Είναι αθώες και ουδέτερες οι λέξεις;
Είναι πλημμυρισμένες με εξουσία;
Δημιουργούν, συγκροτούν και εκφράζουν κυρίαρχους λόγους;
Το ερώτημα είναι μονάχα ένα, ποιος εξουσιάζει τη γλώσσα, αυτό είναι όλο!
«΄Οταν χρησιμοποιώ μιά λέξη, είπε ο Χάμπτυ Ντάμπτυ σαρκαστικά, «σημαίνει επακριβώς ό,τι εγώ επιλέγω να σημαίνει – ούτε κάτι λιγότερο ούτε κάτι περισσότερο».
«Το ερώτημα είναι», είπε η Αλίκη, «εάν είσαι σε θέση να κάνεις τις λέξεις να σημαίνουν τόσα διαφορετικά πράγματα».
«Το ζήτημα, είπε ο Χάμπτι Ντάμπτι, είναι να ξέρεις ποιος κάνει κουμάντο, αυτό είναι όλο.»
Λουις Κάρολ : Οι περιπέτειες της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων.
Γ Φλωμπερ: Μαντάμ Μποβαρύ, λογοπαίγνια
- με αγαπάς;
- μα ναι σε αγαπώ πολύ, απαντούσε εκείνος
- πολύ;
- ναι βέβαια
- δεν έχεις αγαπήσει άλλες γυναίκες;
- νομίζεις ότι ήμουνα παρθένος; έλεγε εκείνος γελώντας Η Έμμα έκλαιγε και εκείνος προσπαθούσε να την παρηγορήσει στολίζοντας με λογοπαίγνια τις δικαιολογίες και τις βεβαιώσει… εκείνος… συλλογιζόταν ότι θα έπρεπε να εμποδίζονταν τα υπερβολικά λόγια που έκρυβαν αισθήματα μέτρια, χωρίς να παίρνει υπόψη του ότι κάποτε ο πλούτος της ψυχής ξεχειλίζει με τις πιο κούφιες αλληγορίες “
Ποια είναι λοιπόν η ονειροπόλα Μαντάμ Μποβαρύ που αναρωτιέται για την αγάπη σε ένα κόσμο κυνισμού και οδηγείται τελικά στην καταστροφή;
Σε αυτό το ερώτημα απαντά ο ίδιος ο Φλωμπέρ με την περίφημη φράση του: Η Μαντάμ Μποβαρύ είμαι εγώ!
Ε Γκαλεάνο. Ινδιάνικη σοφία και λίγα λόγια για τις λέξεις
Πόσες φορές μας λείψανε οι λέξεις που θα συγκροτούσαν μια πειστική απάντηση σε διλλήματα, αμφιθυμίες, συγκρούσεις, συναισθήματα που κατακλύζουν.
Δεν έχω λόγια, δεν βρίσκω τις λέξεις, στέρεψε η γλώσσα … και μετά απελπισία και σιωπή που δεν λυτρώνει.
Ο Ε. Γκαλεάνο μας προσκαλεί στο περίφημο μπαουλάκι της κας Λεμονιέρ.
Εκεί είναι κρυμμένες, φυλαγμένες σαν κοσμήματα όλες οι λέξεις και όλες οι φράσεις που θα δώσουν τη λύση, κάθε φορά που το έχουμε ανάγκη.
Το σπουδαίο μυστικό είναι ότι καμιά τους δεν περισσεύει.
Οι λέξεις της αγάπης , του μίσους, του θυμού, του φόβου και της δύναμης, οι λέξεις του παρελθόντος, του παρόντος, ακόμα και οι αγέννητες του επερχόμενου μέλλοντος είναι όλες όλες μέσα εκεί, σαν ανοιχτές δυνατότητες.
Μαζί τους και εκείνες που δεν θα ακουστούν ποτέ αλλά θα εκφραστούν με τις αισθήσεις, με τα νεύματα, με τη σιωπή!
Φτάνει να έχεις τη επιθυμία να ανοίξεις το μπαούλο και βέβαια να μην φοβηθείς να κολυμπήσεις μέσα στον ωκεανό που θα συναντήσεις
Μ. Μπαχτίν: Ο διάλογος σαν ύπαρξη
Η λέξη…. η µισή είναι κάποιου άλλου… η λέξη δεν υπάρχει σε µια ουδέτερη και απρόσωπη γλώσσα… αλλά υπάρχει σε στόµατα άλλων ανθρώπων, σε άλλων ανθρώπων πλαίσια…». Μ Μπαχτίν
Είναι ορισμένες “συναντήσεις” με κείμενα και συγγραφείς που είναι το ίδιο δυνατές όπως εκείνες με ζωντανούς ανθρώπους που εχουμε αγαπήσει.
Κάπως έτσι είναι η συνάντηση με τα κείμενα του Μπαχτίν και της Anderson. Μια γνωστική εμπειρία που άλλαξε και μετασχημάτισε πολλές από τις βεβαιότητες με τις οποίες πορευόμουν στην ζωή μου και στην δουλειά μου σαν θεραπευτής.
H. Anderson: Πολυφωνία, διαλογικότητα, συνεργατική στάση, αποδοχή του μη γνωρίζειν
H διαρκής αναζήτηση για το νόημα, αποδοχή της αυτοαποκάλυψης, από κοινού συνκατασκευή της σχέσης και της επικοινωνίας! Ένα γοητευτικό πολυσύμπαν εννοιών αισθητικών στάσεων και πρακτικών!
Το απόσπασμα είναι από το άρθρο της Η.Anderson: Συνεργατική Διαλογική καθοδήγηση, που έχει μεταφραστεί στα ελληνικά και έχει δημοσιευτεί στον Metalogos systemic journal
“Η γλώσσα µε την ευρύτερη έννοιά της – κάθε µέσον µε το οποίο προσπαθούµε να επικοινωνήσουµε, αρθρώσουµε ή να εκφραστούµε µε τον εαυτό µας και µε τους άλλους (οµιλία, χειρονοµίες, κλπ) – είναι το µέσον δια µέσου του οποίου δηµιουργούµε τη γνώση. Όπως η γνώση, έτσι και η γλώσσα θεωρείται ενεργητική και δηµιουργική παρά στατική και αναπαραστατική. Για παράδειγµα, οι λέξεις δεν είναι καθρέφτες νοηµάτων. Αποκτούν νόηµα καθώς τις χρησιµοποιούµε. Αυτό περιλαµβάνει έναν αριθµό πραγµάτων, όπως είναι το πλαίσιο, γιατί και πώς χρησιµοποιούµε µια λέξη (ή τις λέξεις)- πχ. µε τον τόνο, τις µατιές και τις χειρονοµίες µας. Η γλώσσα και οι λέξεις είναι σχεσιακές. Όπως προτείνει ο Bakhtin (1984), «Καµιά έκφραση γενικά δεν µπορεί να αποδοθεί αποκλειστικά στον οµιλητή, είναι το προϊόν της αλληλεπίδρασης των συζητητών, και µε την ευρεία έννοια, το προϊόν της όλης πολύπλοκης κοινωνικής κατάστασης στην οποία εµφανίστηκε» (σελ. 30). Επίσης θεωρεί ότι δεν έχουµε την ιδιοκτησία των λέξεών µας: «Η λέξη…. η µισή είναι κάποιου άλλου… η λέξη δεν υπάρχει σε µια ουδέτερη και απρόσωπη γλώσσα… αλλά υπάρχει σε στόµατα άλλων ανθρώπων, σε άλλων ανθρώπων πλαίσια…» (1984, σελ. 293
Γ. Μπάρουοζ: Η δυναστεία του λόγου έναντι στης σιωπής
Γουίλιαμ Μπάροουζ: Γνωριμία μαζί του το 1983, μόλις 17 ετών με την ανάγνωση του περίφημου Junky. Απίστευτο κείμενο, κεραμίδα στο κεφάλι!
Όλη η κουλτούρα των drugs, γοητευτική και απωθητική μαζί. Το Junky είναι το βιβλίο που με οδήγησε να γίνω θεραπευτής στις εξαρτήσεις, μαζί βεβαίως με μια σειρά από απώλειες και σκοτεινές φωνές που ηχούσαν μέσα μου!
Από τότε υπήρξαν συνεχείς αναγνώσεις των βιβλίων του, αναζητήσεις κριτικών κειμένων για το έργο του και βέβαια η επίδραση του cut up και ο κατακερματισμός του χρόνου είναι παρόντα και έντονα στην Μικρή Άγνωστη Λύπη.
Η λέξη σαν ιός λοιπόν με τα λόγια ενός από τους πιο σπουδαίους συγγραφείς που γεννήθηκαν ποτέ σε αυτό τον πλανήτη!
«Η λέξη είναι τώρα ένας ιός. Ο ιός της γρίπης μπορεί κάποτε να ήταν ένα υγιές πνευμονικό κύτταρο. Είναι τώρα ένας παρασιτικός οργανισμός που εισβάλλει και βλάπτει το κεντρικό νευρικό σύστημα. Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει χάσει την επιλογή της σιωπής. Δοκιμάστε να διακόψετε την υπο φωνητική ομιλία. Προσπαθήστε να επιτύχετε ακόμη και δέκα δευτερόλεπτα εσωτερικής σιωπής. Θα συναντήσετε έναν αντιστατικό οργανισμό που σας αναγκάζει να μιλήσετε. Αυτός ο οργανισμός είναι η λέξη. “