Μια εβδομάδα με τη Βιρτζίνια Σατίρ: Το Δώρο
Από την Vicki Marcum, LCSW στις 11/9/23 – 7:56 AM
Πηγή: psychotherapy.net
“Δεν ξέρω για εσάς, αλλά αυτό που πραγματικά με πνίγει είναι όλη αυτή η ανάγκη να “να αποδείξουμε την αξία μας ως θεραπευτές” με μια προσέγγιση βασισμένη σε στοιχεία. Τι απέγινε το “γνήσιο” ή το “να είσαι ο εαυτός σου”, όπως το εφάρμοζε ο Καρλ Ρότζερς ή το πρότυπο μου, η Βιρτζίνια Σατίρ;
Ως μία «ταπεινή» φοιτήτρια με δίπλωμα στις ανθρώπινες υπηρεσίες, η καλύτερή μου φίλη, μια ψυχιατρική νοσοκόμα, και εγώ είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε ένα εβδομαδιαίο εκπαιδευτικό συνέδριο με εισηγήτριες τη Βιρτζίνια Σατίρ και την Τζέιν Λόβινγκερ. Τι συγκίνηση να τις βλέπουμε σε δράση!
Ένα καταφύγιο σύνδεσης και ανάπτυξης
Το σκηνικό ήταν ο Σεπτέμβριος στο Starved Rock State Park κοντά στο Oglesby του Ιλινόις – ένα υπέροχο ινδιάνικο καλοκαίρι. Τα δέντρα είχαν λαμπρές αποχρώσεις του πορτοκαλί, του κόκκινου και του κίτρινου. Ο ήλιος ήταν καυτός με θερμοκρασίες στους 80 βαθμούς φαρενάιτ κάθε μέρα. Εξερευνούσαμε τον καταρράκτη και τα μονοπάτια πεζοπορίας στο ποτάμι και το πάρκο όταν δεν είχαμε μάθημα και συνεδρίες. Το σπίτι μας ήταν το The Lodge.
Υπήρχαν ακριβώς 102 συμμετέχοντες χωρισμένοι σε 34 τριάδες (η Σατίρ έλεγε ότι όλα συνέβαιναν σε τριάδες), 17 οικογένειες κατά τη διάρκεια της ημέρας για τις συνεδρίες πρακτικής εξάσκησης και μια μεγάλη ομάδα (33) για τη βραδινή ολομέλεια, την οποία κρατήσαμε για όλη την εβδομάδα. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, χωριζόμασταν στις τριάδες ή οικογένειές μας για να εξασκηθούμε σε όσα διδάσκονταν στη διάλεξη. Το βράδυ, οι τρεις μεγάλες ομάδες αφήνονταν να βρουν τη δική τους ατζέντα. Η Βιρτζίνια και η Τζέιν αποσύρονταν, υπέθετα, συναισθηματικά εξαντλημένες,.
Θυμάμαι εκείνο το πρώτο βράδυ να κάθομαι σε αυτόν τον μεγάλο κύκλο των συναδέλφων που συμμετείχαν με σταυρωμένα τα χέρια ή τα πόδια τους. Ήξερα αρκετά για τη μη λεκτική γλώσσα του σώματος ώστε να καταλάβω την αμυντική στάση και την ευαλωτότητα. Περιμέναμε από κάποιον να αναλάβει το ρόλο του ηγέτη και να πάρει τον έλεγχο. Κάποιος πρότεινε ο ένας μετά τον άλλο όπως καθόμαστε στον κύκλο να συστηθούμε. Ακούστηκαν οι τίτλοι: ψυχίατροι, ψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί.
Είμαι σίγουρη ότι δεν εντυπωσιάστηκαν ιδιαίτερα όταν τους είπα απλά το όνομά μου χωρίς κάποιο τίτλο, αφού είχα μόνο ένα δίπλωμα στις ανθρώπινες σχέσεις. Σίγουρα ήμουν τρομοκρατημένη! Αναρωτιόμουνα γιατί ήμουν εκεί!
Υπήρχαν πολλά πράγματα να αρέσουν σε κάποιον σχετικά με τη Βιρτζίνια Σατίρ. Ένα από αυτά ήταν η απλότητά της. Μπορείτε να διαβάσετε και να εκτιμήσετε τα βιβλία της, Making Contact, People Making (Πλάθοντας ανθρώπους) και Conjoint Family Therapy, Satir: Σατίρ: Βήμα προς Βήμα[1] χωρίς να έχετε πανεπιστημιακή εκπαίδευση. Μπορείτε να μοιραστείτε τη γνώση των βιβλίων της και να τη διδάξετε σε κοινούς, απλούς, καθημερινούς ανθρώπους. Άλλες ποιότητες που εκτίμησα στη Satir ήταν η συμπόνια, η αυθεντικότητα και η αποτελεσματική χρήση του εαυτού της. Δεν απέφευγε τη σωματική επαφή. Χρησιμοποιούσε το άγγιγμα. Οι συμμετέχοντες σε όλα τα σεμινάριά της την πλησίαζαν στο διάλειμμα για να της σφίξουν το χέρι ή να δεχτούν μια αγκαλιά, προσπαθώντας να νιώσουν λίγη από τη θεραπευτική της ενέργεια. Γνωρίζαμε ότι ήταν μοναχοπαίδι και ότι οι γονείς της γνωρίστηκαν πάνω από ένα βαρέλι τουρσί, ότι απέφευγε το χρώμα της λεβάντας και ότι είχε μια γειωμένη αίσθηση του χιούμορ. Η φίλη μου και εγώ με την ομάδα διαθέσαμε χρήματα και της αγοράσαμε ένα πουκάμισο σε χρώμα λεβάντας. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη λέσχη IIIFFI. (If It Isn’t Fun, F— It club!)
Η διάλεξή μας εκείνη τη μέρα αφορούσε την αποτελεσματικότητα του θεραπευτή. Το βασικό της μήνυμα ήταν ότι για να είσαι αποτελεσματικός θεραπευτής πρέπει να βλέπεις, να ακούς και να αισθάνεσαι στο επίπεδο του πελάτη. Όταν επέστρεψα από το διάλειμμα, ανακάλυψα ότι “η οικογένεια της πρακτικής μου” (δηλαδή η τριάδα μου) είχε προσφερθεί ή είχε επιλεγεί να είναι η οικογένεια επίδειξης για ένα παιχνίδι ρόλων. Μείναμε στον καθορισμένο χώρο μας και η υπόλοιπη ομάδα συγκεντρώθηκε γύρω μας. Η Βιρτζίνια ζήτησε έναν εθελοντή για να εργαστεί με αυτή την οικογένεια.
Διαβάστε επίσης: Virginia Satir, Είμαι Εγώ
Κάτι μου συνέβη στο πλαίσιο της οικογένειάς μου μέσα στο παιχνίδι των ρόλων. Συναισθηματικά, ο πόνος που ένιωθα με κατέλαβε. Έγινε κάτι περισσότερο από ένα παιχνίδι ρόλων για μένα. Άφησα ό,τι σκεφτόμουν ή ένιωθα να εκφραστεί. Η Οικογένεια έβγαλε νοκ άουτ διαδοχικούς θεραπευτές, οι οποίοι δεν κατάφερναν να διαπεράσουν το τείχος του θυμού και του πόνου. Στην αρχή, ένιωσα τον θυμό των παρατηρητών επειδή δεν συνεργαζόμουν και δεν επέτρεπα στον θεραπευτή να συνεργαστεί αποδοτικά με την οικογένειά μου. Στη συνέχεια ένιωθα να πλησιάζουν όλο και πιο κοντά μου, να κρέμονται από τα χείλη μου και να συνδέονται με τα συναισθήματα μου. Μπορούσα να τους νιώσω όλους και δεν με ένοιαζε. Όταν κάναμε διάλειμμα την ώρα του μεσημεριανού γεύματος και οι άλλοι έφυγαν, κοίταξα τη Βιρτζίνια και με δάκρυα να τρέχουν στο πρόσωπό μου, είπα: “Δεν νομίζω ότι αντέχω άλλο”. Με κοίταξε με ένα μικρό χαμόγελο στην άκρη του στόματός της και μια λάμψη στα μάτια και είπε: “Νιώθεις κάτι, έτσι;”. Πήγα στο δωμάτιό μου, συναισθηματικά αποστραγγισμένη και σωματικά εξαντλημένη. Όταν μαζευτήκαμε ξανά μετά το μεσημεριανό γεύμα, ήμασταν έξω στη ζεστή λιακάδα. Είχα σταθεροποιηθεί συναισθηματικά.
Η οικογένεια κάθισε και πάλι σε κύκλο. Η Βιρτζίνια ρώτησε την ομάδα τι θα ήθελαν να κάνουν με αυτή την οικογένεια και εκείνοι απάντησαν: “Θα θέλαμε να σε δούμε να δουλεύεις εσύ με αυτή την οικογένεια”. Και έτσι έκανε. Έκανε το γύρο του κύκλου μιλώντας στον καθένα από τα μέλη της οικογένειας. Πήρε το χέρι τους και τους μίλησε με απαλό και ευγενικό τρόπο, αγγίζοντάς τους με τα λόγια της. Θα ήμουν η τελευταία στην οποία θα μιλούσε. Είχα υπάρξει κατά τη διάρκεια της συνεδρίας πραγματικά ενοχλητική. Αναρωτιόμουν τι θα είχε να μου πει. Όταν έφτασε σε μένα, έκανε μια παύση και πιάνοντας το χέρι μου είπε: “Για να είσαι αποτελεσματική θεραπευτρια, πρέπει να βλέπεις, να ακούς και να αισθάνεσαι στο επίπεδο του πελάτη. Όταν συναντώ κάποια τόσο όμορφη όσο εσύ, θέλω απλώς να την αγκαλιάσω. Μπορώ;”
Αυτή η υπέροχη κυρία, η μεγάλη μορφή, που όλοι ήθελαν να αγκαλιάσουν, ζητούσε να με αγκαλιάσει. Σηκώθηκα, όχι για να πάρω αλλά για να λάβω ένα ανεκτίμητο δώρο! Με άγγιξε. Ποτέ δεν σχεδίαζα να ξεκινήσω, πόσο μάλλον να ολοκληρώσω την καριέρα μου ως παιδο- και οικογενειακή θεραπεύτρια, αλλά το έκανα!
Καταλαβαίνω, λοιπόν, γιατί έχω μια τόσο έντονη αντιπάθεια για τη φράση “βασισμένη σε αποδείξεις”. Δεν ταιριάζω σε αυτό το κουτί. Δεν μπαίνω σε μια συνεδρία θεραπείας έχοντας στο μυαλό μου μια προσέγγιση βασισμένη στον εγκέφαλο. Μπαίνω με την καρδιά μου.
Τα χαρίσματα της Σατίρ, η χρήση του εαυτού της, της αφής και το μήνυμα της απλότητας, είναι μέρος του εαυτού μου. Μπορώ να εμπεριέξω τον θυμό ενός πελάτη. Με επικύρωσε, μια ταπεινή φοιτήτρια μέσα σε μια θάλασσα επαγγελματιών. Μέχρι σήμερα, οι λέξεις “βλέπω, ακούω και αισθάνομαι στο επίπεδο του πελάτη” ηχούν στην καρδιά μου!”
[1] Οι ελληνικοί τίτλοι είναι τα βιβλία της που έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά.
Μετάφραση & Επιμέλεια: Σταματογιάννη Ελένη – Ψυχοθεραπεύτρια, Οικογενειακή Θεραπεύτρια (Συστημική Προσέγγιση)