Η Babette Rothschild για το τι λείπει από την εργασία για το τραύμα
“Σε μια εποχή που η αναζήτηση ψυχοθεραπευτικής βοήθειας έχει πάψει να είναι ζήτημα ταμπού και ψυχολογικοί όροι, όπως «τραύμα», έχουν εισαχθεί στο καθημερινό σχεδόν λεξιλόγιο, εγείρονται κάποια καίρια ερωτήματα, π.χ. «πώς ορίζεται το τραύμα, πότε ένα άτομο κρίνεται απαραίτητο να ζητήσει υποστήριξη από έναν/μία ψυχοθεραπευτή/τρια, ή χρειαζόμαστε όλ@ τον/ην ψυχοθεραπευτή/τρια μας;» Ως παιδαγωγό με προβληματίζει ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια η συχνή χρήση όρων, όπως διάσπαση προσοχής ή υπερκινητικότητα, και η κυρίαρχη πλέον απόδοση τέτοιων χαρακτηριστικών στα παιδιά. Ως εκπαιδευόμενη στη συστημική ψυχοθεραπεία έχω την αντίστοιχη αγωνία στην παρούσα κοινωνικό-πολιτισμική περίοδο, όπου οι περισσότεροι/ες απευθύνονται σε κάποιον/α ψυχοθεραπευτή/τρια. «Πώς ορίζεται το κανονικό από το αποκλίνον, το λειτουργικό από το μη λειτουργικό, κατά πόσο (και με ποιους όρους) είναι απαραίτητη η ψυχοθεραπευτική βοήθεια ή κατά πόσο σε κάποιες περιπτώσεις λειτουργεί ως αντίβαρο των αποδυναμωμένων ή ανενεργών κοινωνικών δικτύων;» Αυτές τις πτυχές του ρόλου του/της ψυχοθεραπευτή/τριας προσεγγίζει η ψυχοθεραπεύτρια Babette Rothchild στη συνέντευξη που παραχωρεί στον Ryan Howes και το Psychotherapy Network, αποσπάσματα της οποίας παρουσιάζονται στη συνέχεια. Με πολύ μεγάλη εμπειρία η ίδια στη θεραπεία του ψυχικού τραύματος και στην εκπαίδευση θεραπευτών/τριών, τολμά να αναδείξει πολύπλευρα το ζήτημα της προσέγγισης του ψυχικού τραύματος.”
Απόδοση στα ελληνικά: Τσιάμη Δανάη, Παιδαγωγός, MSc, εκπαιδευόμενη συστημική σύμβουλος ψυχικής υγείας
Τι λείπει από την εργασία με το τραύμα;
Ryan Howes: Στη μακρά σας πορεία στο πεδίο του ψυχικού τραύματος έχετε γράψει πολλά βιβλία για το τραύμα και το δευτερογενές τραύμα, μεταξύ των οποίων τα “The Body Remembers”, “Help for the Helper” και “Revolutionizing Trauma Treatment”. Ποια είναι η γνώμη σας για το γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είναι πλέον πιο ευαισθητοποιημένοι σε σχέση με το ψυχικό τραύμα;
Babette Rothschild: Θεωρώ ότι δίνοντας τόση μεγάλη έμφαση στο τραύμα, μειώνουμε τη σημασία όλων των υπόλοιπων στρεσογόνων παραγόντων στη ζωή των ανθρώπων. Η Judith Herman τη δεκαετία του ‘90 στο βιβλίο της “Trauma and Recovery” το διατύπωσε με μεγάλη σαφήνεια υποστηρίζοντας ότι εάν αποκαλούμε τα πάντα τραύμα, τότε τελικά τίποτα δεν είναι τραύμα. Όντως ακούς ανθρώπους στις μέρες μας να λένε φράσεις, όπως «Θεέ μου, το να πουλήσω το σπίτι μου ήταν τραυματικό. Ο/η μεσίτης/τρια μου προκάλεσε διαταραχή μετατραυματικού στρες!».
Ακόμα και στο δικό μας επιστημονικό πεδίο, πολλά άτομα που εκπαιδεύω ή εποπτεύω θεωρούν ότι το ψυχικό τραύμα θα πρέπει να είναι η βασική προτεραιότητά μας. Όταν τους ρωτώ για ζητήματα των θεραπευόμενών τους που δεν συγκαταλέγονται στην έννοια του τραύματος, μου απαντούν «Οι θεραπευόμενοί/ες μου έχουν μόνο τραύμα». Και τους ρωτώ: «Δηλαδή, για μισό λεπτό, εννοείς ότι κάποιοι/ες θεραπευόμενοι μερικές φορές δεν έχουν απλά ζητήματα με τη δουλειά τους ή δυσκολίες να πάρουν αποφάσεις ή διαφωνίες με τον/τη σύζυγο τους σχετικά με την ανατροφή των παιδιών;»
[…] Η έμφαση που δίνεται τον τελευταίο καιρό στις διάφορες τεχνικές, συχνά παραβλέπει τη σημασία της θεραπευτικής σχέσης ή άλλων πηγών υποστήριξης. Η βιβλιογραφία είναι σαφής: η επικοινωνία κι η υποστήριξη στον απόηχο του ψυχικού τραύματος είναι αυτά που διαφοροποιούν τα άτομα που βιώνουν το τραύμα χωρίς μακροπρόθεσμες συνέπειες από εκείνα που αναπτύσσουν διαταραχή μετατραυματικού στρες. Και γνωρίζουμε ότι τα άτομα μπορούν και καταφέρνουν να συνέλθουν από το τραύμα χωρίς απαραίτητα να κάνουν ψυχοθεραπεία.
RH: Πώς καταφέρνουν δηλαδή να συνέλθουν χωρίς θεραπεία;
Babette Rothschild: Με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι το κατάφερναν για χιλιάδες χρόνια: αξιοποιώντας όλες τις πηγές που διαθέτουν, μία εκ των οποίων είναι τα κοινωνικά δίκτυα. Εμείς, ως κλινικοί, μπορεί να δώσουμε τόση μεγάλη έμφαση στο ψυχικό τραύμα και στην επεξεργασία των τραυματικών αναμνήσεων, που ξεχνάμε να βοηθήσουμε τα άτομα να αναπτύξουν το είδος των αποθεμάτων που σταθεροποιούν την καθημερινή ζωή τους. Μερικές φορές το να βοηθάς τους ανθρώπους να βελτιώσουν τη ζωή τους, εμπεριέχει την επεξεργασία του τραύματος, αλλά άλλες φορές όχι. Οι άνθρωποι συνέρχονται από το τραύμα χωρίς να δώσουν απαραίτητα έμφαση στο τι ήταν αυτό που συνέβη ακριβώς, είτε ήταν πρόσφατο είτε παλαιότερο. Μερικές φορές συνέρχονται μέσω της διανοητικής τους εργασίας, της οικογένειας, της εργασίας, της φύσης, των φίλων, ακόμα (και μερικές φορές ειδικά) και των κατοικίδιών τους. Πολλά διαφορετικά πράγματα μπορούν να βοηθήσουν.
RH: Και μερικοί/ές θεραπεύονται με το να μιλούν για το ψυχικό τους τραύμα με άλλους/ες, ειδικά στη ψυχοθεραπεία.
Babette Rothschild: Ναι, ακριβώς, αλλά αυτό κάποιες φορές μπορεί να βοηθήσει, κάποιες φορές μπορεί να βλάψει.
Αυτή τη στιγμή, ο καθένας και η καθεμία αναζητούν μία γρήγορη λύση ή μια καινούρια τεχνική που θα θεραπεύσει το ψυχικό τραύμα. Αλλά ακόμα και εάν μια παρέμβαση βοηθήσει ένα άτομο, τίποτα δεν μπορεί να τους/τις βοηθήσει όλους/ες. Δυστυχώς οι θεραπευτές/τριες προσδένονται τόσο πολύ σε μία μέθοδο με αποτέλεσμα όταν διαπιστώσουν ότι ένα άτομο δεν επωφελείται από αυτήν, υποθέτουν ότι κάτι δεν πάει καλά με τον/την θεραπευόμενο/η, για παράδειγμα ότι δεν προσπαθεί αρκετά, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί η συγκεκριμένη μέθοδος να μην είναι κατάλληλη για το συγκεκριμένο άτομο ή μπορεί ο θεραπευτής/τρια να μην προσαρμόζεται κατάλληλα.
Τη δεκαετία του ‘60, ο Joseph Wolpe, βασικός εκπρόσωπος της συμπεριφοριστικής θεραπείας, είπε ότι εάν η θεραπεία δε δουλεύει, κοίταξε τη μέθοδο και την εφαρμογή της, μην κοιτάς τον/την θεραπευόμενο/η. Πάντα έλεγα ότι οι θεραπευτές/τριες θα πρέπει να εκπαιδεύονται σε διαφορετικές προσεγγίσεις, έτσι ώστε να είναι σε θέση να προσαρμόζουν τη θεραπεία στον/ην εκάστοτε θεραπευόμενο/η, και όχι αντίστροφα. Με όλη αυτήν την έμφαση στη μεθοδολογία, αποσιωπώνται οι μοναδικές ανάγκες του/της καθενός/μιας.
RH:Μου φαίνεται ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι άνθρωποι που αναπτύσσουν τις διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις και θεωρίες είναι συχνά πιο ευέλικτοι ως προς αυτές σε σχέση με κάποιους/ες από εμάς που τις υιοθετούμε.
Babette Rothschild: Δε θα έλεγα ότι αυτό ισχύει για τον/την κάθε εμπνευστή, αλλά ισχύει για αρκετούς/ές. Στον πρόλογό μου στο “Revolutionizing Trauma Treatment”, αναφέρω τρεις μετά–έρευνες που ασχολήθηκαν με τα αποτελέσματα των διαφορετικών μεθόδων θεραπείας του ψυχικού τραύματος. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι καμία μέθοδος δεν κατάφερε να υπερισχύσει έναντι οποιασδήποτε άλλης ή να βοηθήσει περισσότερο από το 50% των ατόμων.
Όταν μια μέθοδος δε λειτουργεί, πολύ συχνά κατηγορείται με κάποιον τρόπο ο/η θεραπευόμενος/η. Στο ίδιο βιβλίο αναφέρω μια περίπτωση όπου μια μητέρα ήρθε σε μένα, επειδή η κόρη της είχε περάσει ένα αναπτυξιακό τραύμα. Είχε ήδη απευθυνθεί σε τρεις ειδικούς/ές για το ψυχικό τραύμα θεραπευτές/τριες που ήταν εκπαιδευμένοι/ες στις τρεις πιο γνωστές μεθόδους. Όλοι τους έδιωξαν το παιδί από την θεραπεία μετά από λίγες συνεδρίες. Όλοι/ες με κάποιον τρόπο είχαν αναφέρει ότι «Δεν μπορώ να κάνω πραγματική δουλειά με την κόρη σας, επειδή είναι πολύ αποσυνδεδεμένη». Δεν μπορώ να σας περιγράψω πόσο θύμωσα.
RH: Είναι σαν να έλεγαν «Δεν μπορώ να κάνω ψυχοθεραπεία με την κόρη σας, επειδή εμφανίζει συμπτώματα ψυχικού τραύματος».
Babette Rothschild: Ακριβώς! Η αποσύνδεση είναι βασικό σύμπτωμα του ψυχικού τραύματος. Μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα για να βοηθήσεις κάποιον/α που παρουσιάζει αποσύνδεση, χωρίς να πρέπει αναγκαστικά να αγγίξεις τις τραυματικές του/της αναμνήσεις. Αλλά οι συγκεκριμένοι/ες θεραπευτές/τριες θεώρησαν ότι η μόνη ουσιαστική δουλειά που μπορούσαν να κάνουν ήταν να επεξεργαστούν τις αναμνήσεις αυτές. Δεν είχαν κανένα άλλο εργαλείο.
RH: Επομένως, θα υποστηρίζατε ότι οι ειδικοί για τη θεραπεία του ψυχικού τραύματος χρειάζεται να έχουν μια ποικιλία εργαλείων στην εργαλειοθήκη τους;
Babette Rothschild: Εγώ συστήνω στον/ην κάθε θεραπευτή/τρια να επιλέξει μόνο τα εργαλεία που του/της ταιριάζουν, αλλά, ναι θα πρέπει να έχουν μια ποικιλία εργαλείων, έτσι ώστε να είναι αρκετά ευέλικτοι/ες να μπορούν να κοιτάξουν το κάθε άτομο, να συνομιλήσουν μαζί του σχετικά με την κατάστασή του και τις προτιμήσεις του, και να διαπραγματευτούν. Με αυτόν τον τρόπο ο/η θεραπευόμενος/η καθίσταται πλήρως συνέταιρος/η στη διαδικασία.
Στην πράξη, εγώ θα έλεγα: «Αυτή είναι η μέθοδος EMDR. Σου φαίνεται ελκυστική; Με αυτό μοιάζει η σωματοθεραπευτική πρακτική. Σου φαίνεται ελκυστική; Με αυτό μοιάζει η γνωστική συμπεριφοριστική θεραπεία. Ας συζητήσουμε ποια θα μπορούσε να είναι η καλύτερη μέθοδος για σένα. Αλλά πριν προχωρήσουμε τόσο μακριά, είσαι έτοιμος/η να επεξεργαστείς μια τραυματική ανάμνηση; Νιώθεις ότι είσαι σε θέση για κάτι τέτοιο; Μπορείς να ανταπεξέλθεις στο αυξανόμενο στρες και την απορρύθμιση που θα προκληθούν όταν θα ανοίξουμε το κουτί της Πανδώρας;».
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι όταν θα ανοίξετε το κουτί της Πανδώρας, ο/η θεραπευόμενος/η θα παρουσιάσει μεγαλύτερη αποσταθεροποίηση και απορρύθμιση, όχι επειδή κάποιος/α κάνει κάτι λάθος, αλλά επειδή αυτό συμβαίνει όταν κάποιος/α συνδέεται με τις ανεπεξέργαστες τραυματικές αναμνήσεις του/της. Όταν εφαρμόζετε τη θεραπευτική προσέγγιση που προτάθηκε από τους Pierre Janet, Judith Herman κ. ά. , δίνοντας έμφαση κατά πρώτον στη σταθεροποίηση και την ασφάλεια, το να ασχοληθείτε σε δεύτερη φάση με τις τραυματικές αναμνήσεις γίνεται μια πιο εύκολη και σύντομη διαδικασία, με λιγότερα προβλήματα μεταξύ των συνεδριών.
RH: Άρα η εγκαθίδρυση μιας κοινότητας ή ενός υποστηρικτικού συστήματος θα πρέπει να προηγηθεί της θεραπείας του ψυχικού τραύματος;
Babette Rothschild: Ναι, παράλληλα με την καλλιέργεια σταθερότητας και ασφάλειας. Εγώ θέτω το ζήτημα στις ομάδες μου ως εξής: “Σε μία εβδομάδα, υπάρχουν 168 ώρες, και οι περισσότεροι/ες θεραπευτές/τριες βλέπουν τους/τις περισσότερους/ες θεραπευόμενους/ες μόνο για μία ώρα. Τι συμβαίνει σε αυτούς/ές τις υπόλοιπες 167 ώρες; Για αυτό είναι τόσο σημαντικό το να βοηθήσετε έναν/μια θεραπευόμενο/η να αναπτύξει ένα δίκτυο, αυξάνοντας την πρόσβαση του/της σε επικοινωνία και υποστήριξη. Κανένας/μια θεραπευτής/τρια και καμία θεραπεία δεν μπορεί να υποστηρίξει επαρκώς κανένα/μια θεραπευόμενο/η”.
Πολλοί/ές θα πουν βέβαια: “Εγώ εφαρμόζω μια σταδιακή προσέγγιση στη θεραπεία. Η πρώτη φάση περιλαμβάνει τη σταθεροποίηση και την ασφάλεια. Ξεκινάμε με κάποιες πρακτικές για να “γειωθούν”, τους/τις βάζω να σκεφτούν ένα ασφαλές μέρος και μετά προχωράμε στην επεξεργασία των τραυματικών αναμνήσεων.
Αυτό δεν είναι χτίσιμο σταθερότητας και ασφάλειας στη ζωή του/της θεραπευόμενού/ής σας. Εάν πάρεις ένα άτομο χωρίς κατάλληλη υποστήριξη και ξεκινήσεις κατευθείαν την επεξεργασία τωντραυματικών αναμνήσεων, θα συναντήσεις περισσότερη απομόνωση, περισσότερη απορρύθμιση. Μπορεί να καταλήξεις να έχεις άτομα που προσπαθούν να επεξεργαστούν το ψυχικό τους τραύμα για χρόνια γιατί δεν έχουν τους εσωτερικούς κι εξωτερικούς πόρους και τα πλαίσια για να μπορέσουν να το επιλύσουν.
Πρώτα, βοηθάμε τους/τις θεραπευόμενους/ες να είναι σταθεροποιημένοι/ες και ασφαλείς στην καθημερινή τους ζωή. Αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι απαλλάσσονται από τα συμπτώματά τους, αλλά μπορούν να πάνε στη δουλειά τους, στο σχολείο, να διαχειριστούν τα ζητήματα του σπιτιού και να έχουν ένα υποστηρικτικό δίκτυο: φίλους, οικογένεια, εκκλησία, οτιδήποτε. Μερικές φορές οι θεραπευόμενοι/ες λένε: “Ξέρετε κάτι; Η ζωή μου είναι πολύ καλύτερη, δε θέλω να σκαλίσω άλλο αυτό το θέμα”. Κι εγώ τους λέω “Τέλεια, πήγαινε ζήσε τη ζωή σου”. Το βασικό είναι να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής τους. Ενδιαφέρομαι για την επεξεργασία των τραυματικών αναμνήσεων μόνο όταν αυτό θα βελτιώσει την ποιότητα της ζωής τους.
Θα ήθελα να διευκρινίσω κάτι σε αυτό το σημείο: το να βοηθάς ένα ψυχικά τραυματισμένο άτομο να σταθεροποιηθεί, να διαχειριστεί τα συμπτώματά του, να είναι ασφαλές, να καλλιεργήσει ένα κοινωνικό δίκτυο και άλλες πόρους, όλα αυτά είναι θεραπεία ψυχικού τραύματος και όσο με αφορά, είναι πιθανόν το πιο σημαντικό κομμάτι. Πάρα πολλοί/ές θεραπευτές/τριες θεωρούν ότι το να καταπιάνονται με τις τραυματικές αναμνήσεις είναι η μόνη θεραπεία που μετράει. Αυτό εγκυμονεί κινδύνους, όπως στην περίπτωση του κοριτσιού που ανέφερα προηγουμένως.
Είναι ένας μύθος ότι οι θεραπευόμενοι/ες πρέπει να επεξεργαστούν τις τραυματικές τους αναμνήσεις για να επανακτήσουν μια καλής ποιότητας ζωή. Το δείχνω αυτό στις εκπαιδεύσεις που κάνω, μέσω μιας δημοσκόπησης στο κοινό των θεραπευτών/τριών. Τους ζητάω να σηκώσουν το χέρι, όσοι/ες έχουν μια τραυματική ανάμνηση. Σχεδόν όλοι/ες σηκώνουν το χέρι τους, μιας και ως θεραπευτές/τριες, είμαστε όλοι/ες πληγωμένοι/ες, σωστά; Μετά τους λέω «Κρατήστε το χέρι σας ψηλά εάν δεν έχετε επεξεργαστεί όλα τα ψυχικά σας τραύματα». Κατεβαίνουν μερικά χέρια. Στο τέλος τους ζητώ να κρατήσουν το χέρι ψηλά, όσοι έχουν υποστεί κάποιο τραύμα στο παρελθόν, δεν το έχουν επεξεργαστεί πλήρως κι έχουν μια σχετικά καλής ποιότητας ζωή. Και τότε περισσότερα χέρια σηκώνονται ξανά. Κι έπειτα ζητάω από το κοινό να κοιτάξει γύρω του για να διαπιστώσει ότι η πλειοψηφία των θεραπευτών/τριών έχει ανεπεξέργαστα ψυχικά τραύματα και ταυτόχρονα απολαμβάνει μια καλής ποιότητας ζωή. Στο τέλος τους/τις ρωτώ «Τώρα πείτε μου γιατί πιέζουμε τους πελάτες μας να επεξεργαστούν όλες τις τραυματικές τους αναμνήσεις, όταν εμείς ως ειδικοί γνωρίζουμε από τον εαυτό μας προσωπικά ότι δεν είναι πάντα αυτό απαραίτητο για να επανέλθουμε και να επιτύχουμε μιας καλής ποιότητας ζωή;».
Διαβάστε επίσης: Ποιά είναι τα 6 F της αντίδρασης στο τραύμα;
Αυτή η διαπίστωση τρομάζει πολύ κόσμο. Παρόλα αυτά, έχουμε παραδείγματα αιώνων πριν την εμφάνιση της ψυχοθεραπείας ή της θεραπείας ψυχικού τραύματος. Όλοι κι όλες ξέρουμε ότι οι άνθρωποι μπορούν να αναρρώσουν από το τραύμα τους και χωρίς θεραπεία και να συνεχίσουν να ζουν πολύτιμες, παραγωγικές, καλές ζωές. Ένα παράδειγμα από την πρακτική μου: Μια γυναίκα με την οποία δουλεύαμε μαζί είχε υποστεί ομαδικό βιασμό όταν ήταν έφηβη. Το επόμενο διάστημα είχε εξαιρετική υποστήριξη κι έτσι συνήλθε πλήρως. Χωρίς καμία θεραπεία, κανένα κέντρο διαχείρισης κρίσεων, καμία συμβουλή από πάστορες, τίποτα άλλο εκτός από καλή και συνεπή επικοινωνία και στήριξη. Ήμουν πολύ χαρούμενη που ήρθε σε μένα γιατί θα μπορούσε ένας/μια άλλος/η θεραπευτής/τρια να της είχε πει «Πρέπει οπωσδήποτε να επεξεργαστείς το τραύμα». Και θεωρώ ότι αυτή η επιλογή θα είχε κάνει πάρα πολύ μεγάλο κακό.
RH: Ποια άλλα σφάλματα κάνουμε με τους/τις θεραπευόμενούς/ές μας που έχουν υποστεί τραύμα;
Babette Rothschild: Στο δικό μας πεδίο έχουμε έναν μαγνήτη που στρέφεται προς το αναπτυξιακό τραύμα. Ας πούμε ότι ένας άνδρας βιώνει ένα πρόσφατο αγχωτικό ή τραυματικό περιστατικό που πυροδοτεί ένα παλαιότερο τραύμα και πηγαίνει σε έναν/μια θεραπευτή/τρια. Ένα πιθανό σενάριο σε αυτήν την περίπτωση είναι ο/η θεραπευτής/τρια να αγνοήσει το πρόσφατο συμβάν και να δώσει έμφαση στο αρχικό τραύμα. Αυτό συχνά καταλήγει σε εντονότερη απορρύθμιση του/ης θεραπευόμενου/ης. Είναι ένα κοινό σενάριο μιας και οι περισσότεροι/ες από εμάς δεν έχουμε εκπαιδευτεί να κάνουμε μια πολύτιμη ερώτηση παλιάς κοπής: «Γιατί τώρα; Ποιο ήταν το επιτακτικό συμβάν που σε έφερε στη θεραπεία αυτή τη φορά;». Το επιτακτικό συμβάν μπορεί να πυροδότησε μια σύνδεση με το πρωταρχικό τραύμα, αλλά παρόλα αυτά αξίζει (και συχνά χρειάζεται) να του δοθεί η δέουσα προσοχή.
Η αναλογία που χρησιμοποιώ σε αυτό το παράδειγμα είναι ότι κόβεστε κάπου και αιμορραγείτε έντονα από μία πληγή στο χέρι. Πηγαίνετε στα επείγοντα και ο/η γιατρός σας λέει «Αυτό είναι πραγματικά μεγάλη αιμορραγία! Για μισό λεπτό όμως. Τι είναι αυτή η ουλή; Σας ενοχλεί αυτή η ουλή στον ώμο; Μπορώ να την αφαιρέσω. Θα θέλατε να σας αφαιρέσω αυτήν την ουλή;». Κι εν τω μεταξύ, αιμορραγείτε μέχρι θανάτου. Στο θεραπευτικό πλαίσιο, μπορεί ο/η θεραπευτής/τρια, ο/η θεραπευόμενος/η ή και οι δύο να ενδιαφέρονται περισσότερο για την παλιά ουλή παρά για την πρόσφατη πληγή που αιμορραγεί. Παρόλα αυτά, το να δώσουμε προσοχή πρώτα στην πληγή που αιμορραγεί θα διευκολύνει σχεδόν πάντα τη διαχείριση της ουλής και μερικές φορές θα την καταστήσει και άχρηστη.
RH:Γράψατε το βιβλίο “Help for the Helper”. Ποιο είναι το μήνυμά σας προς τους/τις θεραπευτές/τριες που αντιμετωπίζουν δευτερογενές τραύμα ή κόπωση συμπόνιας;
Babette Rothschild: Οι αεροπορικές εταιρείες το έχουν πει πολύ εύστοχα «Φορέστε πρώτα τις μάσκες οξυγόνου». Αυτό σημαίνει ότι πρέπει πρώτα να διασφαλίσετε ότι φροντίζετε τον εαυτό σας, έτσι ώστε να συνεχίσετε να μπορείτε να φροντίζετε και τους/τις άλλους/ες. Αλλά πώς να το κάνετε αυτό; Σε μεγάλο βαθμό με το να φροντίζετε την υγεία σας, να παίρνετε ρεπό από τη δουλειά και να μάθετε να ρυθμίζετε την ενσυναίσθησή σας, ώστε να μην συντονίζεστε υπερβολικά με τους/τις θεραπευόμενους/ες σας θέτοντας έτσι τον εαυτό σας σε κίνδυνο.
Προφανώς αυτό είναι πιο δύσκολο όταν βιώνουμε μια τραυματική περίοδο μαζί με τους/τις θεραπευόμενούς/ές μας, όπως συνέβη την περίοδο του κόβιντ ή τώρα στην Ουκρανία, το Μάουι, το Μαρόκο ή άλλες περιοχές που βιώνουν πόλεμο ή φυσικές καταστροφές. Πώς διαχειριζόμαστε το δικό μας στρες ή το τραύμα από την παρούσα κατάσταση, ενώ παράλληλα βοηθάμε τους/τις θεραπευόμενούς/ές μας να κάνουν το ίδιο; Τα τελευταία χρόνια, προσφέρω δωρεάν πρακτική σε θεραπευτές/τριες στην Ουκρανία. Αυτή τη χρονιά, εκπαιδεύσαμε 3.000 επαγγελματίες σε μία διήμερη εκπαίδευση για το τραύμα, όπου μία ολόκληρη μέρα ήταν αφιερωμένη σε ζητήματα αυτοφροντίδας. Μεταξύ άλλων αναφερθήκαμε στη μείωση των επιπέδων ενσυναίσθησης προς τους/τις θεραπευόμενους/ες.
RH: Η φράση «να μειώσουν την ενσυναίσθηση προς τους/τις θεραπευόμενους/ες» ακούγεται λίγο περίεργη κατά τη γνώμη μου, επειδή πάντα μαθαίνουμε να επιδεικνύουμε όλο και περισσότερη ενσυναίσθηση.
Babette Rothschild: Είναι δίκοπο μαχαίρι. Η ενσυναίσθηση είναι το πιο πολύτιμο εργαλείο μας, αλλά είναι επίσης η πηγή των μεγαλύτερων κινδύνων του επαγγέλματός μας: του δευτερογενούς τραύματος, της κόπωσης συμπόνιας και της επαγγελματικής εξουθένωσης.
Εκπαιδεύω τους/τις θεραπευτές να μάθουν να έχουν αρκετή ενσυναίσθηση ώστε να μπορούν να συναισθάνονται τον/την θεραπευόμενο/η τους, αλλά και να μπορούν παράλληλα να καθίσουν στη δική τους καρέκλα. Με αυτό εννοώ ότι εάν ο «δείκτης της ενσυναίσθησής σας» είναι πολύ ανεβασμένος, είναι σαν να κάθεστε στην αγκαλιά του/της θεραπευόμενου/ης, πράγμα που δε βοηθά κανέναν. Θα ήσασταν πολύ πιο υποστηρικτικοί/ές εάν καθόσασταν στη δική σας καρέκλα, νιώθοντας ότι στηρίζει επαρκώς την πλάτη και τον πισινό σας, γιατί από αυτήν τη θέση μπορείτε να σκεφτείτε καθαρά και να προσφέρετε την καλύτερη φροντίδα.
Πηγή: https://www.psychotherapynetworker.org/article/babette-rothschild-on-whats-missing-in-trauma-work/