Συνδεδεμένες φαντασίες
Tο βιβλίο της Peggy Penn (με τίτλο “Συνδεδεμένες φαντασίες” ) που έχει μεταφράσει στα ελληνικά η Όλγα Κωνσταντίνου ( https://www.olgakonstantinou.gr/ ) και διατίθεται ελεύθερα από το https://www.taosinstitute.net/ αποτελεί μια σύνθεση άρθρων που έχει γράψει η συγγραφέας.
Το βιβλίο αξιοποιεί τις ιδέες της συστημικής σκέψης και του κοινωνικού κονστραξιονισμού. Αξιοποιεί επίσης τη θεωρία της διαλογικότητας που βασίζεται στο έργο του Μ. Μπαχτίν και είναι ένα πολύτιμο εργαλείο και για όσους αξιοποιούν τη γραφή και τη φαντασία στην ψυχοθεραπεία.
Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από το βιβλίο και σας προσκαλούμε να κατεβάσετε το βιβλίο και να το διαβάσετε!
Συνδεδεμένες φαντασίες : Η Φωνή του Γράμματος Επιστροφής
Η Φωνή του Γράμματος Επιστροφής είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο που ανέπτυξα για να βοηθήσω τους πελάτες μου να γράψουν ένα πρώτο γράμμα στον άνθρωπο με τον οποίο συζητούν, τον πατέρα τους, τη μητέρα τους, ένα συγγενή, κλπ. Στη συνέχεια τους ζητώ να φανταστούν ότι ο πατέρας τους 13 13 έλαβε το γράμμα και τι πιστεύουν ότι θα έλεγε, αν ο πατέρας αποφάσιζε να απαντήσει. Είμαι προετοιμασμένη κατά τη διάρκεια όλων αυτών των ερωτήσεων να ακούσω σκληρές και έντονες ιστορίες για το γράμμα επιστροφής και είμαι προετοιμασμένη να ξανακάνω αυτή τη διαδικασία αρκετές φορές ώσπου η φωνή του πελάτη να αλλάξει και να αναδυθούν μερικές πιο ενδιαφέρουσες και τρυφερές ερωτήσεις.
Ένα από τα πράγματα που ανακαλύψαμε σε αυτή τη διαδικασία είναι ότι οι συνέπειες αυτής της εμπειρίας εκμαιεύουν κομμάτια από τα χαμένα στοιχεία ταυτότητας του ίδιου το πελάτη. Η ομάδα εργασίας μας στο Ackerman χρησιμοποιεί ιδέες από το Πρόγραμμα Γλώσσας και Συγγραφής για να δώσει λύσεις στο δίλημμα της κατηγορίας μέσω της συγγραφής ενός Γράμματος Επιστροφής σε κάποιον που ο πελάτης πιστεύει ότι τον/την έχει αδικήσει.
Όταν σκεφτόμαστε ότι μας συμπεριφέρθηκαν άδικα ή σκληρά στο παρελθόν ή όταν θυμόμαστε μια στιγμή που εμείς συμπεριφερθήκαμε άδικα ή σκληρά σε κάποιον άλλον, ανασύρουμε την πιο ευάλωτη ψυχική μας κατάσταση. Αν ακούσουμε προσεκτικά, μπορεί να ακούσουμε μια πόρτα να κοπανάει στο βάθος, γιατί αυτά είναι παλιές ιστορίες που σέρνουμε μαζί μας από μέρος σε μέρος παρόλο που, κατά παράδοξο τρόπο, μας φυλακίζουν. Άλλα μέλη της οικογένειας μπορεί να επιμένουν να αλλάξουμε κάτι, ίσως στη σχέση που κρατάει αυτά τα τραύματα στη θέση τους. Αλλά και μόνο στη σκέψη της αλλαγής αναπαριστούμε ακαριαία την αρχική διαμάχη με αυτό το άτομο ή τα άτομα και αυτό μας νικά.
Θυμόμαστε τα τραύματα ή/ και ακούμε το χτύπο της δικής μας ραγισμένης καρδιάς και είμαστε πεπεισμένοι να μην αλλάξουμε. Τολμάμε να επιτρέψουμε σε κάποιον που μας έχει πληγώσει να ξαναμπεί στην καρδιά μας; Δυστυχώς τις περισσότερες φορές κρατάμε τη θέση του θύματος σαν να κρατάμε σφιχτά ένα χέρι και δεν το βλέπουμε ως το χέρι που μας κρατάει πίσω και δε μας αφήνει να επιλέξουμε να ζήσουμε σε μια καλύτερη σχέση. Έτσι διατηρούμε τη θέση του θύματος μένοντας προσκολλημένοι στα παλιά τραύματα, τα οποία και διαρκώς αναθεωρούμε.
Συνδεδεμένες φαντασίες : Η Ιστορία του Bob
Ένα ζευγάρι ήρθε να μας δει στο Ackerman γιατί ο άνδρας είχε προσβληθεί από HIV και η σύζυγος ήταν πολύ θυμωμένη και δεν ήθελα πια να κοιμάται μαζί του. Καθώς ακούγαμε, νιώσαμε ότι δεν ήταν ακόμη η ιστορία που θα επέτρεπε σε κανέναν από τους δυο να αλλάξει. Είχαν τρία παιδιά που δεν είχαν μάθει για το HIV, αυτό ήταν μια μελλοντική ιστορία με μεγάλη σημασία. Ένας από εμάς ρώτησε αν υπήρχε κάποιο κυρίαρχο συναίσθημα που καθόριζε τη ζωή του και ο άνδρας απάντησε αμέσως, «Η ντροπή!». Μίλησε για τον πατέρα του. Ο πατέρας του ήταν αλκοολικός και όχι ιδιαίτερα στοργικός και έτσι ένιωθε να περιτριγυρίζεται από απέχθεια. Πίστευε ότι αν ο πατέρας του του είχε δείξει αγάπη, δε θα κατέληγε έτσι ο ίδιος. Έτσι κατηγορούσε τον πατέρα του για αυτό που έλειπε από τη δική του ιστορία.
Ρώτησα τον Bob αν θα σκεφτόταν να γράψει ένα γράμμα στον πατέρα του για να εξηγήσει την υπερβολική του αγάπη και πόσο αυτή του έλειπε και εκείνος συμφώνησε. Στις ερωτήσεις μας αντιμετωπίζαμε τον πατέρα του καλή τη πίστει για όσο μπορούσαμε. Νιώθαμε ότι αν υπήρχε κάποιος τρόπος να αποκαταστήσουμε την αξιοπρέπεια του πατέρα ή έστω ένα μέρος αυτής, θα ήταν ανεκτίμητο για το γιο του. Για να είμαστε δίκαιοι, έπρεπε να ρωτήσουμε γιατί θα έπρεπε να αλλάξουμε τη φωνή της ντροπής. Δε μας εγγυόταν κανείς ότι τα πράγματα θα καλυτέρευαν για τον Bob και τη σύζυγό του. Αλλά εφόσον αυτός ο δρόμος, ο δρόμος της ντροπής, μας δόθηκε, τον ακολουθούμε και ζητάμε περισσότερα.
Ο Bob είπε ότι χωρίς τη ντροπή δε θα χρειαζόταν να περπατάει συνέχεια εξαγριωμένος ή να προσέχει να μην κάνει κάποιο λάθος όπως έκανε ο πατέρας του, ή ν’ ανησυχεί ότι θα μάθαιναν οι άλλοι ότι έχει HIV και μπορεί να έχανε τη δουλειά του. Ο HIV δηλητηρίαζε βαθιά τη σχέση του με τη Nancy, τη θέση του στη δουλειά και τη μελλοντική σχέση με τα παιδιά του. Πώς μπορούσε να ξεπεράσει αυτήν την πίκρα; Όταν τον ρωτήσαμε «Πώς θα άκουγες τη φωνή του πατέρα σου αν μπορούσες να την ακούσεις τώρα», εκείνος απάντησε «Απόμακρη, θυμωμένη, δε θα χαιρόταν να μου μιλήσει». «Θα ένιωθαν όλοι στην οικογένεια έτσι μαθαίνοντας νέα του»; «Φαντάζομαι πως ναι», απάντησε. «Όχι», είπε ξαφνικά η σύζυγος του. «Η μητέρα σου δε θα ένιωθε έτσι. Θα είχε διαφορετική άποψη!».
Ξαφνικά η πόρτα άνοιξε και ακούσαμε τις εσωτερικές φωνές του που μέχρι πριν δεν ήταν διαθέσιμες. Είπε στο σύζυγό της ότι η μητέρα του της είχε δείξει ένα ερωτικό γράμμα που ο πατέρας του της είχε γράψει πριν πολλά χρόνια. Αυτό του κίνησε την περιέργεια. Τον ρωτήσαμε αν θα ήθελε να πάει στη μητέρα του για φαγητό και να δει το γράμμα, να μιλήσει με τη μητέρα του και ίσως να δει παλιές φωτογραφίες. Είπε ότι θα πήγαινε αν τον συνόδευε η γυναίκα του.
Αυτές οι ιστορίες κατηγορίας είναι ιστορίες αληθινού πόνου και το να σκεφτούμε να τις αφήσουμε είναι σημαντική αλλαγή. Οι ιστορίες κατηγορίας μπαίνουν εμπόδιο στην απώλεια. Το γεγονός ότι ο Bob θυμήθηκε πόσο θυμωμένος ήταν με τον πατέρα του, πώς τον κατηγορούσε επειδή δεν τον αγαπούσε αρκετά σημαίνει ότι δεν ήρθε ποτέ αντιμέτωπος με το γεγονός ότι δεν είχε έναν πατέρα στη ζωή του, ούτε καν αναμνήσεις από τον πατέρα του, και κάπου μέσα του πενθεί για αυτό.
Ο Bob γύρισε από την επίσκεψη στη μητέρα του με καινούριες πληροφορίες για την οικογένεια του πατέρα του και μια πολύ σημαντική συναισθηματική πληροφορία. Είναι αρκετό για να ξεκινήσει να μιλάει για το τι του λείπει και για το πώς οι ζωές τους θα ήταν διαφορετικές αν δεν έλειπε η αγάπη. Σε αυτήν την περίπτωση, έλειπε η στοργή από τον πατέρα του, ίσως ακόμη κι η συγχώρεση. Θα μπορούσε αυτό να είναι το αποτέλεσμα; Αυτή η νέα περιγραφή θα μπορούσε να είναι το κλειδί για τον Bob, ακόμα και αν ένας άνθρωπος, ο πατέρας του, ήταν νεκρός. Το σημαντικό είναι ότι αυτή η ιστορία λαθών ζούσε θαμμένη. Και παρά τον καημό και τη λύπη που συνόδευαν την αλλαγή, μια οικεία σύνδεση την συνόδευε επίσης.
Η κατηγορία μας προφυλάσσει από το πένθος, μας προφυλάσσει από συναισθήματα απώλειας όταν ένας άνδρας κατηγορεί τον πατέρα του επειδή δεν του έδωσε αγάπη, έχει ένα έμφυτο σκεπτικό για το να μην αγαπάς. Και ποτέ δεν κριτικάρει τον εαυτό του για το πώς δείχνει αγάπη στη γυναίκα του ή στα παιδιά του. Έχει ένα σκεπτικό που λέει: «Δεν φταις εσύ, φταίει ο πατέρας σου. Δε σου έδειξε ποτέ αγάπη άρα πώς περιμένουν να δείξεις εσύ σε άλλους»;
Επομένως, το γεγονός ότι ο Bob περηφανεύεται πως δεν ξέρει τίποτα για την οικογένεια του πατέρα του δείχνει ότι προφυλάσσει τον εαυτό του από το πένθος και προσφέρει ένα είδος προστασίας απέναντι στο να νιώσει ποτέ καημό για τον πατέρα του, σε όλα τα συναισθήματα που μπορεί να περιμένουν να εκφραστούν σαν υπόγεια νερά. Η πληροφορία από τη μητέρα του Bob ότι ο πατέρας του πάντα τον φίλαγε στο μέτωπο για να τον χαιρετήσει πριν φύγει για τη δουλειά ήταν σημαντική, ένα κλειδί που άνοιξε την πόρτα.
Όταν ο Bob έφερε το γράμμα του πατέρα του για να το διαβάσει δυνατά, μείναμε έκπληκτοι ακούγοντας τη λέξη συγχώρεση και όλοι, παρακολουθώντας σα μάρτυρες, συγκινηθήκαμε και από το γράμμα και από τα συναισθήματα του πελάτη και από τα δικά μας. Γίνεται ένα σημαντικό βήμα, το οποίο είναι ότι ο πελάτης αρχίζει να νιώθει πιο συγχωρητικός απέναντι στον εαυτό του και στον πατέρα του. Νιώθω πλέον ανακούφιση ξέροντας ότι υπάρχει τρόπος να φέρουμε τον πατέρα στη συζήτησή μας.
Στη Φωνή του Γράμματος Επιστροφής, οι λέξεις του πελάτη που προέρχονται από εκείνες τις κρυμμένες εσωτερικές φωνές και εμφανίζονται στη σελίδα συχνά μοιάζουν να έχουν ανακαλυφθεί πρόσφατα. Δημιουργούν νέες πιθανότητες για να υπερνικήσουμε αρχαίες πικρίες, μεταμέλειες και ιστορίες κατηγορίας. Είδαμε ότι η ιδέα του να γράφουμε το Γράμμα Επιστροφής είναι ένας τρόπος διεξόδου από το δίλημμα, μια διέξοδος από την κατηγορία που αφήνει τις κακίες και την εκδίκηση πίσω. Ερχόμενοι αντιμέτωποι με την αναγνώριση των απωλειών, μπορούμε να σταματήσουμε να κατηγορούμε. Παρόλο που υπάρχει ο κίνδυνος ο πελάτης να μείνει με μια βαθιά λύπη, υπάρχει η ευκαιρία για μια αίσθηση επανασύνδεσης.
Διαβάστε ολόκληρο το βιβλίο στο ακόλουθο pdf