσεων και στην αξιολόγηση των κινδύνων για την ασφάλεια από μόνοι τους.
Επιτρεπτικός Γονέας
- Θεσπίζονται κανόνες αλλά σπάνια εφαρμόζονται.
- Δεν τηρείται συνέπεια.
- Πιστεύεται ότι το παιδί θα μάθει καλύτερα με μικρή παρέμβαση από εμάς.
Εάν αυτές οι δηλώσεις φαίνονται γνωστές, μπορεί να είμαστε επιτρεπτικός γονέας. Οι επιτρεπτικοί γονείς είναι επιεικείς. Συχνά παρεμβαίνουν μόνο όταν υπάρχει σοβαρό πρόβλημα.
Είναι αρκετά επιεικείς και υιοθετούν μια στάση «τα παιδιά είναι παιδιά». Όταν προσπαθούν να είναι συνεπείς, μπορεί να μην καταφέρουν αυτές οι συνέπειες να έχουν συνοχή μεταξύ τους. Μπορεί να δώσουν πίσω προνόμια εάν ένα παιδί ζητιανεύει ή μπορεί να επιτρέψουν σε ένα παιδί να βγει νωρίς από το τάιμ άουτ αν υποσχεθούν ότι θα είναι καλό.
Οι επιτρεπτικοί γονείς συνήθως αναλαμβάνουν περισσότερο ρόλο φίλου παρά γονέα. Συχνά ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να μιλήσουν μαζί τους για τα προβλήματά τους, αλλά συνήθως δεν καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια για να αποθαρρύνουν κακές επιλογές ή κακή συμπεριφορά.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν με επιτρεπτικούς γονείς είναι πιο πιθανό να δυσκολευτούν ακαδημαϊκά.
Μπορεί να παρουσιάζουν περισσότερα προβλήματα συμπεριφοράς καθώς δεν εκτιμούν την εξουσία και τους κανόνες. Συχνά έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και μπορεί να αναφέρουν έντονη θλίψη.
Διατρέχουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο για προβλήματα υγείας, όπως η παχυσαρκία, επειδή οι ανεκτικοί γονείς αγωνίζονται να περιορίσουν την πρόσληψη ανθυγιεινών τροφών ή να προωθήσουν την τακτική άσκηση ή υγιεινές συνήθειες ύπνου. Είναι ακόμη πιο πιθανό να έχουν οδοντικά προβλήματα, επειδή οι επιτρεπτικοί γονείς συχνά δεν επιβάλλουν καλές συνήθειες, όπως να διασφαλίζουν ότι ένα παιδί βουρτσίζει τα δόντια του
Αμέτοχος Γονέας
- Δεν ρωτάμε το παιδί για το σχολείο ή την εργασία.
- Σπάνια ξέρουμε πού είναι το παιδί ή με ποιον είναι.
- Δεν περνάμε πολύ χρόνο μαζί.
Εάν αυτές οι δηλώσεις ακούγονται γνωστές, μπορεί να είμαστε αμέτοχος γονέας. Οι αμέτοχοι γονείς τείνουν να έχουν ελάχιστη γνώση για το τι κάνουν τα παιδιά τους. Τείνουν να υπάρχουν λίγοι κανόνες στο σπίτι. Τα παιδιά μπορεί να μην λαμβάνουν πολλή καθοδήγηση, φροντίδα και προσοχή από τους γονείς.
Οι αμέτοχοι γονείς περιμένουν τα παιδιά να μεγαλώσουν τον εαυτό τους. Δεν αφιερώνουν πολύ χρόνο ή ενέργεια για να καλύψουν τις βασικές ανάγκες των παιδιών. Οι μη εμπλεκόμενοι γονείς μπορεί να παραμελούν αλλά δεν είναι πάντα σκόπιμο. Ένας γονέας με προβλήματα ψυχικής υγείας ή προβλήματα κατάχρησης ουσιών, για παράδειγμα, μπορεί να μην είναι σε θέση να φροντίσει τις σωματικές ή συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού σε σταθερή βάση.
Άλλες φορές, οι αμέτοχοι γονείς στερούνται γνώσης για την ανάπτυξη του παιδιού — ή μπορεί να πιστεύουν ότι το παιδί τους θα τα πάει καλύτερα χωρίς την επίβλεψή τους. Και μερικές φορές, απλώς κατακλύζονται από άλλα προβλήματα, όπως η εργασία, η πληρωμή λογαριασμών και η διαχείριση ενός νοικοκυριού.
Τα παιδιά με μη εμπλεκόμενους γονείς είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν προβλήματα αυτοεκτίμησης.
Τείνουν να έχουν κακές επιδόσεις στο σχολείο. Παρουσιάζουν επίσης συχνά προβλήματα συμπεριφοράς και κατατάσσονται χαμηλά στην ευτυχία.
Ωστόσο δεν υπάρχει ούτε ο τέλειος γονέας ούτε ένας γονιός είναι πάντα μόνο μια κατηγορία. Μερικές φορές οι γονείς δεν ταιριάζουν μόνο σε μία κατηγορία, οπότε μην απελπίζεστε εάν υπάρχουν στιγμές ή τομείς όπου τείνετε να είστε επιτρεπτικοί ή αμέτοχοι και άλλες φορές που είστε πιο αξιόπιστοι. Είναι δύσκολο να παραμείνετε συνεπείς όταν εξισορροπείτε τη ζωή και την ανατροφή των παιδιών. Μην νιώθετε ενοχές ή ντροπή για το πως είστε. Αυτό δεν είναι ωφέλιμο για κανέναν.
Οι μελέτες είναι σαφείς, ωστόσο, ότι η έγκυρη ανατροφή των παιδιών είναι το καλύτερο στυλ ανατροφής. Αλλά ακόμα κι αν τείνετε να ταυτίζεστε με άλλα στυλ γονέα, υπάρχουν βήματα που μπορείτε να ακολουθήσετε για να γίνετε πιο έμπιστος γονέας.
Με αφοσίωση και δέσμευση στο να είστε ο καλύτερος γονιός που μπορείτε, είναι δυνατό να διατηρήσετε μια θετική σχέση με το παιδί σας, ενώ εξακολουθείτε να εδραιώνετε την εξουσία σας με υγιή τρόπο. Και με την πάροδο του χρόνου, το παιδί σας θα καρπωθεί τα οφέλη του αξιόπιστου στυλ σας.
Πηγή: verywell family
Μετάφραση και επιμέλεια: Νατάσσα Παπαδοπούλου – Ψυχολόγος