Η σημασία του καθορισμού ορίων: 10 οφέλη για εμάς και τις σχέσεις μας
Μετάφραση: Παπαδοπούλου Νατάσσα, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: Νοχού Μυρτώ, Ψυχολόγος
Η θέσπιση ορίων είναι ένα ζήτημα που ταλαιπωρεί όλους τους ανθρώπους και αφορά έναν ή διαφόρους τομείς. Η εκμάθησή τους ξεκινά από μικρή ηλικία και κυρίως από το περιβάλλον της οικογένειας. Είναι σημαντικό να διατηρούνται σε ένα υγιές επίπεδο, καθώς προστατεύουν τον εαυτό και μπορεί να ωφελήσουν εμάς και τις σχέσεις μας. Με υγιή όρια, μπορούμε να έχουμε μια αίσθηση ελέγχου του συναισθηματικού και φυσικού μας χώρου και χρόνου. Μαθαίνοντας πώς να θέτουμε και να διατηρούμε όρια, μπορούμε να αναπτύξουμε μια θετική αίσθηση ανεξαρτησίας και να εμπλακούμε σε υγιείς, λειτουργικές σχέσεις.
Οφέλη των ορίων
Ο καθορισμός και η τήρηση ορίων μπορεί να είναι σημαντικά για την ταυτότητα, τη συναισθηματική μας ευημερία, τις σχέσεις και την ασφάλειά μας. Τα υγιή όρια μπορούν να ελέγχουν τα συναισθήματά μας, τον χρόνο, τις αλληλεπιδράσεις και τον φυσικό μας χώρο. Τα όρια δεν χρειάζεται να σημαίνουν ότι διαχωρίζουμε τον εαυτό μας από τους άλλους. Αντίθετα, όταν μαθαίνουμε πώς να θέτουμε όρια με την οικογένεια ή τους φίλους μας, μπορούν να μας βοηθήσουν να καθιερώσουμε υγιείς τρόπους για να παραμείνουμε συνδεδεμένοι, παραμένοντας ταυτόχρονα πιστοί στον εαυτό μας. Ο σεβασμός των ορίων των άλλων μπορεί επίσης να μας βοηθήσει να διατηρήσουμε υγιείς σχέσεις και να υποστηρίξουμε την ευημερία των γύρω μας.
Επτά τύποι ορίων
Συναισθηματικά όρια: Μπορεί να υπάρχουν και άλλα που θέλουμε να κρατήσουμε ιδιωτικά. Μπορεί επίσης να υπάρχουν θέματα που αναφέρουν οι άλλοι και για τα οποία δεν αισθανόμαστε άνετα να συζητήσουμε, πράγμα που δεν πειράζει.
Υλικά όρια: Τα υλικά όρια αφορούν φυσικά αντικείμενα, χώρο ή χρήματα. Μπορεί επίσης να έχουμε όρια σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι άλλοι αλληλεπιδρούν με το χώρο διαβίωσης ή εργασίας μας.
Διανοητικά όρια: Τα διανοητικά όρια αφορούν τις σκέψεις, τις πεποιθήσεις και τις ιδέες. Για παράδειγμα, μπορεί να έχουμε όρια σχετικά με το τι αισθανόμαστε άνετα να συζητάμε για με θέματα όπως η πολιτική ή η θρησκεία, ή μπορεί να θέλουμε να θέσουμε όρια εάν αισθανόμαστε ότι οι απόψεις μας δεν γίνονται σεβαστές ή απορρίπτονται.
Φυσικά όρια: Τα σωματικά όρια μπορεί να αφορούν το πώς αισθανόμαστε για το σώμα μας ή τον προσωπικό μας χώρο και το πώς οι άλλοι αλληλεπιδρούν με αυτό. Για παράδειγμα, μπορεί να μην αισθανόμαστε άνετα να αγκαλιάζουμε τους πάντες ή να στεκόμαστε πολύ κοντά σε κάποιον όταν μιλάμε.
Σεξουαλικά όρια: Τα σεξουαλικά όρια περιλαμβάνουν την άνεση και τη συγκατάθεσή μας με το σεξουαλικό άγγιγμα ή την επικοινωνία για σεξουαλικά θέματα.
Χρονικά όρια: Τα χρονικά όρια σχετίζονται με το πώς περνάμε το χρόνο μας. Ο τρόπος με τον οποίο ξοδεύουμε τον χρόνο μας είναι σε αρμονία ή ταιριάζει με αυτά που αξιολογούμε ως σημαντικά;
Όρια σχέσεων: Τα όρια σχέσεων έχουν να κάνουν με τις σχέσεις μας με τους άλλους. Τα όρια σχέσεων μπορεί να περιλαμβάνουν άλλους τύπους ορίων. Σε μια σχέση, ούμε πλατωνική ούμε ρομαντική, τα όρια μπορούν να βοηθήσουν να αποσαφηνιστεί η ανεξαρτησία και το επίπεδο εξάρτησης του καθενός από τον άλλον.
Δέκα οφέλη που προκύπτουν από τα υγιή όρια
- Διαχωρίζοντας τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις ανάγκες μας από αυτές των άλλων: Το να βοηθάμε τους άλλους μπορεί να είναι πολύ γενναιόδωρο και ικανοποιητικό. Ωστόσο, όταν απορροφάμε τα συναισθήματα των άλλων ή αναλωνόμαστε τόσο πολύ στην προσπάθεια να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες τους, μπορεί να διαπιστώσουμε ότι η ενέργειά μας εξαντλείται και τα δικά μας συναισθήματα διακυβεύονται. Η θέσπιση υγιών ορίων που καθορίζουν τι μπορούμε και τι δεν μπορούμε να αναλάβουμε, μπορεί να ωφελήσει την ευημερία μας.
- Να μην αισθανόμαστε ένοχοι ή υπεύθυνοι για την ευτυχία των άλλων: Αυτό μπορεί να είναι ένα θετικό, ευγενικό χαρακτηριστικό. Αλλά το να προσπαθούμε να ελέγχουμε τα συναισθήματα των άλλων ή να είμαστε υπεύθυνοι για την ευτυχία τους μπορεί να είναι αδύνατο. Οι άνθρωποι μπορούν να το κάνουν αυτό μόνο για τον εαυτό τους. Ο καθορισμός υγιών ορίων μπορεί να μας βοηθήσει να απαλλαγούμε από τις ενοχές που μπορεί να προέρχονται από την αίσθηση ότι είμαστε υποχρεωμένοι να εκπληρώνουμε τις, μερικές φορές, ανεκπλήρωτες ανάγκες των άλλων. Να θυμάστε ότι μπορούμε να ελέγχουμε μόνο την ευτυχία μας, όχι τους άλλους.
- Εμπλουτίζοντας τις σχέσεις μας: Αν θέσουμε υγιή όρια σε μια σχέση, μπορεί να διαπιστώσουμε ότι μπορούμε να απαλλαγούμε από τη δυσαρέσκεια και την ανασφάλεια. Όταν αισθανόμαστε δυνατοί, ασφαλείς και ανεξάρτητοι, μπορεί να είμαστε σε θέση να σχηματίσουμε πιο υγιείς δεσμούς και να βρούμε πιο ευτυχισμένες σχέσεις με τους άλλους.
- Έχοντας μια ισχυρή αίσθηση της δικής μας ταυτότητας: Χωρίς όρια, μπορεί να διαπιστώσουμε ότι χάνουμε την αίσθηση του εαυτού μας. Μπορεί, για παράδειγμα, να είμαστε τόσο απασχολημένοι προσπαθώντας να βοηθήσουμε τους άλλους, να ευχαριστήσουμε τους άλλους ή να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες των άλλων, ώστε να διακυβεύονται η δική μας ταυτότητα, οι στόχοι ή οι ανάγκες μας. Ο καθορισμός ορίων μπορεί να μας βοηθήσει να βρούμε τον εαυτό μας και να είμαστε αληθινοί με αυτόν.
- Να κάνουμε τις ανάγκες μας εξίσου σημαντικές με εκείνες των άλλων: Μπορούμε να βοηθήσουμε τους άλλους και να είναι πιστοί και δοτικοί χωρίς να παραμελήσουμε τις δικές μας ανάγκες. Η ρήση για την ασφάλεια στις αερογραμμές λέει: “Ασφαλίστε πρώτα τη μάσκα οξυγόνου σας προτού βοηθήσετε τους άλλους”. Θα νιώσουμε καλύτερα αν ικανοποιήσουμε τις δικές μας ανάγκες- θα είμαστε επίσης σε ισχυρότερη θέση να βοηθήσουμε τους άλλους γύρω μας.
- Αποφυγή μελλοντικών συγκρούσεων: Όταν θέτουμε όρια, τα τηρούμε και τα κοινοποιούμε με σεβασμό στους άλλους, μπορούμε να προλάβουμε μελλοντικές συγκρούσεις. Αντί να αφήσουμε τη δυσαρέσκεια να φτάσει σε σημείο βρασμού, ίσως μπορέσουμε να την αποφύγουμε εντελώς, έχοντας εκ των προτέρων θέσει τα όριά μας.
- Ανάπτυξη της ανεξαρτησίας: Με τα όρια, μπορούμε να ενισχύσουμε την αίσθηση της ανεξαρτησίας μας. Μπορούμε να έχουμε ισχυρούς δεσμούς με τους άλλους, αλλά να διαχωρίσουμε τον εαυτό μας από ανθυγιεινές εμπλοκές. Μπορεί να αισθανόμαστε πιο σίγουροι για τον εαυτό μας, πιο δυνατοί και να έχουμε καλύτερη αίσθηση του ελέγχου για το ποιοι είμαστε και ποιοι θέλουμε να είμαστε.
Πώς να θέσουμε υγιή όρια
- Ας ρίξουμε μια καλή ματιά στα υπάρχοντα όρια και σε αυτά που μπορεί να λείπουν: Ίσως πρόκειται για περιοχές όπου αισθανόμαστε δυσαρέσκεια ή δυσφορία.
- Ας σκεφτούμε πώς αισθανόμαστε όταν βρισκόμαστε γύρω από ορισμένους ανθρώπους ή σε ορισμένες περιστάσεις: Αν διαπιστώνουμε ότι αισθανόμαστε άσχημα, εξαντλημένοι, ένοχοι ή ότι μας εκμεταλλεύονται μετά από αλληλεπιδράσεις με συγκεκριμένους ανθρώπους ή σε συγκεκριμένες περιστάσεις, ίσως θελήσουμε να κάνουμε καταιγισμό ιδεών για το πώς και ποια όρια θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να αποφύγουμε αυτά τα συναισθήματα στο μέλλον.
- Ας επικοινωνήσουμε: Ενημερώνουμε το άλλο άτομο για τα όριά μας, αλλά ας σκεφτούμε να κρατήσουμε τις εξηγήσεις απλές και να επικεντρωθούμε σε εμάς. Μπορούμε να δοκιμάσουμε να χρησιμοποιήσουμε δηλώσεις με τον όρο “εγώ”. για παράδειγμα, μπορούμε να πούμε: “Νιώθω εξαντλημένος, οπότε δεν μπορώ να βρεθούμε” ή “Νιώθω εξαντλημένος στο τέλος της ημέρας, οπότε δεν μπορώ να στείλω μήνυμα αργά το βράδυ”.
- Ας μάθουμε να λέμε “όχι”: Με το να λέμε όχι μπορεί να αισθανόμαστε άβολα στην αρχή, αλλά μπορεί να γίνει πιο εύκολο και να νιώθουμε πιο σίγουροι με πολλή εξάσκηση. Μπορούμε να πούμε “όχι” με ευγένεια και σεβασμό. Το να το κρατάμε απλό μπορεί να είναι το καλύτερο. Εκτός από το να πούμε ένα απλό “Όχι”, οι προτάσεις μπορούν να περιλαμβάνουν : “Ευχαριστώ που με σκέφτηκες, αλλά δεν μπορώ να το αναλάβω/να το κάνω/να δεσμευτώ”, ή “Έχω άλλη υποχρέωση”, ή “Αυτό δεν θα μου κάνει”.
- Ας αποφύγουμε να υποθέτουμε ότι οι άλλοι γνωρίζουν πώς αισθανόμαστε: Μερικές φορές, οι άνθρωποι μπορεί να μην σέβονται τα όριά μας επειδή δεν τα γνωρίζουν. Μπορεί να μην γνωρίζουν πώς αισθανόμαστε για ένα συγκεκριμένο θέμα. Όταν έχουμε αμφιβολίες, προσπαθούμε να τους ενημερώσουμε με σεβασμό. (Προσπαθούμε όμως να έχουμε κατά νου τις συμβουλές σχετικά με την απλότητα και την ασφάλεια στο να λέμε “όχι”).
Υποστήριξη για τον καθορισμό ορίων
Μερικές φορές τα όρια μπορεί να είναι δύσκολο να καθοριστούν ή η τήρηση τους μπορεί να παρουσιάζει προκλήσεις. Ένας ψυχολόγος μπορεί να προσφέρει εργαλεία και εξατομικευμένη καθοδήγηση για τον καθορισμό και τη διατήρηση υγιών ορίων. Στη θεραπεία, μπορούμε να μάθουμε υγιείς τρόπους να θέτουμε όρια, να ενισχύουμε τις σχέσεις και να αναπτύσσουμε θετικές σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορές.
Πηγή: https://www.betterhelp.com/advice/general/the-importance-of-setting-boundaries-10-benefits-for-you-and-your-relationships/?fbclid=IwAR3_w_CLJQtUdEO8d1QJHQ0UOqzROIU9Pef1DCOexohZTfVK98v5sgMj8uQ
Μετάφραση: Παπαδοπούλου Νατάσσα, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: Νοχού Μυρτώ, Ψυχολόγος