Η διττή έννοια της σχέσης στην θεραπεία ζευγαριών, η σχέση ως ασθενής αλλά και ως θεραπευτικό εργαλείο
θεραπεία ζευγαριών
Παπαϊωάννου Ιωάννα : Κοινωνική Λειτουργός – Συστημική Θεραπεύτρια
Η σχέση ενός ζευγαριού μοιάζει με κήπο… θέλει καθημερινή φροντίδα για να διατηρηθεί όμορφος και να αποφέρει καρπούς. Χρειάζεται καθάρισμα από τα ζιζάνια, κλάδεμα, σκάψιμο έως ότου να βρεθεί εύφορο χώμα προκειμένου να καλλιεργηθεί. Όταν το ζευγάρι φτάνει στο γραφείο του θεραπευτή αυτός ο κήπος είναι συνήθως εγκαταλελειμμένος. Η σχέση βρίσκεται σε κρίση, είτε αυτή εκδηλώνεται ανοιχτά μέσω έντονων συγκρούσεων είτε εκδηλώνεται με έμμεσο τρόπο (αίσθημα στασιμότητας/αδράνειας, ψυχοσωματικά συμπτώματα σε έναν από τους συντρόφους ή ακόμα και στο παιδί, εξωσυζυγική σχέση, σεξουαλική δυσλειτουργία..)
Όταν επιλέγω ένα σύντροφο ασυνείδητα επιλέγω και την ιστορία του και το σύμπλεγμα σχέσεων που κουβαλάει. Καθένας μας έχει μέσα του πολλούς εαυτούς, έχει ένα κομμάτι που θέλει να αγαπάει, ένα που θέλει να μισεί, ένα κομμάτι εγωιστικό, ένα άλλο αλτρουιστικό, ένα που δεν εμπιστεύεται, ένα δεκτικό, ένα κομμάτι που θέλει να έχει τον έλεγχο, ένα που θέλει να αφήνει όλη την ευθύνη στον άλλο, ένα που είναι έτοιμο να θυσιάσει τα πάντα για τον έρωτα, ένα άλλο που δεν θέλει να συμμετέχει στην σχέση, ένα που νιώθει ανεπαρκές και ένα που νιώθει ότι είναι καλύτερο από τον άλλο. Καθένας από αυτούς τους εαυτούς αναλαμβάνει την κάθε στιγμή κυρίαρχο ρόλο μέσα στην σχέση κάνοντάς την να μοιάζει με έναν περίπλοκο χορό, άλλες φορές έναν χορό ενηλίκων, άλλες έναν χορό πατέρα-κόρης, άλλες μητέρας-γιού, άλλες φορές πάλι με έναν χορό δύο φίλων ή δύο αδερφών κοκ . Ένας συνδυασμός χορών που ξυπνάνε αναμνήσεις και βιώματα μιας άλλης εποχής που φυλάξαμε καλά στο σεντούκι της ιστορίας μας, που νομίζαμε ότι είχαμε ξεχάσει αλλά στην πραγματικότητα είχαμε μόνο απωθήσει.
Ασυνείδητα, επιλέγουμε συντρόφους που θα μπορέσουν να «χορέψουν» μαζί μας σε μία προσπάθεια να επαναλάβουμε το οικογενειακό μας δράμα προκειμένου αυτή τη φορά να δικαιωθούμε. Συχνά αυτό που καταφέρνουμε είναι ένας φαύλος κύκλος όπου ο ένας επιβεβαιώνει στον άλλο τις αρνητικές προσδοκίες του εαυτού του. Η δυσκολία μας να διαφοροποιηθούμε από την πατρική μας οικογένεια και η ενοχή της παραδοχής πως οι δικοί μας μάς πλήγωσαν (γιατί κάτι τέτοιο θα σημάνει προδοσία), μας εμποδίζει να κοιτάξουμε τα δικά μας προβλήματα και την δική μας ιστορία και τελικά μας κάνει να επικεντρωνόμαστε μόνο σε αυτά του συντρόφου μας.
Έτσι λοιπόν τις περισσότερες φορές τα ζευγάρια απευθύνονται για θεραπεία θεωρώντας ότι ο άλλος έχει το πρόβλημα και ότι η «λύση» έγκειται στην αλλαγή που θα πρέπει να κάνει το «προβληματικό» μέλος. Είναι σημαντικό λοιπόν για το καθένα από τα μέλη του ζευγαριού όταν μπαίνει στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία όχι μόνο να αναγνωρίσει το πρόβλημα αλλά να πάρει και την ευθύνη αυτού συνολικά, να αναλάβει δηλαδή την ευθύνη της σχέσης. Μία καθόλου εύκολη υπόθεση όταν έχουν παγιωθεί στα μάτια του καθενός οι ευθύνες στο άλλο μέλος. Είναι αυτό λοιπόν ένα βασικό μέλημα του ψυχοθεραπευτή, μία φροντίδα που χρειάζεται να προσφέρει και συμβολικά είναι και ένα βήμα που θα κάνουν μαζί οι σύντροφοι, το κοινό βήμα στην αλλαγή. Όποια και αν θα είναι η εξέλιξη (μια θεραπεία ζεύγους δεν είναι επιτυχημένη μόνο όταν το ζευγάρι αποφασίσει να παραμείνει στη σχέση αλλά και το αντίθετο) το σίγουρο είναι ότι μόνο κάτι καλό μπορεί να προκύψει μέσα από το «μαζί», μέσα από την συνεργασία και την συλλογικότητα.
Για να καταφέρει όμως το ζευγάρι να εμπιστευτεί το «μαζί» χρειάζεται πρώτα να εμπιστευτεί το «μαζί με τον θεραπευτή», την σχέση δηλαδή που θα χτίσει μαζί του. Η ψυχοθεραπεία λοιπόν είναι πάνω από όλα σχεσιακή. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εμπιστοσύνης ο θεραπευτής θα βοηθήσει το ζευγάρι να αντέξει την δική του αβεβαιότητα και αμφιβολία όσων γνωρίζει αλλά και όσων δεν γνωρίζει έως ότου αναδυθούν τα νοήματα που θα επιτρέψουν να μάθει καλύτερα ο ένας τον άλλο, ο καθένας τον εαυτό του και να κατανοήσουν τελικά ότι εκείνοι είναι οι θεραπευτές της σχέσης τους. Συμπερασματικά μέσω της ψυχοθεραπείας ζεύγους, οι ιδιαιτερότητες των μελών σταδιακά μετατρέπονται από εμπόδιο σε ένα νέο τρόπο κατανόησης της σχέσης και της εξέλιξής της.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- «Η θεραπευτική σχέση. Ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις από την ψυχαναλυτική, τη γνωσιακή και τη συστημική οπτική», Γ. Βασλαματζής, Φ. Γονιδάκης, Γ. Γουρνάς, Γ Ζερβάς, Ε. Ιωάννοβιτς, Ε. Καλλιτεράκη, Χ. Καραμανωλάκη, Κ. Μάτσα, Γ. Μιχόπουλος, Γ. Παπακώστας, Α. Πεχλιβανίδης, Β. Πομίνι, Δ. Τζίκας, Β. Τομαράς, Σ. Τουρνής, Κ. Χαραλαμπάκη
- «Θεραπεία ζεύγους. Ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις από την ψυχαναλυτική, τη συμπεριφορική και τη συστημική οπτική», Ν. Βαϊδάκης, Μ. Γιωσαφάτ, Χ. Δημητρακόπουλος, Ε. Ιωάννοβιτς, Κ. Παπασταμάτης, Β. Πομίνι, Δ. Ρήγας, Β. Τομαράς, Κ. Χαραλαμπάκη
- «Το ζευγάρι ο εύθραυστος δεσμός», Augustus Y. Napier, Ph. D
- «Χορεύοντας στο σκοτάδι», Daglas & Naomi Moseley