Σεξουαλική κακοποίηση παιδιών. Τι συμβαίνει; Τι χρειαζόμαστε;
Γκότσης Ηλίας, Κοινωνιολόγος-Ψυχοθεραπευτής- Συγγραφέας μέλος των ΣΥΝΗΧΗΣΕΩΝ
Λίνα Λυκομητρου Σχολική ψυχολόγος MSc, μέλος της ομάδας Άγγιγμα καί Όρια
” Η χώρα μας διανύει μια περίοδο που όλο και περισσότερα περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών έρχονται στο φως.
Συζητήσεις, θυμός, σοκ, αναρτήσεις στα social και λεπτομερείς ειδήσεις μας περιτριγυρίζουν.
« Τέρατα!», « Μα γιατί δεν είπαν τίποτα;», « Δε γινόντουσαν παλιά αυτά» « Οι σχέσεις του παιδιού με τους ενήλικες άντρες» – φράσεις που ακούγονται και συχνά ηθελημένα ή και μη φέρουν μέσα τους την κουλτούρα του βιασμού.
Τι συμβαίνει;
Τέρατα!
Οι κακοποιητές είναι άνθρωποι ανάμεσά μας. Δε πρόκειται για ένα εχθρικό τέρας που θα το σκοτώσουμε και θα ησυχάσουμε. Η κυρίαρχη πατριαρχική κουλτούρα, η ασυνείδητη συλλογική αντίληψη ότι το παιδικό σώμα ανήκει στους ενήλικες, η παρεξήγησή ανάμεσα στο φροντίζω κάποιο μη ανεξάρτητο άτομο (παιδί) και στο κατέχω αυτό το άτομο, γενούν και θρέφουν τα « τέρατα» που μπορεί είναι και άτομα με ψυχοπαθολογία.
Μα γιατί δεν είπαν τίποτα;
Η σεξουαλικότητα στην κοινωνία μας είναι θέμα ταμπού. Τα παιδιά δε μιλούν γι΄αυτό με τους γονείς τους ή τους δασκάλους τους, δε γνωρίζουν τα ονόματα των γεννητικών τους οργάνων και όταν το θέμα συζήτησης πλησιάζει εκεί, εισπράττουν την αμηχανία της ατμόσφαιρας. Έρχονται σε επαφή με την έννοια της σεξουαλικότητας μέσα από το ίντερνετ και συχνά τα πορνό και αποκτούν μια διαστρεβλωμένη αντίληψη για τον έρωτα. Συγχυσμένα και μπερδεμένα δυσκολεύονται πολύ να μιλήσουν για τη σεξουαλική τους κακοποίηση αφού έχουν μάθει ότι ό,τι αγγίζει τη σεξουαλικότητα είναι θέμα που φέρει ντροπή. Η αίσθηση αυτή μεγαλώνει την ενοχή τους και την ιδέα ότι φταίνε που άλλωστε συχνά τους καλλιεργεί και ο θύτης.
Δε γινόντουσαν παλιά αυτά
Η σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών συνέβαινε πάντα. Σε περιόδους κρίσης όπως κατά τη διάρκεια της πανδημίας ή της μακράς οικονομικής κρίσης οι άνθρωποι εμφανίζουν περισσότερο στρες και συνεπώς λιγότερη χρήση της λογικής, λιγότερους κοινωνικούς φραγμούς και περισσότερα ξεσπάσματα κάθε μορφής βίας. Επιπλέον και με τη βοήθεια του Me Too πολλά παιδιά τόλμησαν να μιλήσουν , ενώ σε παλαιότερες εποχές η κακοποίησή τους θα παρέμενε σιωπηλή.
Οι σχέσεις του παιδιού με τους ενήλικες άντρες.
Στις περιπτώσεις βιασμού ανηλίκων δεν υπάρχει « σχέση». Τα ανήλικα παιδιά δεν είναι σε θέση να συναινέσουν.
Τι χρειαζόμαστε;
Ολοκληρωμένη σεξουαλική συμπεριληπτική εκπαίδευση
Τα παιδιά έχουν ανάγκη να γνωρίζουν το σώμα τους και ότι τους ανήκει και να γαλουχηθούν με την έννοια της συναίνεσης και του δικαιώματος να λένε «όχι» σε κακοποιητικά αγγίγματα. Χρειάζονται να μιλούν ελεύθερα στους ενήλικες για τη σεξουαλικότητά τους χωρίς φόβο και ντροπή. Οι παρεμβάσεις μέσα στα σχολείο πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης αποτελούν ουσιαστική πράξη πρόληψης τόσο για τα θύματα, όσο και για τους θύτες.
Κρατικές κοινωνικές υπηρεσίες
Η απουσία παρέμβασης από τις κοινωνικές υπηρεσίες σε οικογένειες που βρίσκονται σε κρίση με σκοπό την ενίσχυσή τους, αφήνει ανοικτό το δρόμο της κακοποίησης. Μετά από τόσο χρόνια οικονομικές κρίσης οι δημόσιες δομές πρόνοιας και ψυχικής υγείας έχουν αποδυναμωθεί, οι εργαζόμενοι εργάζονται σε καθεστώς προσωρινότητας και συχνά αντιμετωπίζουν δύσκολα περιστατική χωρίς βοήθεια ή εποπτεία. Το κράτος έχει αφήσει την παιδική προστασία στα χέρια μόνο ιδιωτικών πρωτοβουλιών. Χρειαζόμαστε ενίσχυση των Κρατικών δομών.
Πρόληψη του δευτερογενούς τραύματος
Τα παιδιά που τελικά βρίσκουν το κουράγιο να μιλήσουν χρειάζεται να επαναλάβουν την τραυματική τους εμπειρία ξανά και ξανά σε ειδικούς ψυχολόγους ή ακόμα και στον ανακριτή, γεγονός εξίσου ψυχοφθόρο. Βρίσκονται σε ευάλωτη συνθήκη και χρειάζονται διακριτικότητα και προστασία. ΤΑ ΜΜΕ στη χώρα μας συχνά δεν δείχνουν το σεβασμό που οφείλουν στα ανήλικα θύματα, έχοντας δημοσιοποιήσει ακόμα και φωτογραφίες τους ή περικυκλώσει το σπίτι τους! Πρέπει να προστατεύσουμε τα θύματα από το δευτερογενές αυτό τραύμα και την ευθύνη την έχουν πρωτίστως τα κανάλια αλλά κι εμείς που ενισχύουμε τέτοιες απάνθρωπες πρακτικές μέσω της τηλεθέασης και το πομπωδών σχόλιών μας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Δικαιοσύνη
Κανένας άνθρωπος, όσο δημόσιο πρόσωπο και αν είναι, όποιον κι αν ξέρει και όσο κι αν έχει προσφέρει στην κοινωνία δε μπορεί να παραμένει στο απυρόβλητο, μετά από μια κακοποιητική σεξουαλική πράξη.”
