Τι επιβεβαιώνουμε στη ΛΟΑΤ(Λεσβίες, Ομοφυλόφιλα, Αμφιφυλόφιλα και Τρανς άτομα) Επιβεβαιωτική Ψυχολογία και Θεραπεία;

Κοινοποίηση

Παρουσίαση εισήγησης για συζήτηση σε τραπέζι στο Συνέδριο της Ένωσης Λεσβιών, Ομοφυλόφιλων ανδρών και Αμφιφυλόφιλων Ψυχολόγων που πραγματοποιήθηκε στις 16 – 17 Σεπτεμβρίου 1995, Πανεπιστήμιο Notttingham

Απάντηση στην ερώτηση: Τι επιβεβαιώνουμε στη ΛΟΑΤ(Λεσβίες, Ομοφυλόφιλα, Αμφιφυλόφιλα και Τρανς άτομα) Επιβεβαιωτική Ψυχολογία και Θεραπεία;”


Μια συζήτηση σε εξέλιξη: ΛΟΑΤΚΙ+ Επιβεβαιωτική Πρακτική και Κριτική Θεραπεία

Gail Simon & Gwyn Whitfield

The Pink Practice, London

ΛΟΑΤΚΙ+ Επιβεβαιωτική Θεραπεία

Αρχικοί προβληματισμοί

Η ΛΟΑΤΚΙ+ Επιβεβαιωτική Θεραπεία είναι προϊόν μιας ανάγκης της εποχής μας. Πρόκειται για μια περιγραφή πρακτικών που προκύπτει από το πλαίσιο μιας κυρίαρχης κουλτούρας στην κοινωνία που επιχειρεί ρυθμίσεις και προσδιορισμούς σύμφωνα με τις κανονιστικές έννοιες του κοινωνικού φύλου και της σεξουαλικότητας. Προκύπτει από έναν εξουσιαστικό λόγο που θέτει ερωτήματα σχετικά με το πώς γεννήθηκαν οι πράξεις εξουσίας και πως λειτουργούν. Οι πιο κλασικές πρακτικές ψυχολογίας και θεραπείας έχουν να επιδείξουν ιστορικό υποταγής και καταπίεσης στη θεραπεία λεσβιών, ομοφυλόφιλων ανδρών και αμφιφυλόφιλων ατόμων.

Η υπόθεση μας σε αυτό το άρθρο είναι ότι η Επιβεβαιωτική θεραπεία των ΛΟΑΤ ατόμων είναι μια ένδειξη ενός λόγου σε μετάβαση – τόσο εντός όσο και εκτός της ψυχολογίας και της ψυχοθεραπείας – και ότι θα πρέπει να εξετάσουμε πώς οι ΛΟΑΤ καταφατικές πρακτικές θα μπορούσαν να θεωρηθούν στο πλαίσιο μιας πρακτικής κριτικής θεραπείας. Η Κριτική   Θεραπεία ενθαρρύνει την ιδέα μιας διαρκώς εξελισσόμενης σχέσης μεταξύ θεωρίας και πράξης, η οποία αναγνωρίζει τις επιρροές στον τρόπο σκέψης μας όσον αφορά διαφορετικά πλαίσια όπως η φυλή, ο πολιτισμός, η τάξη, το κοινωνικό φύλο και η σεξουαλικότητα.

Πλαίσιο άσκησης

Οι ιδέες  που παρουσιάζουμε σε αυτό το άρθρο επηρεάζονται σημαντικά από την εμπειρία μας στη δημιουργία και τη λειτουργία μιας συμβουλευτικής και ψυχοθεραπευτικής  πρακτικής για λεσβίες, ομοφυλόφιλους άνδρες και αμφιφυλόφιλα άτομα στο Λονδίνο. Τα θεραπευόμενα άτομα, μας προσεγγίζουν υποθέτοντας ή γνωρίζοντας ότι όλα τα άτομα που θεραπεύουν στο πεδίο είναι λεσβίες, γκέι ή αμφιφυλόφιλα άτομα. Συνεργαζόμαστε με άτομα, ζευγάρια και οικογένειες – μόνο ένα μικρό ποσοστό των οποίων ζητά ειδικές συμβουλές επειδή αισθάνονται άβολα που είναι ΛΟΑΤ άτομα.

Θεωρητικό πλαίσιο

Μας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα ο Κοινωνικός Κονστρουξιονισμός κα οι Συστημικές Θεωρίες όπως περιγράφονται από τους Cronen&Pearce (1980, 1989, 1994), Gergenetal (1992), Shotteretal (1989), Cecchinetal (1993), White (1989, 1991). ) σύμφωνα με τις οποίες:

  • Το κοινωνικό πλαίσιο τίθεται σε προτεραιότητα έναντι της έννοιας του εσωτερικού κόσμου του ατόμου. Υπάρχει μια μετατόπιση από τη “γνώση” στην ηθική.
  • Τα ανθρώπινα όντα θεωρούνται ότι δημιουργούν νόημα.
  • Υπάρχει μια ανησυχία για τη σχέση μεταξύ νοημάτων και πράξεων και των κοινωνικών πλαισίων μέσα στα οποία αυτά προκύπτουν.
  • Το νόημα εξαρτάται από το πλαίσιο. Ενεργούμε έξω και μέσα σε πλαίσια.
  • Η ταυτότητα συν-κατασκευάζεται συνεχώς σε διαφορετικά πλαίσια.
  • Η γλώσσα θεωρείται ότι εκφράζει και κατασκευάζει την εμπειρία μας. Κατανοούμε την εμπειρία μας μέσω των περιγραφών που έχουμε στη διάθεσή μας.
  • Η θεραπεία είναι ένα πλαίσιο για τη συνεργατική αποδόμηση και συν-δημιουργία του νοήματος.

“Οι περιγραφές και οι εξηγήσεις του κόσμου είναι από μόνες τους μορφές κοινωνικής δράσης και έχουν συνέπειες. Διαφορετικές περιγραφές και εξηγήσεις έχουν διαφορετικές συνέπειες.” (Gergen 1985)

Οι θεωρίες ως ιστορίες

Η Εικονική Βιβλιοθήκη Queer Ιστοριών (VirtualLibrary of Queer Stories) ούτε έχει διαβαστεί πλήρως ούτε έχει γραφτεί ακόμη. Πόσο μάλλον δεν έχει ακόμη γίνει πράξη. Οι ιστορίες μας, ως λεσβίες και ομοφυλόφιλοι άνδρες, ως αμφιφυλόφιλα και ίντερσεξ άτομα, μόλις και μετά βίας έχουν αρχίσει να λέγονται ή να βιώνονται. Αυτό με το οποίο δουλεύουμε στη “θεραπεία” είναι, σε γενικές γραμμές, ένα σύνολο ιστοριών που αποκαλούμε “θεωρίες”, οι οποίες βγαίνουν από χώρους που σπάνια επισκέπτονται τα κουίρ άτομα, εκτός από το ρόλο τους ως “ασθενείς”. Τα ΛΟΑΤ άτομα που θεραπεύουν βλέπουν τους εαυτούς τους περισσότερο ως «ανυπόμονα», αναμένοντας αλλαγή: αλλαγή στην αποτίμηση και την παρουσία ιστοριών που συνήθως δεν βρίσκονται στα ράφια του θεραπευτικού ή του κοινωνικού λόγου- αλλαγή στη στάση απέναντι στη θεραπευτική/ψυχολογική “γνώση”.

Οι περισσότερες ψυχολογικές θεωρίες, στο μοντερνιστικό παρελθόν της επιστημονικής “πραγματικότητας”, προσχώρησαν στην ιδέα της αποκάλυψης της αλήθειας σχετικά με ένα θέμα, αποκαλύπτοντας τη “γνώση” από την οποία θα μπορούσαν να συναχθούν γενικές αρχές και να εφαρμοστούν στον κόσμο γενικότερα. Η ψυχοθεραπεία συμμετείχε και σε πολλές περιπτώσεις, εξακολουθεί να συμμετέχει σε αυτή τη συζήτηση, για να ανακαλύψει τι συμβαίνει «πραγματικά» με ένα θεραπευόμενο άτομο. Η στάση μας απέναντι στη «γνώση» και την «αλήθεια» αλλάζει. Αρχίζουμε να εκτιμούμε πόσο υποκειμενικά είναι συνήθως «τα γεγονότα». Αυτό που θεωρούμε ότι ισχύει είναι η συνάφεια των τρόπων που έχουμε στη διάθεσή μας για να κατανοήσουμε τον κόσμο.

Ο Foucault (1976) είπε: «Η ιστορία της σεξουαλικότητας πρέπει πρώτα να γραφτεί από τη σκοπιά μιας ιστορίας λόγων». Οι ιστορίες για τη σεξουαλικότητα κατανοούνται καλύτερα όταν προκύπτουν από κοινωνικοϊστορικά πλαίσια. Η σεξουαλικότητα είναι μια έννοια που, ως εκ τούτου, έχει μεταβαλλόμενα νοήματα. Δεδομένης της κεντρικής σημασίας της στην κουλτούρα μας, οι περιγραφές που καλούμαστε να λάβουμε και αναμένεται να κάνουμε σχετικά με τη σεξουαλικότητά μας ή μια πτυχή της ταυτότητάς μας, λένε πολλά για το ποια/-ες/-οι είμαστε και την επάρκειά μας στον κόσμο. Αυτές οι ιστορίες λειτουργούν ως τρόποι καθορισμού και ρύθμισης της κοινωνικής συμπεριφοράς συχνά, για παράδειγμα, αποκλείοντας διαφορετικές πρακτικές. Η παθολογία είναι μια μορφή αποκλεισμού.

Η εξουσία, το φύλο και η σεξουαλικότητα είναι αλληλένδετες συζητήσεις. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη, ότι έχουν προκύψει ηθικά ερωτήματα για τα άτομα που συμβουλεύουν και θεραπεύουν που ασχολούνται με τις πρακτικές εξουσίας τόσο εντός της θεραπευτικής πρακτικής όσο και στην κοινωνία γενικότερα. Πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό να προσέχουμε την αλληλεπίδραση μεταξύ των σχέσεων εξουσίας στην κοινωνία και εκείνων που ασκούνται στη θεραπεία. Το ερώτημα της ΛΟΑΤ Επιβεβαιωτικής Θεραπείας φαίνεται να προκύπτει από αυτήν την ανησυχία που θέτει υπό αμφισβήτηση κυρίαρχες ιστορίες για τη σεξουαλικότητα, την επιτέλεση του κοινωνικού φύλου, το άτομο και τη θεραπεία.

Σκέψεις για την ΛΟΑΤ Επιβεβαιωτική Θεραπεία: Γλώσσα και πρακτική

Ο όρος «ΛΟΑΤ Επιβεβαιωτικής Θεραπείας» προέρχεται συνήθως από έναν ανθρωποκεντρικό λόγο της Βόρειας Αμερικής. Ο Davies(1995) προτείνει ότι ο όρος “ΛΟΑΤ” έχει χρησιμοποιηθεί συχνότερα στην Επιβεβαιωτική Θεραπεία για ΛΟΑΤ άτομα  ως γενική αναφορά σε ομοφυλόφιλους άνδρες, αμφιφυλόφιλα άτομα και λεσβίες και ότι τα άτομα που συμβουλεύουν/ θεραπεύουν” επιβεβαιώνουν μια λεσβιακή ή ομοφυλοφιλική ταυτότητα ως κάτι θετικό, χωρίς απαραίτητα να σπρώχνει κανένα άτομο προς αυτό.

Εκτός από την αναγνώριση της υποστηρικτικής θεραπείας για ΛΟΑΤ άτομα, η οποία έχει κάποια χρησιμότητα ως περιγραφή ενός προβλήματος στο θεραπευτικό λόγο και μπορεί να προτείνει κάποιους τρόπους για να προχωρήσουμε, υπάρχουν ορισμένα ερωτήματα που προκύπτουν για τα άτομα που εργάζονται από διαφορετικούς ψυχολογικούς λόγους.

  • Για ορισμένα άτομα που θεραπεύουν μπορεί να υπάρχει μια υπονοούμενη αντίληψη για την έννοια της Επιβεβαιωτικής θεραπείας, η οποία μερικές φορές μπορεί να ακούγεται σαν αυτό που επιβεβαιώνεται να είναι εγγενές στο άτομο, σταθερό και ουσιαστικό μέρος του «είναι» του, αυτό που πραγματικά είναι. Το Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης δίνει διάφορες έννοιες του επιβεβαιώνω: συμφωνώ, ευνοώ, εγκρίνω και υποστηρίζω ότι ένα πράγμα είναι έτσι. Εμείς τείνουμε να θεωρούμε την ταυτότητα ενός ατόμου ως ρευστή και συν-κατασκευασμένη. Διαφορετικά, ενδέχεται να συμμετάσχουμε στον περαιτέρω περιορισμό και κατηγοριοποίηση της σεξουαλικότητας.
  • Το άτομο που θεραπεύει θεωρείται ότι έχει την εξουσία να αναγνωρίζει και να επικυρώνει τις εμπειρίες του ατόμου που θεραπεύεται. Πιστεύουμε ότι αυτό εγείρει ένα σημαντικό ερώτημα σχετικά με την κατανόηση της σχέσης μεταξύ του ατόμου που θεραπεύει και του ατόμου που θεραπεύεται.  Μπορεί να δημιουργήσει μια ιδέα ότι το άτομο που θεραπεύει είναι σε καλύτερη θέση να ενδυναμώσει ή να επιβεβαιώσει την εμπειρία του ατόμου που θεραπεύεται (Amundson, Stewart&Valentine 1993). Προτείνουμε ότι η περιγραφή μιας πρακτικής της συν-κατασκευής μπορεί κάλλιστα να ταιριάζει καλύτερα σε πολλά από τα άτομα που θεραπεύουν και με τη σειρά τους, μπορεί να μετατοπίσει ορισμένες από τις δυναμικές ισχύος που αισθάνονται ότι δεν ταιριάζουν με την ιδεολογία τους.
  • Φαίνεται ότι η λέξη «επιβεβαίωση» χρησιμοποιείται στο πλαίσιο αυτού του συνεδρίου για να περιγράψει μια στάση του ατόμου που θεραπεύει που υποστηρίζεται από θεραπευτικές πράξεις. Τι είδους πεποιθήσεις κρύβονται πίσω από αυτή τη στάση; Είναι πάντα καλύτερο να επιβεβαιώνεις τον αυτοπροσδιορισμό ενός ατόμου;  Πότε μπορεί να χρειαστεί περαιτέρω διερεύνηση της προέλευσης και των συνεπειών ή του πλαισίου αυτού του προσδιορισμού;
  • Δεν λαμβάνει απαραιτήτως υπόψη τη διαμόρφωση και την αξιοποίηση του νοήματος, για παράδειγμα, το πώς «γίνεται» ένα άτομο ομοφυλόφιλο. (Foucault 1981)

Διαβάστε, επίσης “Η Υπόθεση Κατά της Συμπερίληψης”

Ο ρόλος της γλώσσας στη θεραπεία

Οι δραστηριότητες στις οποίες συμμετέχουμε ως λεσβίες και ομοφυλόφιλοι άντρες εξελίσσονται συνεχώς και τα αποτελέσματα για αυτές τις δραστηριότητες συχνά αργούν να εμφανιστούν στη γλώσσα από ό,τι στην πράξη. Καθώς αρχίζουν να εμφανίζονται στη γλώσσα, παλεύουμε με το νόημα των δραστηριοτήτων – καινούργιων και παλαιών – και τις κοιτάμε μέσα από αρνητικούς κυρίως φακούς που έχουμε κληρονομήσει και που επινοήθηκαν από άτομα που δε συμμετέχουν σε αυτές. Πόσο χρήσιμες είναι λοιπόν οι έννοιες του υγιούς και του μη υγιούς; Και σε ποια κατηγορία βάζουμε τον σαδομαζοχισμό αυτή τη στιγμή;

Εκτός από τυχόν αρνητικές απόψεις που μπορεί να έχουν υιοθετήσει οι λεσβίες ή οι ομοφυλόφιλοι άνδρες, βρίσκουμε ότι πολλοί άνθρωποι έχουν επίσης οδηγηθεί σε μια γλώσσα παθολογίας πριν φτάσουν στη θεραπεία. Στην πραγματικότητα, βρίσκουμε ότι πολλά θεραπευόμενα άτομα αισθάνονται ότι είναι αναμενόμενο από αυτά να είναι σε θέση να εξηγήσουν τα προβλήματά τους με προβληματικούς ψυχοτεχνικούς όρους. «Είμαι συνεξαρτώμενο άτομο», «Έχουμε προβλήματα επικοινωνίας», «Προέρχομαι από δυσλειτουργική οικογένεια».

Αναπόφευκτα, υπάρχει ένα υπονομευτικό περιεχόμενο στην περιγραφή. Ίσως θα ήταν ενδιαφέρον να ρωτήσω “Αν δεν είχατε συναντήσει ποτέ πριν θεωρίες ψυχολογίας, πώς νομίζετε ότι θα μου περιγράφατε τις ανησυχίες σας;” ή “Πώς θα περιέγραφες τον εαυτό σου ή τις συμπεριφορές σου πριν συναντήσεις αυτή τη φράση;” Είναι πιθανό ότι πολλοί άνθρωποι θα συνέχιζαν να αισθάνονται αρνητικά για τον εαυτό τους. Φαίνεται ότι τη γλώσσα που σχετίζεται με τη θεραπεία την έχουν οικειοποιηθεί μέλη της κοινότητας για να προβάλλουν αρνητικές περιγραφές του εαυτού τους, τονίζοντας τις ανικανότητές τους. (Αυτοί που έχουν εκπαιδευτεί στη συμβουλευτική και τη θεραπεία, σύμφωνα με την εμπειρία μας, συχνά επηρεάζονται περισσότερο από αυτή την αρνητική αποτύπωση). Ενώ η παραδοχή αυτού που είναι προβληματικό μπορεί να είναι χρήσιμη και πρακτική, για πολλούς ανθρώπους, η «θεραπεία» έχει συνδεθεί με την παραγωγή αρνητικών ερμηνειών και περιγραφών του εαυτού και των σχέσεων.

ΣΥΝΗΧΗΣΕΙΣ: Η φιλοσοφία και η αισθητική

Από σταθερές περιγραφές σε αναδυόμενες ικανότητες

Δεδομένης της αδυναμίας ουδετερότητας για το άτομο που θεραπεύει και το άτομο που θεραπεύεται, πώς μπορούμε να διασφαλίσουμε ότι δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για να εξερευνήσουμε νοήματα και ιδέες πίσω από τις εμπειρίες των ατόμων που θεραπεύονται και τις δικές μας εμπειρίες, ώστε να μπορούμε να τις απελευθερώσουμε από ιστορίες που λειτουργούν ως περιορισμοί και να αναπτύξουμε πεδία που επιτρέπουν άλλες δυνατότητες και δημιουργούν ιστορίες ικανοτήτων;

Μια επιλογή είναι να συνεργαστείτε με το άτομο που θεραπεύετε για να αποδομήσετε τους αρνητικούς χαρακτηρισμούς και τις ιδέες του/της (White, M. 1991), εξετάζοντας πώς προέκυψαν αυτές οι ιδέες και πώς λειτουργούν υπέρ ή κατά του/της πελάτη και σε ποια πλαίσια. Τα ακόλουθα παραδείγματα δεν προέρχονται από συγκεκριμένα άτομα που θεραπεύονται, αλλά τα μοτίβα περιγραφής είναι γνωστά.

1Η ουδετερότητα είναι γενικά μια μοντερνιστική έννοια που βασίζεται στην ιδέα ότι υπάρχει κάτι όπως η επιστημονική αντικειμενικότητα (Bateson 1980). Η συστημική θεραπεία προτείνει ότι όλες οι θεωρίες έχουν ένα υποκειμενικό πλαίσιο και ότι είναι αδύνατο για μία/έναν θεραπεύτρια/θεραπευτή να απελευθερωθεί από τις προσωπικές αξίες (Weingarten 1992). Ο στόχος ενός μεταμοντερνίστικού ατόμου που θεραπεύει μπορεί να είναι να εξασκήσει την αναστοχαστικότητά του (Hoffman 1990) και να αντιμετωπίζει τις ψυχολογικές θεωρίες ως διαφορετικές αφηγήσεις στις οποίες μπορεί να υπερτερούν ορισμένες ιδέες έναντι άλλων. (White1991)

Παράδειγμα περίπτωση 1

Θεραπευόμενο άτομο – Δεν αισθάνομαι άνετα για το είδος του σεξ που κάνω.

Άτομο που θεραπεύει- Πώς γίνεται αυτό;

Θεραπευόμενο άτομο – Δεν είναι φυσιολογικό.

Άτομο που θεραπεύει – Τι είναι αυτό που σας κάνει να λέτε ότι δεν είναι φυσιολογικό;

Θεραπευόμενο άτομο – Λοιπόν, έχω γνωρίσει μόνο τρία ακόμη άτομα που τους αρέσει να κάνουν αυτά που μου αρέσουν.

Άτομο που θεραπεύει – Πόσα άτομα θα έπρεπε να συναντήσετε για να σκεφτείτε ότι είναι φυσιολογικό;

Θεραπευόμενο άτομο – Ε, ίσως δεκαπέντε. Δέκα?

Άτομο που θεραπεύει – Δεκαπέντε με δέκα. Πόσος χρόνος χρειάστηκε για να συναντήσετε αυτά τα τρία;

Θεραπευόμενο άτομο – Δύο χρόνια, λίγο λιγότερο.

Άτομο που θεραπεύει – Τρία άτομα σε δύο χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι θα περάσουν άλλα έξι με οκτώ χρόνια που θα έχετε το αίσθημα του μη φυσιολογικού. Αναρωτιέμαι αν, για μια στιγμή, έχετε φανταστεί ότι μπορεί να υπάρχει μια ομάδα συζήτησης για άτομα που κάνουν τα ίδια πράγματα που κάνετε εσείς. Υπάρχουν περίπου δεκαπέντε άτομα – όλα συζητούν τι τους αρέσει, τι έχουν δοκιμάσει κ.λπ. Πώς πιστεύετε ότι αυτό θα επηρεάσει την αίσθηση ότι δεν έχετε φυσιολογικές σεξουαλικές πρακτικές;

Θεραπευόμενο άτομο – Δεν ξέρω. Νομίζω ότι θα ήταν λίγο αστείο. Θα μπορούσαμε να ανταλλάξουμε συμβουλές!

Άτομο που θεραπεύει – Πώς πιστεύετε ότι μπορεί να αισθανόσασταν αν νομίζατε ότι η συμπεριφορά σας ήταν πιο κοντά στο φυσιολογικό;

Θεραπευόμενο άτομο – Λοιπόν, δεν θα ήθελα να είναι πολύ φυσιολογική. Θα μπορούσε να είναι λίγο βαρετό. Μου αρέσει όμως η ιδέα να υπάρχουν πολλές και διαφορετικές πρακτικές

Άτομο που θεραπεύει – Θα μπορούσατε να αισθάνεστε πολύ άνετα με τις πρακτικές σας;

Θεραπευόμενο άτομο – Δεν νομίζω. Μπορεί.

Παράδειγμα περίπτωση 2

Θεραπευόμενο άτομο – Είμαι τόσο καταθλιπτικό και στερημένο άτομο.

Άτομο που θεραπεύει – Τι σας δίνει αυτή την ιδέα;

Θεραπευόμενο άτομο – Ε, νιώθω πολύ πεσμένος.

Άτομο που θεραπεύει – Για ποιο πράγμα;

Θεραπευόμενο άτομο – Νομίζω ότι ανησυχώ μήπως μάθει ο John πώς είμαι πραγματικά.

Άτομο που θεραπεύει – Πώς σας βλέπει αυτή τη στιγμή;

Θεραπευόμενο άτομο – Νομίζει ότι είμαι χαρούμενος και ανεξάρτητος άνθρωπος.

Άτομο που θεραπεύει – Πώς νομίζετε ότι απέκτησε αυτή την εντύπωση;

Θεραπευόμενο άτομο – Είμαι χαρούμενος όταν είμαι μαζί του.

Άτομο που θεραπεύει – Μόνο όταν είστε μαζί του;

Θεραπευόμενο άτομο – Όχι. Στην πραγματικότητα, ήμουν πολύ χαρούμενος τις τελευταίες εβδομάδες.

Άτομο που θεραπεύει – Λοιπόν, πιστεύετε ότι σας βλέπει ευτυχισμένο και ανεξάρτητο επειδή αγνοεί τις καταθλιπτικές πλευρές σας; Ή μήπως πιστεύετε ότι μαζί του δείχνατε πιο ευτυχισμένος και πιο ανεξάρτητος από ό,τι νιώθατε;

Θεραπευόμενο άτομο – Λοιπόν, δεν με ξέρει ακόμα καλά. (Παύση) Αλλά νομίζω ότι μάλλον είμαι πιο χαρούμενος από όσο φαντάζομαι και ξεχνάω ότι είμαι αρκετά ανεξάρτητος τώρα. Επειδή ο John έκανε come out πρόσφατα, μπορώ να δω πόσο μακριά έχω φτάσει από τις μέρες εκείνες που είχα να κάνω με το ότι είμαι γκέι και ήμουν τόσο πεσμένος.

Άτομο που θεραπεύει – Τι διαφορά πιστεύετε ότι έχει για εσάς όταν βλέπετε τον εαυτό σας ως καταθλιπτικό και στερημένο από το να τον βλέπετε ως χαρούμενο και αρκετά ανεξάρτητο;

Θεραπευόμενο άτομο – Τείνω να κοιτάζω τη ζοφερή πλευρά των πραγμάτων.

Άτομο που θεραπεύει – Τι; Όταν βλέπετε τον εαυτό σας ως καταθλιπτικό και στερημένο; Ή όταν τον βλέπετε ως χαρούμενο και αρκετά ανεξάρτητο;

Θεραπευόμενο άτομο – Χμμ. Και τα δυο. Όταν νιώθω κι εγώ πιο χαρούμενος.

Άτομο που θεραπεύει – Πώς πιστεύεις ότι το να βλέπεις τη ζοφερή πλευρά των πραγμάτων λειτουργεί υπέρ ή κατά σου;

Θεραπευόμενο άτομο – Νομίζω ότι δεν μπορώ πάντα να δω πότε τα πράγματα πάνε καλά. Απλώς υποθέτω πάντα το χειρότερο – σε περίπτωση που απογοητευτώ. Δεν αντέχω την απογοήτευση.

Άτομο που θεραπεύει – Τι εννοείς «απογοήτευση»;

Θεραπευόμενο άτομο – Πέφτεις, πονάς. (Παύση) Αλλά υποθέτω ότι το να πληγωθείς είναι απλώς μέρος της ζωής, έτσι δεν είναι;

Άτομο που θεραπεύει – Οπότε, τι διαφορά πιστεύετε ότι θα είχε, αν υπήρχε διαφορά, εάν θεωρούσατε τον εαυτό σας πιο ευτυχισμένο και αρκετά ανεξάρτητο;

Θεραπευόμενο άτομο – Χμμ. Νομίζω ότι θα φοβόμουν λιγότερο μην πληγωθώ. Και ίσως, οι άνθρωποι δεν θα πίστευαν ότι θα μπορούσαν να με μπερδέψουν τόσο πολύ.

Εδώ το άτομο που θεραπεύει θέτει ερωτήσεις στο θεραπευόμενο άτομο για να εξερευνήσει τη δική του σκέψη. Τα θεραπευόμενα άτομα ξεκινούν με μια αρνητική και κατασκευασμένη περιγραφή του εαυτού τους ή των πρακτικών τους και καθ’ όλη τη διάρκεια της συνομιλίας αποδομούν αυτήν την αρχική περιγραφή, ανοίγοντας χώρο για άλλες περιγραφές και αφήνοντας να αναδυθούν άλλα νοήματα. Υιοθετώντας μια ασεβή στάση (Cecchinetal 1993) στις περιγραφές του ατόμου για την κατάθλιψη ή τις σεξουαλικές πρακτικές και διερευνώντας τις ιδέες του, μπορεί κανείς να διερευνήσει με το θεραπευόμενο άτομο πώς πιστεύει ότι οι διαφορετικές περιγραφές μπορεί να δράσουν περιοριστικά ή απελευθερωτικά.

Κριτική θεραπεία: Σκέψεις για τη συσχέτιση θεωρίας και πράξης

Η κριτική θεραπεία μας είναι χρήσιμη όταν σκεφτόμαστε τη σκέψη που διαμορφώνει τις πρακτικές μας σε θεραπευτικά πλαίσια. Προσκαλεί και ενθαρρύνει την ευθύνη – πώς εξηγούμε τις ενέργειές μας ως άτομα που θεραπεύουν, πώς oι νοηματοδοτήσεις μας επηρεάζουν με τη σειρά τους αυτό που παρατηρούμε και αντιμετωπίζουμε ως σημαντικό, τι συμπεριλαμβάνουμε και τι αποκλείουμε. Ο Weingarten (1992) προτείνει ότι είναι σημαντικό για το άτομο που θεραπεύει «να επιλέγει συνεχώς πτυχές της συνομιλίας για να ενισχύσει ή να αμβλύνει… ότι αυτή η διαδικασία επιλογής καθοδηγείται από έναν αριθμό μεταβλητών, συμπεριλαμβανομένων των εμπειριών που αποκτήθηκαν από τα άτομα που θεραπεύουν ως άτομα που προέρχονται από μια συγκεκριμένη φυλετική ομάδα, κοινωνικό φύλο και ταξική θέση εντός του ευρύτερου κοινωνικοπολιτικού πλαισίου μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα η θεραπεία».

Ο Leppington (1991) προτείνει έναν τρόπο σκέψης για την πρακτική εξετάζοντας την ανακλαστική και αναδρομική σχέση μεταξύ της επιστημολογίας μας (τρόποι σκέψης για το τι νομίζουμε ότι γνωρίζουμε), της θεωρίας, της μεθόδου και των δεδομένων (τι μαθαίνουμε/ανατροφοδότηση).

Αυτό το διάγραμμα δείχνει μια σχέση μεταξύ αυτών των συστατικών που επιτρέπει την αλλαγή σε οποιοδήποτε επίπεδο, σε οποιοδήποτε σημείο της θεραπευτικής διαδικασίας. Κάθε επίπεδο λειτουργεί ως πλαίσιο για το άλλο.

Εικόνα 1 (Leppington 1991)

Το επίπεδο της μεθοδολογίας επηρεάζεται από την επιστημολογία μας (όλους τους τρόπους με τους οποίους βλέπουμε τον κόσμο) στην οποία φέρνουμε όλων των ειδών τις ιστορίες και ιδέες από πολιτιστικά, οικογενειακά και προσωπικά πλαίσια. Αυτά επηρεάζουν την επιλογή της θεωρητικής μας προσέγγισης, η οποία, με τη σειρά της, επηρεάζει το τι κάνουμε στη θεραπεία σχετικά με τις τεχνικές. Η τεχνική μας θα φέρει στο προσκήνιο ένα είδος ιστορίας ή δεδομένων.

Για να αποφευχθεί η επιβεβαίωση των βασικών υποθέσεων του ατόμου ή η «προσκόλληση στη δική του ιστορία», ο Leppington προτείνει τη λήψη μιας διερευνητικής τοποθέτησης σε σχέση με τις συνομιλίες που γίνονται μεταξύ του ατόμου που θεραπεύει και του ατόμου που θεραπεύεται – θα την ονομάζαμε «κριτική τοποθέτηση» – στην οποία το άτομο που θεραπεύει

  • είναι περίεργο για το ποιες περιγραφές, νέες και παλιές, παρουσιάζονται τόσο εντός όσο και εκτός της θεραπείας.
  • είναι περίεργο  για το ποιο άλλο άτομο στον κόσμο ενός ατόμου συνεισφέρει σε αυτές τις πεποιθήσεις και εάν αυτές οι πεποιθήσεις είναι απελευθερωτικές ή περιοριστικές για το άτομο.
  • εντοπίζει την εμπειρία ενός ατόμου σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ή σύστημα
  • έχει υπόψη ότι «ο χάρτης δεν είναι η επικράτεια» (Bateson 1973 που αναφέρει τον Korzybski) και ότι δημιουργούμε μια πραγματικότητα μέσω της γλώσσας
  • έχει επίγνωση των δικών του επιρροών και της επιρροής τους σε αυτό που προκύπτει.
  • εξερευνά όσα δεν έχουν ειπωθεί και δεν έχουν περιγραφεί
  • περιλαμβάνει άλλες θεωρίες αλλά τοποθετώντας τες στα ιδεολογικά τους πλαίσια
  • είναι διαφανής όσον αφορά τη θεραπευτική του πρακτική, αμφισβητώντας τον μύθο ότι για να λειτουργήσει η θεραπεία, το θεραπευόμενο άτομο πρέπει να αγνοεί τα μυστικά της λειτουργίας της θεραπείας (White 1991)

Σκέψεις σε εξέλιξη

Ένα από τα προβλήματα λοιπόν, με την επιβεβαίωση μιας λεσβιακής ή ομοφυλοφιλικής ταυτότητας ή οποιασδήποτε πτυχής της ταυτότητας, είναι ότι η ταυτότητα μπορεί να περιγραφεί ως κάτι ρευστό και αναδυόμενο. Ο Davies (1995) περιγράφει την ομοφυλοφιλική ταυτότητα ως «ένα σύνολο πολιτιστικών πεποιθήσεων, αξιών και υποστηρικτικών δικτύων που συμβάλλουν στην εικόνα της σύγχρονης λεσβίας ή του ομοφυλόφιλου άνδρα». Ίσως η έννοια της ομοφυλοφιλικής ταυτότητας και κουλτούρας εγείρει περαιτέρω ερωτήματα για τη μεταμοντέρνα λεσβία ή ομοφυλόφιλο άνδρα και σίγουρα εγείρει ερωτήματα για τις μεταμοντέρνες λεσβίες, ομοφυλόφιλα και αμφιφυλόφιλα άτομα αλλά και άλλες/-ους θεραπεύτριες/-ές που έχουν απορρίψει την ιδέα μιας «αληθινής», σταθερής ταυτότητας.

Πώς εμείς τα άτομα που θεραπεύουμε δημιουργούμε και χρησιμοποιούμε μια επίγνωση των κοινών σημείων της εμπειρίας λεσβιών και/ή ομοφυλόφιλων και/ή αμφιφυλόφιλων ατόμων ενώ, ταυτόχρονα, δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για να εξερευνήσουμε το νόημα των περιγραφών που διαφορετικά θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε δεδομένες και να δημιουργήσουμε νέες αντιλήψεις για το τί σημαίνει να είσαι λεσβία ή ομοφυλόφιλος άνδρας;

Είναι οι επιβεβαιωτικές πρακτικές των ομοφυλόφιλων κάτι ξεχωριστό που οι θεραπεύτριες/-ές μπορούν να προσθέσουν; Ή μήπως χρειάζεται να αναπτύξουμε μια πρακτική σε υψηλότερο επίπεδο που να έχει ενσωματώσει μια πρόσκληση για σκέψη σχετικά με ιδεολογίες και θεωρίες, η οποία παρέχει έναν τρόπο να μιλήσουμε για θεραπευτικές πρακτικές που μπορούν να λάβουν υπόψη την εξουσία και να αναγνωρίσουν το τρόπο που λειτουργεί η εξουσία στα πλαίσια όχι μόνο της σεξουαλικότητας αλλά και άλλων πεδίων καταπίεσης όπως το κοινωνικό φύλο, η φυλή, η τάξη και η ικανότητα;

Ελπίζουμε ότι, ως ομοφυλόφιλα, αμφιφυλόφιλα και ίντερσεξ άτομα και ταυτόχρονα άτομα που θεραπεύουν, θα εκτιμήσουμε και θα αναπτύξουμε την ικανότητά μας να είμαστε περίεργα για την επιρροή της ιδεολογίας στην πρακτική και να συν-δημιουργήσουμε με τα θεραπευόμενα άτομα και τα άτομα που δουλεύουμε μαζί την ικανότητα να συμμετέχουμε σε μια συζήτηση, να είμαστε αναστοχαστικά σχετικά με τη θέση μας σε αυτηνκαι να αποφασίσουμε τον τρόπο που θέλουμε να συνεχίσουμε να συμμετέχουμε στο μέλλον.

Βιβλιογραφία

Amundson, J., Stewart, K. & Valentine, L. (1993) Temptations of Power and Certainty. Journal of Marital & Family Therapy 1993 Vol.19.2

Anderson, H. &Goolishian, H. (1988) Human Systems as Linguistic Systems: preliminary and evolving ideas about the implications for clinical theory. Family Process 27:4

Anderson, H. &Goolishian, H. (1993) The Client is the Expert: a Not-Knowing Approach to Therapy. Therapy as Social Construction. Eds. Mcnamee, S. &Gergen, K. Sage. UK

Bateson, G. (1973) Steps to an Ecology of Mind. Palladin, London.

Cecchin, G., Lane G., Ray W. (1993) From StrategisingtoNon-Intervention: Towards Irreverance in Systemic Practice. Journal of Marital & Family Therapy. 17.1

Cronen, V. & Pearce, W.B. (1980) Communication, Action and Meaning: The Creation of Social Realities. Praeger, New York

Epston, D. & White, M. (1992) Experience, Contradiction, Narrative and Imagination: Selected Writings of Epston and White. Dulwich Centre Publications. Australia.

Foucault, M. (1976) The History of Sexuality: An Introduction. Peregrine (reprint) 1984. UK

Foucault, M. (1981) Friendship as Lifestyle: An Interview. Gay Infromation. Vol.7 Spring 1981 (4)

Gergen, K. (1985) The Social Constructionist Movement in Modern Psychology. American Psychologist 40 pp 226-275

Gergen, K. & McNamee, S. (Eds.) (1993) Therapy as Social Construction. Sage. UK

Leppington, R. (1991) From Constructivism to Social Constructionism and Doing Critical Therapy. Human Systems: Journal of Systemic Consultation and Management. Vol.2.2

Pearce, W. B. (1989) Communication and the Human Condition. Southern Illinois University Press

Pearce, W. B. (1992) A Camper’s Guide to Social Constructionisms.Human Systems: Journal of Systemic Consultation and Management. Vol.3 & 4.2

Pearce, W. B. (1994) Interpersonal Communication, Making Social Worlds. Harper Collins College Publishers. New York

Shotter, J. &Gergen K. (Eds.) (1989) Texts of Identity. Sage. London

Tomm, K. (1987-88) Interventive Interviewing: Part I: Strategizing as a Fourth Guideline for the Therapist. Family Process. 26: 3-13;

Tomm, K. (1987) Interventive Interviewing: Part II: Reflexive Questioning as a Means to Enable Self-Healing.. Family Process. 26: 167-183

Tomm, K. (1988) Interventive Interviewing: Part III: Intending to ask Lineal, Circular, Strategic or Reflexive Questions? Family Process. 27: 1-15

Weingarten, K. (1992) A Consideration of Intimate and Non-Intimate Interactions in Therapy. Family Process

White, M. (1988) Externalising the Problem. Dulwich Centre Newsletter

White, M. (1991) Deconstruction and Therapy in Experience, Contradiction, Narrative and Imagination: Selected Papers of David Epston and Michael White 1989 – 1991. Ed. Epston, D. & White, M. Dulwich Centre Publications. South Australia

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

Bannet E. Tavor (1993) Postcultural Theory: Critical Theory after the Marxist Paradigm. Macmillan

Carl, D. (1990) Counselling Same Sex Couples. Norton, London

Fuss, D. Ed.(1991) Inside/Out Lesbian Theories, Gay Theories. Routledge, New York

Hoffman, L.(1989) From System to Discourse. Human Systems: Journal of Systemic Consultation and Management. Vol.1

Hoffman, L.(1990) Constructing Realities: An Art of Lenses. Family Process 29; 1-12.

Kitzinger, C. (1989) The Social Construction of Lesbianism. Sage

Kvale S. (ed.) (1992) Psychology and Postmodernism. Sage.

Rosenau, P.M. (1992) Post-Modernism and the Social Sciences. Princeton Paperbacks.

Sarup M., (1993) An Introductory Guide to Poststructuralism and Postmodernism. Second Edition. Harvester Wheatsheaf.

Stacey, K. (1993) Exploring Stories of Lesbian Experience in Therapy: Implications for Therapists in a Postmodern World. Dulwich Centre Newsletter 1993 No.2 Adelaide

Το άρθρο στην αγγλική γλώσσα είναι διαθέσιμο στο παρακάτω σύνδεσμο.

https://www.pinkpractice.co.uk/gayaffirm.htm?fbclid=IwAR0Llk7IrCWtzul42FAfy7-zgXtXwDC-QNAjk598mISPtNvobzZ_s3wSQBA

Απόδοση στα ελληνικά: Δαμασκηνή Αρφάνη – Κοινωνική Λειτουργός, Εκπαιδευόμενη Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια στις ΣΥΝΗΧΗΣΕΙΣ

ΕπιμέλειαΣκαρπίδου Έλενα , Εκπαιδευτικός Sex Ed Educator, Υπεύθυνη Τομέα Εκπαίδευσης Πολύχρωμου Σχολείου

Κοινοποίηση

Ρωτήστε μας ότι σας ενδιαφέρει συμπληρώνοντας την παρακάτω φόρμα

137 Seacoast Ave, New York, NY 10094
+1 (234) 466-9764
Excuisite food, unforgettable atmosphere...