Τι είναι η Διπολική Διαταραχή;
Η διπολική διαταραχή είναι μια κατάσταση ψυχικής υγείας που ορίζεται από περιόδους (γνωστότερες ως επεισόδια) ακραίων διαταραχών της διάθεσης. Η διπολική διαταραχή επηρεάζει τη διάθεση, τις σκέψεις και τη συμπεριφορά ενός ατόμου. Πρόκειται για μια χρόνια πάθηση, που σημαίνει ότι είναι δια βίου. Τα συμπτώματα μπορούν ωστόσο να αντιμετωπιστούν με την κατάλληλη θεραπεία.
Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι διπολικών διαταραχών: η διπολική Ι και η διπολική ΙΙ. Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, η διπολική διαταραχή Ι περιλαμβάνει επεισόδια σοβαρής μανίας και συχνά κατάθλιψης. Η διπολική διαταραχή ΙΙ περιλαμβάνει μια λιγότερο σοβαρή μορφή μανίας που ονομάζεται υπομανία.
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι διπολικής διαταραχής, οι οποίοι διαφέρουν ως προς τον τρόπο εμφάνισης των συμπτωμάτων και τη σοβαρότητά τους. Η διπολική διαταραχή Ι περιλαμβάνει μανιακά επεισόδια που χαρακτηρίζονται από συμπτώματα όπως παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις, υπερβολική ενέργεια, μειωμένη ανάγκη για ύπνο και αυξημένη διάθεση. Το διπολικό ΙΙ προκαλεί καταθλιπτικά επεισόδια και υπομανία, η οποία είναι μια λιγότερο σοβαρή μορφή μανίας.
Συμπτώματα
Παρά τη μεγάλη διαφορά όσον αφορά τη μανία στους δύο τύπους διπολικής διαταραχής, υπάρχουν αρκετές ομοιότητες στα συμπτώματα.
Καταθλιπτικά επεισόδια
Στη διπολική διαταραχή Ι εμφανίζεται συνήθως ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο (ένα ή περισσότερα), αλλά δεν είναι απαραίτητο. Η διπολική διαταραχή ΙΙ περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια. Και οι δύο διαταραχές μπορεί να περιλαμβάνουν περιόδους ευθυμίας, που είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει συναισθηματικά σταθερές περιόδους.
Τα συνήθη συμπτώματα που εμφανίζονται σε ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο περιλαμβάνουν:
Αϋπνία ή υπερυπνία
Ανεξήγητο ή ανεξέλεγκτο κλάμα
Σοβαρή κόπωση
Απώλεια ενδιαφέροντος για πράγματα που απολαμβάνει ο ασθενής κατά τη διάρκεια της ευθυμίας
Επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας
Μανία
Τα μανιακά επεισόδια διαρκούν τουλάχιστον επτά ημέρες. Ένα άτομο που βιώνει ένα μανιακό επεισόδιο μπορεί να βιώσει:
- Σημαντική αύξηση της ενέργειας
- Αισθήματα ευφορίας
- Παραισθήσεις ή ψευδαισθήσεις
- Αυξημένη σεξουαλική επιθυμία
- Λιγότερη ανάγκη για ύπνο
Κατά τη διάρκεια ενός μανιακού επεισοδίου, τα άτομα μπορεί να εμπλακούν σε απερίσκεπτη συμπεριφορά – για παράδειγμα, ριψοκίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά, υπερβολικές δαπάνες ή παρορμητική λήψη αποφάσεων.
Μερικές φορές οι άνθρωποι υποθέτουν ότι ένα “μανιακό επεισόδιο” σημαίνει ότι κάποιος μετατρέπεται σε “μανιακό”. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι η εμπειρία μανίας δεν σημαίνει αυτόματα ότι ένα άτομο θα γίνει βίαιο ή επικίνδυνο.
Υπομανία
Ένα άτομο που βιώνει ένα υπομανιακό επεισόδιο μπορεί να εμφανίσει παρόμοια συμπτώματα με εκείνα ενός μανιακού επεισοδίου, αλλά η λειτουργικότητά του δεν θα είναι αισθητά μειωμένη. Πολλά άτομα που βιώνουν υπομανία που σχετίζεται με τη διπολική ΙΙ απολαμβάνουν την αυξημένη ενέργεια και τη μειωμένη ανάγκη για ύπνο.
Ένα επεισόδιο υπομανίας δεν κλιμακώνεται σε σημείο που το άτομο να χρειάζεται νοσηλεία, κάτι που μπορεί να συμβεί με ένα άτομο που βιώνει μανία -ιδιαίτερα αν γίνεται επικίνδυνο για τους άλλους ή/και για τον εαυτό του.
Δείτε επίσης: Οκτώ έργα τέχνης εμπνευσμένα από προβλήματα ψυχικής υγείας
Αιτίες
Ενώ η ακριβής αιτία της διπολικής διαταραχής παραμένει ασαφής, πιστεύεται ότι η γενετική παίζει σημαντικό ρόλο. Αυτό αποδεικνύεται, εν μέρει, από μελέτες διδύμων στις οποίες ο ένας ή και οι δύο είχαν διάγνωση διπολικής διαταραχής Ι. Στο 40% των μονοζυγωτικών διδύμων (εκείνων με πανομοιότυπα γονίδια), διαπιστώθηκε ότι και οι δύο δίδυμοι είχαν διπολική διαταραχή, σε σύγκριση με λιγότερο από 10% των αδελφικών διδύμων (οι οποίοι δεν μοιράζονται όλα τα ίδια γονίδια).
Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν περιλαμβάνουν ανωμαλίες στα εγκεφαλικά κυκλώματα του ατόμου, ανωμαλίες στους νευροδιαβιβαστές και περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως παιδικό τραύμα ή κακοποίηση.
Διάγνωση
Κατά τη διάγνωση της διπολικής διαταραχής (ανεξάρτητα από τον τύπο της), ο κλινικός ιατρός ψυχικής υγείας πρέπει να αποκλείει άλλες ασθένειες όπως η σχιζοαπορροφητική διαταραχή, η σχιζοφρένεια, η παραληρητική διαταραχή, η σχιζοφρενικόμορφη διαταραχή ή άλλο καθορισμένο ή μη καθορισμένο φάσμα σχιζοφρένειας και άλλες ψυχωσικές διαταραχές που μπορεί να έχουν παρόμοια συμπτώματα.
Η διπολική διαταραχή δεν μπορεί να διαγνωστεί όπως άλλες ασθένειες όπου μια εξέταση αίματος, μια ακτινογραφία ή μια φυσική εξέταση μπορεί να παράσχει οριστική διάγνωση. Η διάγνωση βασίζεται σε ένα σύνολο κριτηρίων που πρέπει να πληροί ένα άτομο για να θεωρηθεί διπολική διαταραχή.
Μια τεκμηριωμένη διάγνωση θα περιλάμβανε πιθανότατα ειδικές εξετάσεις για να αποκλειστούν άλλες σωματικές συνεισφορές στα διπολικά συμπτώματα. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει έλεγχο ναρκωτικών, απεικονιστικές εξετάσεις (αξονική ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου), ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) και πλήρη σειρά διαγνωστικών εξετάσεων αίματος. Ο γιατρός θα σας κάνει επίσης ερωτήσεις και θα πρέπει να κάνετε ό,τι καλύτερο μπορείτε για να συνεργαστείτε στενά με μια ομάδα υγειονομικής περίθαλψης για να επιβεβαιώσετε τη διάγνωση και να βρείτε το κατάλληλο θεραπευτικό σχέδιο για εσάς.
Πώς ξέρω ότι έχω διπολική διαταραχή
Επειδή η διπολική διαταραχή μοιάζει με άλλες ψυχικές ασθένειες, όπως η σχιζοφρένεια ή η κατάθλιψη, είναι σημαντικό να γίνει μια επίσημη διάγνωση της διαταραχής για να είμαστε σίγουροι τι είναι αυτό που βιώνουμε. Η σωστή διάγνωση εξασφαλίζει επίσης ότι θα γίνει η καλύτερη δυνατή θεραπεία.
Το να κάνετε τα πρώτα βήματα προς τη διάγνωση μπορεί να είναι τρομακτικό, αλλά το να γνωρίζετε τι σας συμβαίνει και να λάβετε βοήθεια, σημαίνει ότι βρίσκεστε πολύ πιο κοντά στο να νιώσετε ξανά περισσότερο ο εαυτός σας.
Η διάγνωση της διπολικής διαταραχής συνήθως περιλαμβάνει πρώτα την επίσκεψη στον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης. Θα κάνει μια φυσική εξέταση και μπορεί να ζητήσει αιματολογικές εξετάσεις. Η εξέταση αίματος δεν μπορεί να σας πει αν έχετε διπολική διαταραχή, αλλά μπορεί να αποκλείσει ιατρικές καταστάσεις που μπορεί να προκαλούν τα συμπτώματά σας, όπως διαταραχές του θυρεοειδούς.
Εάν ο ιατρός σας πιστεύει ότι μπορεί να πάσχετε από διπολική διαταραχή, πιθανότατα θα σας παραπέμψει σε ψυχίατρο ή ψυχολόγο για επίσημη διάγνωση. Συνήθως, η διπολική διαταραχή διαγιγνώσκεται εάν εμφανίζετε ένα μοτίβο εναλλαγής μείζονος κατάθλιψης με μανία ή υπομανία. Θα πρέπει να είχατε τουλάχιστον ένα περιστατικό μανίας ή υπομανίας για να διαγνωσθείτε με διπολική διαταραχή
Πηγές: What Is Bipolar Disorder?, How Do I Know If I Have Bipolar Disorder?, Symptoms of Bipolar Disorder
Μετάφραση & Επιμέλεια: Παπαδοπούλου Νατάσσα, Ψυχολόγος – Εκπαιδευόμενη Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια