ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ Β.ΣΑΤΙΡ

Λεχουρίτης Γιώργος Ψυχολόγος Συστημικός θεραπευτής

Η Virginia Satir (1995) αναφέρει: «Πιστεύω πως το μέγιστο δώρο που μπορώ να σκεφτώ ότι έχω από οποιονδήποτε, είναι να με βλέπει, να με ακούει, να με κατανοεί και να με αγγίζει. Το μέγιστο δώρο που μπορώ να δώσω είναι να βλέπω, να ακούω, να κατανοώ και να αγγίζω τον άλλον άνθρωπο. Όταν γίνεται αυτό αισθάνομαι ότι υπάρχει επικοινωνία».

Μέχρι πρόσφατα, πολύ λίγα έχουν συζητηθεί όσον αφορά την αντίληψη του κόσμου ψυχολογικά. Ο Maslow άρχισε να μοιράζεται τις απόψεις του στα μέσα  της δεκαετίας του 1940. Ο Rogers αναπτύσσει  ένα παρόμοιο νήμα εξερεύνησης των εσωτερικών διαδικασιών του ανθρώπου και την  ανάπτυξη του που είναι εστιασμένη στον εαυτό.

Εν τω μεταξύ, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος βοήθησε να ανοίξει η πόρτα για την εναλλακτική θεραπεία. Η τυπική ψυχανάλυση θεωρήθηκε πολύ αργή από την άποψη αυτή. Νέες απόψεις και μέθοδοι ενθαρρύνθηκαν και έγιναν αποδεκτές. Από την έρευνα και τον πειραματισμό της Satir ήρθε το μοντέλο ανάπτυξης της. Περιέγραψε τους τρόπους που ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται τον κόσμο και βασίζονται είτε στο ιεραρχικό μοντέλο είτε στο μοντέλο ανάπτυξης.

Σήμερα, για πρώτη φορά στην ιστορία, είμαστε αντιμέτωποι με την καθολική κυριαρχία ενός παραλογισμού που τείνει να μεταλλάξει την ανθρώπινη φύση μας και να καταστρέψει τον πλανήτη.

Η ολότητα συνεπάγεται πάντα περισσότερο από ότι οι άνθρωποι μπορούν να δουν από μόνοι τους. Η ολότητα περιλαμβάνει όλα όσα υπάρχουν, εκδηλώσιμα ή όχι. Συχνά, οι πτυχές που δεν είναι προφανείς μπορούν να γίνουν γνωστές με τη βοήθεια ενός από τα έξω, τρίτου προσώπου, ενός θεραπευτή. Αυτή η συνειδητοποίηση ωφελεί τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε το σύνολο της πραγματικότητας. Για παράδειγμα, δεν μπορούμε να δούμε τα κόκαλα στα δάχτυλά μας, αλλά μετακινούμε τα δάχτυλά μας με τη γνώση και την ευαισθητοποίηση αυτών των οστών. Η ολότητα είναι το αποτέλεσμα των δικών μας προσωπικών ερευνών σχετικά με τα πράγματα που υπάρχουν σε εμάς, ανεξάρτητα από το αν μπορούμε να τα δούμε ή όχι.

Για τον θεραπευτή, είναι σημαντικό να εξετάζει τους ανθρώπους και τα θέματα που φέρνουν στη συνεδρία από όλες τις οπτικές γωνίες: από κάτω, από την κορυφή, από όλες τις πλευρές, από κοντά και από μακριά. Αυτές οι προοπτικές μας βοηθούν να δούμε το σύνολο. Μπορούμε να διαφοροποιήσουμε την αλληλουχία τους, αλλά χρειάζεται να τις συμπεριλάβουμε όλες.

Έτσι ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τον κόσμο μπορεί να εκτιμηθεί από τέσσερις απόψεις: πώς ορίζουμε μια σχέση, πώς ορίζουμε ένα πρόσωπο, πώς εξηγούμε ένα γεγονός και ποιες στάσεις έχουμε προς την αλλαγή.

Αυτά τα τέσσερα φαινόμενα είναι καθολικά και χαρακτηρίζουν όλους τους ανθρώπους και τις σχέσεις τους μεταξύ τους. Η Satir συχνά δήλωνε ότι εάν καταλάβαινε το πώς κατανοούν οι άνθρωποι αυτά τα φαινόμενα, το πώς ζουν και πώς επικοινωνούν γι ‘αυτά, θα μπορούσε να καταλάβει σχεδόν τα πάντα για τα άτομα αυτά. Ας δούμε λοιπόν, πως εξετάζουν αυτά τα τέσσερα φαινόμενα το ιεραρχικό και το αναπτυξιακό μοντέλο.

Ορίζοντας την σχέση

Στο ιεραρχικό μοντέλο, οι σχέσεις υπάρχουν μόνο σε μία ποικιλία: κάποιος είναι στην κορυφή και κάποιος είναι από κάτω. Είναι μια δεσπόζουσα / υποτακτική ρύθμιση, που μερικές φορές ονομάζεται μοντέλο ή πρότυπο απειλής και ανταμοιβής. Αυτός ο τύπος σχέσης θεωρείται φυσιολογικός εδώ και αιώνες. Συχνά, το μόνο ερώτημα είναι: «Είναι κακόβουλη ή καλοπροαίρετη;»

Οι κυρίαρχες / υποταγμένες σχέσεις πέφτουν κατά μήκος ενός συνεχούς από την ύπαρξη ανούσιων τυράννων σε ευγενείς και από δυστυχισμένα θύματα σε συμμορφούμενα.

Οι ιεραρχικές σχέσεις περιγράφονται συχνά με όρους ρόλων: πατέρας-παιδί, αφεντικό-εργάτης, ιερέας-ενοριακός, δάσκαλος-μαθητής.

Συνήθως αυτοί οι ρόλοι συνεπάγονται μια μορφή ανωτερότητας, είτε καλά σχεδιασμένη είτε όχι. Όποιος βρίσκεται στη θέση υποταγής ή «κάτω» είναι ευάλωτος και μπορεί να ονομαστεί «μικρός», «φτωχός», «μειονότητα» και ούτω καθεξής. Οι άνθρωποι στην κορυφή σκέφτονται και ενεργούν σαν να ήταν «καλύτεροι από» ή «μεγαλύτεροι από». Με απλά λόγια, κάθε τέτοια σχέση συνεπάγεται μια λογική διλημματικής σύγκρισης του τύπου ή /είτε. Ανεξάρτητα από τους συγκεκριμένους ρόλους και την κατάστασή τους, τα ζευγάρια αυτά βασίζονται στο κυρίαρχο / υποτακτικό μοντέλο. Τα συναισθήματα που προκύπτουν μέσα στις ιεραρχικές σχέσεις περιλαμβάνουν κενό, θυμό, φόβο και αδυναμία. Η συνοδευτική γλώσσα του σώματος περιλαμβάνει τις στάσεις του εξευμενισμού, της κατηγορίας, της υπερβολικής λογικής και της αντιμετώπισης. Τέτοιες στάσεις και θέσεις μας λένε για τις ψυχικές πληγές που κρύβονται κάτω από την επιφάνεια.

Επομένως, είναι σημαντικό να  διακρίνουμε μεταξύ του ρόλου ενός προσώπου σε μια σχέση και του ορισμού αυτού του ανθρώπου. Χωρίς τέτοιες διακρίσεις, υπάρχει κίνδυνος να παραβλέψουμε τη μοναδική και ξεχωριστή ύπαρξη κάθε ανθρώπου. Οι ταμπέλες-ετικέτες απομακρύνουν την προσοχή από την ταυτότητά μας. Ο ρόλος γίνεται ταυτότητα και η ατομικότητα χάνεται. Οι άνθρωποι εκδηλώνονται στη συνέχεια μέσα από τους ρόλους τους, μερικές φορές αναιρώντας τις δικές τους σκέψεις και συναισθήματα.

Οι περισσότερες σχέσεις στη δυτική κουλτούρα σχετίζονται και εξακολουθούν να βασίζονται στην κυριαρχία και την υποταγή.

Δυστυχώς, σύμφωνα με την Σατίρ, οι περισσότεροι από εμάς ανατρέφονται για να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητά, την αυτό-αξία(αυτοεκτίμηση) και την επικοινωνία μας, διαμέσου της συμμόρφωσης, της κατηγόριας της υπέρ-ορθολογικότητας ή της ασχετοσύνης. Η Σατίρ πίστευε ότι το μεγαλύτερο εμπόδιο στην προσωπική, διαπροσωπική και διεθνή ειρήνη είναι ότι οι άνθρωποι δεν ξέρουν πώς να αντιλαμβάνονται και να αποδέχονται την ισότητα αξίας τους.

Οι υπάρχουσες διαφορές μας συνήθως χρησιμεύουν ως σιωπηρή λογική για την αποδοχή του κυρίαρχου / υποτακτικού διαφορικού ισχύος στις σχέσεις μας. Η Σατίρ προσπαθούσε να προωθήσει την ισότητα και να την εδραιώσει στην θεραπεία, μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου.

Η αρχή είναι ότι όλοι έχουμε την ικανότητα να είμαστε ολόκληροι. Όταν τελικά να έρθουμε σε επαφή με αυτή την ικανότητα, αγκαλιάζουμε την ιδέα ότι είμαστε οι όμορφες και ικανές εκδηλώσεις της ζωής.

Ανεξάρτητα από την ηλικία, το χρώμα του δέρματος, το φύλο ή την υγεία, όλοι οι άνθρωποι έχουν ίση αξία. Το ιεραρχικό μοντέλο των σχέσεων αρνείται αυτήν την αρχή και αντιμετωπίζει τους ανθρώπους ως καλύτερους ή χειρότερους.

Στο μοντέλο ανάπτυξης της Σατίρ, η ώθηση είναι προς την ισοτιμία: Ο άνθρωπος είναι ίσος με τον συνάνθρωπο του.

Ορίζοντας το πρόσωπο

Ας δούμε πώς τα δύο μοντέλα ορίζουν ένα άνθρωπο. Για εκείνους που χρησιμοποιούν σχέσεις ώστε να μπορούν να κυριαρχήσουν σε κάποιον, ένα πρόσωπο είναι αυτό που συμμορφώνεται και υπακούει.

Η συμμόρφωση(σε πρότυπα ή βασικά κριτήρια, κανόνες και νόμους) διαχέεται στο ιεραρχικό μοντέλο, στο οποίο οι άνθρωποι συχνά σκέφτονται: «Είμαι πολύ λιτός / λεπτός / ηλίθιος» και αισθάνομαι ότι πρέπει να είμαι κάτι άλλο από ότι είμαι.

Όποτε θεωρούμε ότι είμαστε πάρα πολύ από ένα πράγμα και πρέπει να είμαστε κάτι διαφορετικό από αυτό που είμαστε, αρνούμαστε την προσωπικότητά μας. Μετρούμε τον εαυτό μας με κάτι εξωτερικό και αν δεν ταιριάζει με αυτό, τότε δεν ταιριάζουμε συνολικά. Ως επί το πλείστον, αυτό είναι σαν να πρέπει να χωρέσουμε σε ένα κουτί, να συμμορφωθούμε και να υπακούσουμε.

Η Σατίρ χρησιμοποίησε τη μεταφορά της προκρούστιας κλίνης, ένα μεσαιωνικό όργανο βασανιστηρίων. Κάθε φορά που κάποιος αποκλίνει από την κυρίαρχη άποψη, το άτομο αυτό στέλνεται για «αποκατάσταση». Αυτή η συγκεκριμένη μέθοδος συνεπάγεται το ότι κάνει κάποιον να ταιριάζει με το καλούπι,  κόβοντας το κεφάλι, τα πόδια του ή άλλα μέρη του σώματος. Κανένας συνήθως δεν επιβιώνει αυτής της «θεραπείας», αλλά πάντα καταλήγουμε στο να προσαρμόζουμε τον εαυτό μας στο εξωτερικό καλούπι.

Οι άνθρωποι εξακολουθούν να μεγαλώνουν αντιμετωπίζοντας πολλές εξωτερικές προσδοκίες και συγκρίσεις. Πρότυπα και κρίσεις υπάρχουν σε προσωπικό, πολιτικό και οικογενειακό επίπεδο. Σε γενικές γραμμές, απαιτούν να είμαστε κάτι διαφορετικό από αυτό που είμαστε.

Πολλοί από εμάς ακούμε συχνά και επίμονα μηνύματα ότι κάτι είναι λάθος με εμάς, δεν ταιριάζουμε με κάποια αρχή και κατά πάσα πιθανότητα κάποιος άλλος ταιριάζει καλύτερα. Η επακόλουθη συμμόρφωσή μας και η υπακοή μας έχουν ένα σημαντικό αποτέλεσμα ανικανότητας που επηρεάζει την αίσθηση του εαυτού μας.

Όταν κρίνουμε τους εαυτούς μας όσον αφορά τη συμμόρφωση και την υπακοή, συχνά αισθανόμαστε ανήσυχοι. Μπορεί να πιστεύουμε ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα σωστό. Παρ ‘όλα αυτά, πολλοί από εμάς ξοδεύουμε τεράστια ενέργεια για να διορθώσουμε το τι είναι «λάθος».

Σε ακραίες καταστάσεις, όταν οι άνθρωποι ωθούνται να κάνουν και να είναι κάτι άλλο, ίσως απλώς να εγκαταλείψουν την προσπάθεια και να αρχίσουν να νιώθουν κατάθλιψη.

Αποδεχόμενοι την άποψη ότι η αξία μας προέρχεται από έξω από εμάς, θα προσπαθήσουμε να συμμορφωθούμε για μεγάλο χρονικό διάστημα, ελπίζοντας να γίνουμε δεκτοί για την υπακοή μας.

Η τυραννία αυτής της ώθησης για συμμόρφωση είναι τόσο δυνατή που οι περισσότεροι άνθρωποι ξεκινούν νωρίς στη ζωή για να ζήσουν σύμφωνα με τις προσδοκίες των άλλων. Προσπερνάμε – και τελικά αγνοούμε – τους εαυτούς μας. Παρόλο που η τυραννία δεν προφέρει ποτέ την πλήρη ή απόλυτη συμμόρφωση, συνήθως αισθανόμαστε τρομερά άσχημα, κάνοντας εκπτώσεις ή υποτιμώντας τα συναισθήματά μας και βαθμιαία χάνοντας την ταυτότητά μας. Συγκρίνουμε τους εαυτούς μας με τους άλλους και λέμε: «Αν μπορώ να είμαι έτσι και έτσι, θα είμαι εντάξει». Η αφαίρεση των προσδοκιών των άλλων, χωρίς εξέγερση ή επανάσταση, και η εξεύρεση των εαυτών μας είναι ένα σημαντικό έργο και καθήκον. Ακόμα και να αρχίσουμε να παρατηρούμε ότι κανείς δεν είναι ακριβώς όπως εμείς, βοηθά στην αύξηση της αποδοχής μας. Στη συνέχεια, όταν κάποιος αναφέρει ότι είμαστε διαφορετικοί, μπορούμε να απαντήσουμε άνετα, «Σας ευχαριστώ για την παρατήρηση».

Στο ιεραρχικό μοντέλο, ο ορισμός του εαυτού ενός ανθρώπου εξαρτάται από τους κανόνες των άλλων ανθρώπων. Το γεγονός αυτό η Σατίρ το βρήκε πολύ περιοριστικό. Όταν βοήθησε τους ανθρώπους να απελευθερώσουν τους εσωτερικούς τους πόρους και να προσδιοριστούν από μια εσωτερική πηγή δύναμης, ανακάλυψε ότι οι περισσότεροι από αυτούς ήταν πρόθυμοι και ικανοί να το πράξουν.

Αυτή η διαδικασία έγινε μέρος  της  ανάπτυξης, ενός μοντέλου που είχε ως επίκεντρο της προσοχής του την έννοια του γίγνεσθαι, δηλαδή το να γίνουμε όλο και πιο ολοκληρωμένοι και ανθρώπινοι.

Η Σατίρ χαρακτήρισε τους ανθρώπους ως ίσους σε αξία. Κάθε πρόσωπο είναι μοναδικό στο συνδυασμό του ανθρώπινου όμοιου χαρακτήρα και των διαφορετικών συνθηκών. Όπως συνήθιζε να λέει: «Ερχόμαστε κοντά με τις ομοιότητες, αλλά με τις διαφορές αναπτυσσόμαστε». Δεν υπάρχουν δύο άτομα που έχουν τα ίδια δακτυλικά αποτυπώματα, αλλά είμαστε τόσο όμοιοι που ένας χειρούργος μπορεί να λειτουργήσει σε οποιοδήποτε ανθρώπινη ύπαρξη και να βρει τις ίδιες σχέσεις μεταξύ των εσωτερικών οργάνων αυτού του ατόμου.

Η άποψη της Σατίρ περιελάμβανε μια πνευματική βάση για όλους τους ανθρώπους. Όποια και αν είναι η φυλή, το φύλο ή η εθνικότητα, ξεκινήσαμε ως ωάριο και σπέρμα που μας συνέδεσαν και μας ενεργοποίησαν ως ατομικές υπάρξεις.

Επίσης η Σατίρ εκφράζει την ελπίδα ότι θα έρθει ο καιρός όταν οι άνθρωποι θα ξεπεράσουν τις προκαταλήψεις, ιδίως κοιτάζοντας προς τα κάτω τους άλλους. Αυτή η άποψη της ισότητας εξακολουθεί να είναι επίκαιρη, αλλά είναι πολύ πιο διαδεδομένη και με μεγαλύτερη επιρροή σήμερα από ότι ήταν πριν από λίγες δεκαετίες.

Ορίζοντας το γεγονός(συμβάν)

Στο κυρίαρχο / υποτακτικό μοντέλο, το οποίο βασίζεται στη συμμόρφωση και την υπακοή, τα γεγονότα εξηγούνται σε γραμμικό τρόπο. Δηλαδή, υπάρχει μόνο ένας σωστός τρόπος και μόνο μία αιτία για οποιοδήποτε αποτέλεσμα.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο  του ενός και μόνο ορθού τρόπου σκέπτεσθαι, οι άνθρωποι αποδέχονται την εξωτερική προσδοκία ότι υπάρχει μόνο ένας σωστός τρόπος να δούμε την πραγματικότητα. Θα στραφούν ο ένας στον άλλο για τη μία αυτή απάντηση σε οποιαδήποτε ερώτηση ή τη μία λύση σε οποιοδήποτε πρόβλημα. Φυσικά, ακόμα κι αν προσπαθήσουμε, δεν θα  βρούμε το μόνο σωστό δρόμο. Κάποιος άλλος συνήθως έρχεται μαζί και προσφέρει μια καλύτερη μέθοδο. Ωστόσο, ακόμη και αν το γνωρίζουν αυτό, οι άνθρωποι συχνά αναμένουν από εμάς να συμπεριφέρονται σαν να πιστεύουμε κι εμείς σε ένα και μόνο σωστό τρόπο.

Μια συνέπεια είναι ότι συχνά ενεργούμε σαν να μην βλέπουμε αυτό που βλέπουμε, να μην ακούμε τι ακούμε και να μην αισθανόμαστε αυτό που νιώθουμε. Σε μια προσπάθεια να διατηρήσουμε το εγώ κάποιου, συμπεριφερόμαστε σαν να είναι αληθινό αυτό που είναι ψευδές. Αυτό συχνά είναι δύσκολο για να γίνει και μας δίνει ένα ακόμη λόγο να αισθανόμαστε αβέβαιοι. Δουλεύουμε σκληρά για να βρούμε την απάντηση με μία μεταβλητή στην ερώτηση ή το πρόβλημά μας.

Το ιεραρχικό μοντέλο διαιωνίζει αυτό το είδος προσδοκίας και περιορισμού. Δυστυχώς, επιμένουμε με την ελπίδα ότι οι άνθρωποι θα μας θεωρούν καλό και αξιαγάπητο.

Στο μοντέλο ανάπτυξής, η Σατίρ ορίζει ένα γεγονός ως τη σχέση μεταξύ ενός συνόλου βασικών μεταβλητών που συνέβαλαν σε ένα από κοινού αποτέλεσμα.

Με άλλα λόγια, αντί να ψάχνουμε για μια και μόνη αιτία,  πρέπει να αναγνωρίσουμε και να αποδεχτούμε τη διαδραστική σχέση ανάμεσα και μεταξύ των γεγονότων. Πρέπει επίσης να εξετάσουμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο συμβαίνουν αυτά τα γεγονότα.

Από αυτή την άποψη, το γεγονός Α είναι το αποτέλεσμα των γεγονότων B, Γ, Δ και E. Διάφορα πράγματα συμβαίνουν και σχετίζονται με διαδραστικό τρόπο. Δεν προκαλούνται γραμμικά (από μόνο του το Β δεν προκαλεί το Α).

Επιπλέον, τα γεγονότα συμβαίνουν σε σχέση με την ιστορία, τη θέση(τοποθεσία) και το σημείο του χρόνου τους. Για παράδειγμα, όταν ένας πατέρας κτυπήσει το πόδι του, η γυναίκα του κλαίει και το παιδί του φωνάζει, τι συμβαίνει; Είναι κάποιος υπόλογος, κάποιος που φταίει; Πώς συνδέονται αυτά τα τρία συμβάντα;

Αντί να κρίνουμε τις ενέργειες, τις αντιδράσεις και τις αλληλεπιδράσεις των ανθρώπων, μπορούμε να αρχίσουμε να διερευνάμε όχι μόνο επιφανειακές δραστηριότητες αλλά και γεγονότα πέρα από τα προφανή.

Για να εξηγήσουμε ένα περιστατικό ή ένα συμβάν απαιτείται η βαθύτερη κατανόηση του τι συμβαίνει μέσα στο εσωτερικό των ανθρώπων, στις εσωτερικές διαδικασίες τους.

Τα γεγονότα δεν συμβαίνουν χωρίς να συνδέονται με κάτι άλλο, είτε εσωτερικό είτε εξωτερικό, και συνήθως εμπλέκονται και οι δύο προσεγγίσεις. Μπορούμε λοιπόν να δούμε τη συμπεριφορά ως έκβαση(ή αποτέλεσμα) των αλληλεξαρτήσεων μεταξύ των εσωτερικών και εξωτερικών κόσμων μας. Μπορούμε τότε να εξετάσουμε αυτές τις σχέσεις και να δούμε τι υπάρχει, τι είναι παρόν, αλλά όχι απαραίτητα προφανές.

Για να βοηθήσουμε να αλλάξει οποιοδήποτε σύστημα αλληλεπίδρασης ανθρώπων και γεγονότων, χρειάζεται να αναζητήσουμε τις συνδέσεις χωρίς επίκριση ή κατηγορία.

Στάσεις προς την Αλλαγή

Αυτή είναι η τέταρτη πτυχή του τρόπου με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Οι άνθρωποι που αναπαράγουν την κυρίαρχη / υποτακτική βάση των σχέσεων, είναι αυτοί που επιμένουν στην υπακοή και αναζητούν μια σωστή απάντηση και συνεπώς θεωρούν την αλλαγή ανεπιθύμητη.

Η διατήρηση της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων(status quo) σημαίνει ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να προχωρήσουν προς τα εμπρός ή να αναπτυχθούν, αλλά διατηρώντας την υπαρκτή τάξη ανέπαφη, είναι ένας τρόπος να αισθάνονται ασφαλείς. Επομένως, όλες οι νέες δυνατότητες πρέπει να απορριφθούν.

Σκέψεις όπως «Δεν γνωρίζεις σε τι θα μπεις», «Μην αποσταθεροποιείς το σκάφος (και τον καπετάνιο)» και «Μπορεί να αποτύχεις» είναι κοινές σε αυτό το μοντέλο και ενισχύουν την υπάρχουσα κατάσταση των πραγμάτων. Πολλοί άνθρωποι στον κόσμο εξακολουθούν να αισθάνονται ότι ξεπερνώντας την ασφάλεια του status quo σημαίνει ότι διακινδυνεύουν τον θάνατο. Αυτή η στάση απέναντι στην αλλαγή μπορεί να είναι ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην προσωπική ανάπτυξη και στην αποτελεσματική θεραπεία. Σε αυτό το πλαίσιο σκέπτεσθαι, οι άνθρωποι προτιμούν μερικές φορές μια οικεία δυσλειτουργία αντί μιας άγνωστης βελτίωσης ή μιας σχετικής άνεσης λίγο αργότερα.

Στο μοντέλο ανάπτυξης της Σατίρ, η αλλαγή είναι απαραίτητη, ουσιαστική και αναπόφευκτη.

Όταν οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται την ισότιμη αξία τους και συνειδητοποιούν τη μοναδικότητα, την ομοιότητά και την διαφορετικότητα τους, δέχονται και χαιρετίζουν την αλλαγή.

Φυσικά, μπορεί να έχουν κάποιο φόβο για το άγνωστο, αλλά η ανάληψη ρίσκων είναι μέρος της προθυμίας τους να πειραματιστούν. Η ασφάλεια και η εμπιστοσύνη βασίζονται στην αυτοπεποίθηση, και όχι στην εξοικείωση. Αν δοκιμάσουν κάτι καινούργιο, μπορούν να δουν αν ταιριάζει γι ‘αυτούς. Και, όταν είναι ανοιχτοί στην αλλαγή, τότε γίνονται διαθέσιμες νέες επιλογές και δυνατότητες.  Το μοντέλο ανάπτυξης παρέχει επιλογές και ενθαρρύνει την ανάληψη ρίσκων. Η αγάπη είναι μια σταθερή συνιστώσα του μοντέλου, που σημαίνει ότι οι άνθρωποι αισθάνονται ελεύθεροι να εκφράσουν τα συναισθήματα και τις διαφορές τους.

Το γράφημα στις επόμενες δύο σελίδες συνοψίζει τις τέσσερις πλευρές που βλέπουμε τον κόσμο όπως εμφανίζονται στο ιεραρχικό μοντέλο και στο μοντέλο ανάπτυξης

.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ ΣΑΤΙΡ

Peoplemaking (1972).

Making Contact (1976).

Changing with Families: A Book about further Education  for Being Human (με τους R. Bandler & J. Grinder, 1976).

Your Many Faces (1978).

Conjoint Family Therapy (1983).

Satir Step by Step: A Guide to Creating Change in Families (μετον M. Baldwin, 1983).

The New Peoplemaking (1988).

The Satir Model: Family Therapy and Beyond (με τους M. Gomori, J. Banmen, & J. Gerber, 1991).

Helping Families to Change (με τους J. Stachowiak & H. Taschman, 1994).