«Gaslighting»
Μια μορφή ψυχολογικής χειραγώγησης, στην οποία ο θύτης παραπλανά το θύμα, το φτάνει σε σημείο να διαστρεβλώνει την πραγματικότητα, να αμφισβητεί τα συναισθήματά του και τη λογική του. Εμφανίζεται, κυρίως, στις συντροφικές σχέσεις, αλλά μπορεί να υπάρξει και σε φιλικές ή ακόμα και οικογενειακές σχέσεις. Άτομα που έχουν την ανάγκη να χειραγωγούν τους άλλους με αυτόν τον τρόπο, συνήθως έχουν κάποια ψυχική ασθένεια και στόχος τους είναι να καταφέρουν να ασκούν εξουσία.
Τι είναι το « gaslighting»;
ανακτησηςvideo πηγή https://www.verywellmind.com/is-someone-gaslighting-you-4147470
Πρόκειται για μια μορφή ψυχολογικής χειραγώγησης, στην οποία ο θύτης παραπλανά το θύμα, το φτάνει σε σημείο να διαστρεβλώνει την πραγματικότητα, να αμφισβητεί τα συναισθήματά του και τη λογική του. Εμφανίζεται, κυρίως, στις συντροφικές σχέσεις, αλλά μπορεί να υπάρξει και σε φιλικές ή ακόμα και οικογενειακές σχέσεις. Άτομα που έχουν την ανάγκη να χειραγωγούν τους άλλους με αυτόν τον τρόπο, συνήθως έχουν κάποια ψυχική ασθένεια και στόχος τους είναι να καταφέρουν να ασκούν εξουσία.
Το gaslighting λειτουργεί σαν μια τεχνική, που υπονομεύει την αντίληψη του ατόμου, που οδηγεί σε αμφισβήτηση της κρίσης, της μνήμης, των συναισθημάτων και της ψυχικής του υγείας. Εννοείται , φυσικά, πως επηρεάζει και την αυτοεκτίμησή του, ενώ κάθε συζήτηση με ανθρώπους που κάνουν gaslighting, τον οδηγεί να νιώθει πως το άτομο έχει το πρόβλημα.
Ο όρος gaslighting προέρχεται από ένα έργο του 1938 του Πάτρικ Χάμιλτον, γνωστό στην Αμερική ως “Angel Street” και αργότερα εξελίχθηκε στην ταινία “Gas Light” του Alfred Hitchcock. Στην ταινία, ένας χειριστικός σύζυγος προσπαθεί να κάνει τη γυναίκα του να πιστέψει ότι χάνει το μυαλό της κάνοντας ανεπαίσθητες αλλαγές στο περιβάλλον της.Όχι μόνο διαταράσσει το περιβάλλον της και την κάνει να πιστεύει ότι είναι τρελή, αλλά επίσης την κακοποιεί και την ελέγχει, την αποκόπτει από την οικογένεια της και τους φίλους της.
Κατά συνέπεια, η σύζυγος αρχίζει να αμφισβητεί τον εαυτό της, τα συναισθήματά της, τις αντιλήψεις της και τις αναμνήσεις της. Επιπλέον, αισθάνεται νευρωτική, υπερευαίσθητη και εκτός ελέγχου, κάτι που είναι ο στόχος του gaslighting — να κάνει το θύμα να αισθάνεται σαστισμένο και αβέβαιο για το τι είναι αλήθεια και τι όχι.
Επειδή αυτή η ταινία ήταν μια ακριβής απεικόνιση των ελεγκτών και των τοξικών ενεργειών που χρησιμοποιούν οι χειριστικοί άνθρωποι, οι ψυχολόγοι και οι σύμβουλοι άρχισαν να χαρακτηρίζουν αυτό το είδος συναισθηματικής καταχρηστικής συμπεριφοράς «gaslighting».
πηγή ανάκτησης της εικόνας : https://wilwheaton.net/2021/09/this-is-what-gaslighting-sounds-like/
Ποιες είναι οι τακτικές που προωθούνται στο gaslighting;
- Ψέματα
Οι άνθρωποι αυτοί είναι παθολογικοί ψεύτες, ενώ παράλληλα έχουν συνήθως μια ναρκισσιστική διαταραχή. Ενώ μπορεί να θυμάμαι να έχω αδιάσειστα στοιχεία που να αποδεικνύουν το αντίθετο, αυτοί καταφέρουν να κάνουν να αμφισβητήσουν τον εαυτό του με την πειθώ τους, μέσω εκφράσεων όπως «Είσαι τρελός», «Φτιάχνεις πράγματα με το μυαλό σου».
- Δυσφήμηση
Δηλαδή, η διάδοση ψευδών ειδήσεων σε τρίτους. Μέσω της προσποίησης ότι ανησυχούν για το θυμά, μιλούν πίσω από την πλάτη του και διαδίδουν φήμες για πράγματα που δεν έχουν γίνει ποτέ, λέγοντας πολλές φορές πως είναι τρελός. Μάλιστα, ορισμένες φορές, λένε στο ίδιο το θύμα ότι οι άλλοι πιστεύουν κάτι τέτοιο για αυτό, κάνοντας το να νιώθεις άσχημα και να το πιστεύει.
- Η απόσπαση της προσοχής
Πολλές φορές, όταν το θύμα τους θέτει μια ερώτηση για κάτι που έχει συμβεί, αλλάζουν θέμα και έμμεσα του αποσπούν την προσοχή. Αυτό του διασπά τον ειρμό των σκέψεων και ξεχνά από πού ξεκίνησε και με ποιο σκοπό.
- Η υποτίμηση των σκέψεων και των συναισθημάτων
Τα άτομα που κάνουν gaslighting και που έχουν αυτή τη χειριστική συμπεριφορά , καταφέρνουν, μ έσω εκφράσεων όπως : «Είσαι πολύ υπερβολικός/-ή» ή «Γιατί είσαι τόσο ευαίσθητος/-ή;», να μειώνουν αυτό που ένας άνθρωπος νιώθει, γνωρίζει και εκφράζει. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα συναισθήματα ντροπής και ταπείνωσης να έρχονται συνεχώς στην επιφάνεια.
- Η μετατόπιση ευθυνών
Άλλη μια ισχυρή και συνηθισμένη τακτική, οι gaslighters να μεταθέτουν την ευθύνη για την κακή τους συμπεριφορά στο θύμα, το οποίο ενώ δεν μαθαίνει που οφείλεται η κακή συμπεριφορά του θύτη, στο τέλος καταλήγει να αναρωτιέται αν την προκαλεί αυτό το ίδιο.
- Η άρνηση λάθους
Επιπλέον, οι χειριστικοί άνθρωποι δεν παραδέχονται ποτέ πως έχουν κάνει κάποιο λάθος γιατί έτσι καταφέρνουν να αποποιηθούν τις ευθύνες τους. Αυτό κάνει τα θύματα να νιώθουν ασήμαντα και είναι πολύ δύσκολο να ξεφύγουν και να γλιτώσουν από τέτοιες κακοποιητικές σχέσεις.
- Η χρήση συμπονετικών λέξεων ως όπλων
Επίσης, ένας άλλος τρόπος που οι gaslighters αντιδρούν σε μια ερώτηση του θύματος, είναι να χρησιμοποιούν γλυκά και στοργικά λόγια, με σκοπό και πάλι να στρέψουν την προσοχή του άλλου. Η φράση «Ξέρεις πόσο σ αγαπώ, δεν θα σε έβλαπτα ποτέ», είναι μια συχνά χρησιμοποιούμενη έκφραση σε περιβάλλοντα με ενδοοικογενειακή βία.
- Η παραποίηση της ιστορίας
Τέλος, μια ακόμα πρακτική είναι όταν το θύμα υποστηρίζει ότι το έσπρωξε ο σύντροφός του, ενώ αυτός, για παράδειγμα να λέει ξανά και ξανά σε όλους πως αυτός/-ή σκόνταψε. Η σύγχυση που προκαλείται στη μνήμη του θύματος είναι τεράστια.
Όπως βλέπουμε, υπάρχει ένα μεγάλο εύρος τακτικών που μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα χειριστικό άτομο. Αν νιώθετε ότι βρίσκεστε σε μια τέτοια κατάσταση δίνετε σημασία στις πράξεις και όχι στα λόγια αυτού του ανθρώπου .
Πώς είναι δυνατό να εντοπίσετε αν είστε θύματα gaslighting;
Η έκθεση ενός ατόμου, σε τέτοιες καταστάσεις προκαλεί μια σειρά αντιδράσεων που είναι γεμάτες άγχος και το οδηγούν να αμφιβάλλουν για τον εαυτό του. Αν, λοιπόν, νιώθετε ανεπαρκείς, πολύ ευαίσθητοι, αμφιβάλλετε για τα συναισθήματά σας και την πραγματικότητα, την κρίση και τις απόψεις σας, νιώθετε ματαιότητα και απογοήτευση για το ποιοι έχετε γίνει και πως δεν έχετε νόημα να προσπαθήσετε να αντιδράσετε, καλό θα ήταν να επικοινωνήσετε. με μια ειδική ψυχικής υγείας. Αν έχετε κάποια από αυτά τα σημάδια, είναι πολύ σημαντικό να αναζητήσετε βοήθεια.
Πώς να αντιμετωπίσετε το gashlighting ;
‘Έστω, λοιπόν, ότι αναγνωρίζετε κάποια από αυτά τα σημάδια και επιθυμείτε να αναλάβετε δράση. Τα βήματα που μπορείτε να κάνετε είναι τα εξής:
Πάρτε απόσταση από το άτομο αυτό και προσπαθήστε να ακούσετε τι να σας πει ο εαυτός σας και τα ένστικτά σας. Επίσης, έτσι είναι μια ευκαιρία να παρατηρήσετε καλύτερα τις κινήσεις του.
Αν σας κάνει να έχετε αμφιβολίες για τα λεγόμενα σας κάθε φορά που κάνετε μια ερώτηση, ασχολείστε λίγο εκτενέστερα και κρατάτε τα στοιχεία, όπως για παράδειγμα, σε ένα ημερολόγιο. Αυτό θα σας βοηθήσει, ώστε την επόμενη φορά, να εμπιστευτείτε τον ίδιο σας τον εαυτό και κανένα δικό του επιχείρημα να μην σας κάνει να αμφισβητήσετε τη μνήμη σας.
Μιλήστε για αυτό που σας συμβαίνει σε έναν εξωτερικό ίσως παρατηρητή , όπως οι φίλοι ή η οικογένεια σας, καθώς θα δουν τα πράγματα με μια πιο καθαρή ματιά από ότι εσείς.
Θέστε τα όριά σας. Ίσως το πιο σημαντικό και δύσκολο βήμα. Ξεκαθαρίστε ότι δεν θα ξαναδεχτεί κανένα αρνητικό ή ευτελές σχόλιο.
Αφήστε πίσω αυτή τη σχέση . Είναι δύσκολο, αλλά ορισμένες φορές είναι ο καλύτερος τρόπος να δώσεις ένα τέλος στην κακοποίηση αυτή.
Η επαφή με έναν ειδικό είναι η πιο σωστή λύση τη δεδομένη στιγμή, καθώς θα σας συνοδεύσει σε αυτά τα βήματα και θα σας δώσει κουράγιο.
Ότι και να γίνει, ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι καμία τέτοια συμπεριφορά gaslighting δεν οφείλεται σε εσάς. Αυτά τα άτομα επιλέγουν να φερθούν έτσι και τίποτα από αυτά που δεν τους οδήγησε σε αυτό.
Μετάφραση /προσαρμογή στα ελληνικά Νατάσσα Παπαδοπούλου-Ψυχολόγος
Απόδοση εικόνων στα ελληνικά : Μαρία Μπακατσέλου-Ψυχολόγος / Ψυχοθεραπεύτρια
μετάφραση από https://www.verywellmind.com/is-someone-gaslighting-you-4147470
Χρήσιμα τηλέφωνα:
Η γραμμή SOS , 15900 για κακοποιημένες γυναίκες
Γραμμή Ελπίδας, 801 11 16000 για ενδοοικογενειακή βία
Γραμμή SOS χωρίς χρέωση κατά της οικογενειακής βίας. Η βία προτιμά τις Γυναίκες: Κέντρα Υποστήριξης “Δίπλα σου” , χωρίς χρέωση: 800 1188881 Από κινητό: 210 7786800