Αν εστιάσετε στον έλεγχο έχετε χάσει τη μάχη: πώς να κερδίσετε πίσω τα παιδιά σας.
Μετάφραση και επιμέλεια στα ελληνικά: Αμαλία Τσιλίγκου- Ψυχολόγος-Εκπαιδευόμενη στην συστημική ψυχοθεραπεία
Ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στην Guardian, σχετικά με τις ιδέες του Gabor Mate για το πως ασκείται σήμερα ο γονεϊκός ρόλος.
Πολλές φορές τα παιδιά απομακρύνονται από τους γονείς, εκδηλώνουν συμπεριφορές θυμού ή αποξένωσης και στρέφονται στους φίλους ως τη βασική ομάδα συσχέτισης. Πώς μπορούν οι γονείς να ξαναβρούν τη σύνδεση με το παιδί τους? Ως βασική αρχή στην προσπάθεια αυτή ορίζεται η αναγνώριση ότι πίσω από την έκαστη συμπεριφορά του παιδιού, κρύβεται η ποιότητα σχέσης με τους γονείς. Η σχέση είναι αυτή που πολλές φορές περνάει κρίση και έχει ως αποτέλεσμα την αλλαγή στη συμπεριφορά. Το να διεκδικήσουν οι γονείς την επαφή με το παιδί τους μπορεί να φαίνεται δύσκολο εγχείρημα, αλλά η υπομονή και η κατανόηση φαίνεται να έχουν θετικά αποτελέσματα. Ο Gabor Maté μέσα από βιωματική ματιά, αφήνει τις σκέψεις του για μία σύνδεση με τα παιδιά, η οποία είναι καλό να καθοδηγείται από τα ένστικτα των ίδιων των γονιών.
Αν εστιάσετε στον έλεγχο έχετε χάσει τη μάχη: πώς να κερδίσετε πίσω τα παιδιά σας.
Από την ενασχόληση με την τεχνολογία μέχρι την εφηβική επανάσταση, είναι εύκολο να αισθανθείτε ότι τα παιδιά σας ξεφεύγουν από τον έλεγχό σας. Η εμπιστοσύνη στα ένστικά σας μπορεί να βοηθήσει.
Όταν ο μεγαλύτερος γιός του Gabor Maté ήταν οκτώ ετών, τα ξεσπάσματα θυμού του, προβλημάτισαν τόσο τους γονείς του, που επισκέφτηκαν όλοι μαζί τον διάσημο Αναπτυξιακό Ψυχολόγο Gordon Neufeld. Εκείνος μίλησε στον Maté και τη σύζυγό του, Rae και έπειτα στον γιό τους, Daniel λέγοντας: “Δεν έχει ο γιό σας κάποιο πρόβλημα, εσείς έχετε”. Αντί να έχουν “αυτό το προβληματικό παιδί” ο Maté και η Rae, χρειάστηκε να προσδιορίσουν τη δική τους συμπεριφορά, μία αποκάλυψη που σύμφωνα με τον ίδιο τον Maté ήταν “τρομακτική και ενδυναμωτική” ταυτόχρονα.
Σχεδόν 20 χρόνια αργότερα, ο Maté, συγγραφέας και γιατρός με έδρα στην Βανκούβερ, συνεργάστηκε με τον Neufeld, για να γράψει ένα βιβλίο βασισμένο στις ιδέες του τελευταίου. Το βιβλίο έχει τίτλο ‘Hold On To Your Kids: Why Parents Need To Matter More Than Peers’- Κρατήστε τα παδιά σας: Γιατί οι γονείς έχουν μεγαλύτερη σημασία από τους συνομηλίκους’. Το βιβλίο έχει μεταφραστεί σε 15 γλώσσες και επιτέλους δημοσιεύτηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η σκέψη των συγγραφέων ότι τα παιδιά απομακρύνονται από την προστασία των γονιών, δημιουργώντας έτσι το χάσμα των γενεών, θα έχει μεγάλη απήχηση στους γονείς, κυρίως σε αυτούς που έρχονται αντεμέτωποι με την υπερβολική χρήση τεχνολογικών μέσων των παιδιών τους και με την απομάκρυνση λόγω εφηβείας. Αλλά, όπως υποστηρίζουν οι δύο συγγραφείς Maté και Neufeld, οι γονείς πρέπει να κατανοήσουν ότι στην πραγματικότητα οι προκλητικές συμπεριφορές δεν είναι ‘πρόβλημα στην συμπεριφορά αυτή καθαυτή, αλλά πρόβλημα στη σχέση’.
Η ρίζα του προβλήματος αυτού υπάρχει σε αυτό που ορίζει ο Maté και ο Neufeld ως ‘προσανατολισμός προς τους συνομηλίκους’. Μερικοί θεωρούν ότι αυτός ο προσανατολισμός είναι ένδειξη ωρίμανσης των παιδιών. Ωστόσο, ο Maté υπογραμμίζει ότι δεν είναι ένδειξη ωρίμανσης όταν ο δεσμός με τους συνομηλίκους αντικαθιστά τον δεσμό με τους κύριους φροντιστές. Και τι θα πρέπει να κάνετε αν έχετε χάσει τα παιδιά σας λόγω των συνομηλίκων του? “Διεκδικήστε τα”, όπως αναφέρει και ο ίδιος. Ακριβώς αυτό έκανε και ο ίδιος ο Maté με την 15χρονη κόρη του. ‘Αποφάσισα απλά να την διεκδικήσω’, όπως αναφέρει. Μπορεί άραγε μία σχέση να διαμορφωθεί μονομερώς? Ο Maté παραδέχεται ότι φυσικά δεν ενδιέφερε την κόρη του να περάσει χρόνο μαζί του, αλλά εκείνος το ήθελε και εκείνης της άρεσε η ιδέα να τρώει κάπου έξω. Έτσι, καθιέρωσαν μία φορά την εβδομάδα να πηγαίνουν για δείπνο οι δυό τους, συνήθεια που έμεινε σταθερή για χρόνια. Μερικές φορές φυσικά το δείπνο δεν πήγαινε πολύ καλά, αλλά την επόμενη εβδομάδα θα είχαν και πάλι το ραντεβού τους. Εκείνα τα βράδια έγιναν κάτι σαν ιερός χώρος και χρειάστηκαν χρόνια μέχρι να φτάσει η κόρη του στο σημείο να του ζητήσει κάποια συμβουλή, “το οποίο θα μπορούσε να είναι κάτι φυσικό και να έχει συμβεί νωρίτερα, αλλά τουλάχιστον συνέβη”.
Μέχρι να γράψει το βιβλίο ‘Hold On To Your Kids: Why Parents Need To Matter More Than Peers’ είχε κάνει κάθε λάθος από αυτά που αναφέρει μέσα σε αυτό. Μερικά από αυτά τα λάθη είναι πολύ συγκεκριμένα, όπως είναι η τεχνική time out (όταν ο φροντισής απομακρύνει το παιδί από το περιβάλλον στο οποίο έκανε μία μη αποδεκτή συμπεριφορά), την οποία ο Maté απορρίπτει λέγοντας ότι ‘βασίζεται στον φόβο’, η χρήση γκρίνιας, θυμωμένης ή ψυχρής φωνής, η άσκηση πειθαρχίας ή το να παραμελείς να περάσεις αρκετό χρόνο με τα παιδιά σου. Αν έχετε ακούσει τον εαυτό σας να προστάζετε το παιδί να βουρτσίσει τα δόντια του ή να φορέσει τα παπούτσια του και ταραχτήκατε από το πόσο απότομη, αγενής ή γεμάτη απεπλισία ήταν η φωνή σας, τότε το βιβλίο του Maté θα σας κάνει να εξετάσετε τη συμπεριφορά σας υπό άλλο πρίσμα.
διαβάστε επίσης σχετικά με την υπερ-προστατευτικότητα:
https://synixiseis.gr/2022/07/02/%cf%85%cf%80%ce%b5%cf%81%cf%80%cf%81%ce%bf%cf%83%cf%84%ce%b1%cf%84%ce%b5%cf%85%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8c%cf%84%ce%b7%cf%84%ce%b1-%ce%b3%ce%bf%ce%bd%ce%b5%ce%af%cf%82-%ce%b5%ce%bb%ce%b9%ce%ba%cf%8c%cf%80/
Τι μπορούν να κάνουν λοιπόν οι γονείς για να επανασυνδεθούν με τα παιδιά τους?
Το κλειδί, σύμφωνα με τον Maté, είναι να συνδεθείτε ξανά με τα ένστικτά σας και να αγνοήσετε το είδος των βιβλίων, που υπογραμμίζουν την ανατροφή των παιδιών σαν κάποιου είδους τεχνογνωσία. -”είναι άχρηστα”, όπως δηλώνει και ο ίδιος.
Σκοπός του Maté και του Neufeld μέσα από το βιβλίο τους είναι να επικυρώσουν τα γονεϊκά ένστικτα, τα οποία δέχονται μία πολιτιστική επίθεση. Συμβουλή, όπως να αφήνεις ένα μωρό να κλαίει τη νύχτα ή να απομονώνεις ένα παιδί λόγω κακής συμπεριφοράς, είναι γονεϊκές πρακτικές που δεν λαμβάνουν υπόψιν τα ένστικτα των γονιών. Ο Maté προτείνει να μιλήσουμε με μητέρες και να δούμε πώς νιώθουν όταν κάνουν κάτι τέτοιο. Το κάνουν, αλλά παράλληλα πώς νιώθουν? Οι ειδικοί ανατροφής τους έχουν συμβουλέψει να αγνοούν τα δικά τους ένστικτα και συναισθήματα μπροστά σε μία συμπεριφορά του παιδιού που δείχνει απόγνωση.
Όταν καταφέρετε να αποκτήσετε την ενστικτώδη γονεϊκή μέριμνα, φαίνεται πλέον να είναι ξεκάθαρο το τι πρέπει να κάνετε: μιλήστε όμορφα στα παιδιά σας, συμπεριφερθείτε τους όπως θα κάνατε με οποιοδήποτε αγαπημένο σας πρόσωπο, να είστε έτοιμοι με μια αγκαλιά, αποφύγετε την υπερβολική χρήση του τηλεφώνου σας, περάστε χρόνο μαζί τους, επιζητήστε τις καλές προθέσεις τους.
O Maté όντας 75 ετών λέει “Αυτό θα ήθελα να έχω καταλάβει συνειδητά ως γονέας: Σκεφτείτε για ένα 10χρονο παιδί. Πόσα χρόνια σου έμειναν ακόμη μαζί του? Να είναι δηλαδή κάτω από τη δική σου στέγη και τις δικές σου κατευθύνσεις? Λοιπόν, ποιος είναι ο στόχος σου για αυτά τα χρόνια? Μνημονεύοντας τη δική του ζωή από μία άλλη οπτική πλέον, ο Maté καταλήγει στο ότι ο δικός του στόχος ήταν να είναι ένας επιτυχημένος, πολυάσχολος γιατρός με πολύ καλές επιδόσεις και ουσιαστικά έτσι έζησε τη ζωή του.
Συμβουλή προς κάθε γονέα που επιθυμεί να κρατήσει ή να κερδίσει πίσω ένα παιδί, “Αξιολογήστε αν η ζωή σας είναι έτσι δομημένη που να υποδηλώνει την πρόθεση αυτή”. Υποθετικά, αναφέρεται στο να εργάζονται οι γονείς λιγότερες ώρες, αλλά εφόσον το βιβλίο μιλά για τα ένστικτα, ο Maté θα πει μόνο: “Θα πρέπει να αποφασίσετε σε τι ποσοστό η επαγγελματική σας ζωή είναι απαραίτητη και σε τι ποσοστό έχετε τη δυνατότητα να την επιλέγετε εσείς”. Ακόμη και ελάχιστη ώρα με το παιδί βοηθά: Για παράδειγμα, αν ένας γονέας επιστρέφει αργά στο σπίτι, μπορεί να μπει στο δωμάτιου του παιδιού κι αν είναι ακόμη ξύπνιο να μάθει γρήρορα τα νέα του.
Επίσης, βοηθά να αφήσετε ελεύθερο χρόνο το Σαββατοκύριακο για να περάσετε με το παιδί σας. Πολύ σημαντικό είναι να δημιουργήσετε μία φιλόξενη ατμόσφαιρα στο σπίτι. Ακόμη κι αν τα μεγαλύτερα παιδιά αντιμετωπίζουν ψυχρά τις προσπάθειές σας για στοργή θα πρέπει σύμφωνα με τον συγγραφέα να παραμείνετε υπομονετικοί και να μην λαμβάνετε προσωπικά την απόρριψη. Προσπαθείτε να προσεγγίσετε το παιδί πίσω στη σχέση σας.
μην λαμβάνετε προσωπικά την απόρριψη. Προσπαθείτε να προσεγγίσετε το παιδί πίσω στη σχέση σας.
Ο Maté θεωρεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό της δικής του σχέση με τα παιδιά του, σπαταλήθηκε στον χρόνο που διέθετε να ανεβοκατεβαίνει τις σκάλες του σπιτιού για να ελέγχει αν όντως ο υπολογιστής έχει κλείσει. “Μην εστιάζετε την προσοχή σας σε τεχνικές για το πώς να ελέγχετε τα παιδιά σας και τα social media τους. Δουλέψτε για τη σχέση σας μαζί τους”. Ακόμη σε και μία σχέση με τις καλύτερες προθέσεις, είναι δύσκολο να γνωρίζει κανείς μέχρι πόσο να διατηρεί τον ελέγχο, ώστε να μην καταλήξει σε υπερβολικό βαθμό.
Δεν θα έδινες ουσίσκι σε ένα δίχρονο παιδί. Αυτό είναι ζήτημα ελέγχου? Ή μήπως αυτό σώζει ένα παιδί από κάτι ανθυγιεινό? Στη λέξη έλεγχος υποδηλώνεται και η λέξη ηγεσία. Μόλις λοιπόν δημιουργηθεί η συνθήκη του ελέγχου, έχετε χάσει τη μάχη. Ένας δυνατός δεσμός οπλίζει τους φροντιστές με την αρχή να θέτουν όρια σε ανθυγιεινές συσχετίσεις. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε στο παιδί “μπορείς να το κάνεις αυτό αλλά μόνο για μισή ώρα την ημέρα”. Αυτό έκανε και ο Maté με το παιδί του, που πάντα τα 30 λεπτά ενασχόλησης με την οθόνη μετατρεπόταν σε 40 λεπτά. Αλλά ο ίδιος πιστεύει ότι η υπέρβαση αυτή κατά 10 λεπτά είναι υπέροχη, καθώς πρόκειται για ζήτημα ελευθερίας.
Η ιδέα ότι η μικρή αποτυχία μπορεί να θεωρηθεί επιτυχία έρχεται ως τεράστια ανακούφιση. “Δεν μπορώ να μην αναρωτιέμαι πόσα πράγματα, ακόμα και τόσο βασικά όπως τη ζεστασιά και τη λίγη ελευθερία, οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν, αλλά έχουν μάθει –ή έχουν διδαχθεί– να αγνοούν”. Ίσως, όπως λέει ο Maté, όλοι μπορούμε να «επανεστιάσουμε στα ένστικτα».
Τρόποι επανασύνδεσης:
Προσκαλέστε τα παιδιά: Περάστε χρόνο μαζί τους όταν ξυπνούν, όταν έρχονται από το σχολείο, στα οικογενειακά γεύματα, όταν πάνε για ύπνο. Είναι η πρόθεση και η επίγνωση που κάνουν τη διαφορά. Ακόμη και δύο λεπτά μπορούν να προσφέρουν ’’μια δόση ικανοποιητικής σύνδεσης’’
Οι γονείς θέτουν κανόνες: Θα γνωρίζετε πότε μία διαπραγμάτευση είναι σκόπιμη να γίνει και πότε όχι.
Ελέγξτε τη στάση σας/συμπεριφορά σας: Αντί να φωνάζετε ή να στέλνετε μηνύματα όταν είναι η ώρα του δείπνου, ανεβείτε τις σκάλες και μιλήστε τους. Εάν αυτό απαιτεί περισσότερη ενέργεια από ό,τι έχετε, ο Maté επιμένει ότι δεν είναι ζήτημα ενέργειας αλλά «ένα θέμα διάθεσης».
Μην προσπαθείτε να ελέγξετε αλλά να καθοδηγήσετε: Εάν βρίσκεστε πάντα σε αντιπαράθεση με το παιδί σας, «καλύτερα να μην πιέζετε το θέμα, γιατί απλά πρόκειται να δημιουργήσετε σύγκρουση». Ο Maté αναφέρει πως δεν πρέπει να προσπαθούμε να ελέγξουμε αλλά να να εργαστούμε για την ανοικοδόμηση της σχέσης.
Μην δίνετε στο παιδί σας κινητό τηλέφωνο για όσο περισσότερο μπορέσετε: ο συγγραφέας είναι διστακτικός να αλλάξει την οπτική του για την τεχνολογία.
Μετάφραση και ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά
Αμαλία Τσιλίγκου- Ψυχολόγος
Πηγή: ‘If you focus on control, you have lost the battle’: how to win back your kids’
Πηγή ανάκτησης της βασικής εικόνας: https://www.psychologytoday.com/us/basics/parenting
Διαβάστε σχετικά: https://www.healthline.com/health/parenting/authoritative-parenting