- Η προϊστορία του έρωτα
- ‘Eλενα Σκαρπίδου
Σήμερα έχουμε αρχαιολογικά ευρήματα και στοιχεία για τη σεξουαλικότητα των ανθρώπων 5.000 χρόνια πριν, κυρίως για την περιοχή της Ευρασίας. Υπάρχουν στοιχεία για διάφορες πρακτικές, όπως είναι η πορνεία, η κτηνοβασία, ο σαδομαζοχισμός, η ομοφυλοφιλία, η παρενδυσία (ανδρική ή γυναικεία), η τρανσεξουαλικότητα, η αντισύλληψη και ιδέες περί φυλετικής καθαρότητας, του σεξ ως μέσο αναψυχής, αλλά και ως υπερβατική, πνευματική εμπειρία.
Ο πρωτόγονος άνθρωπος άλλες φορές είναι παιδί της φύσης (σε σπήλαιο της Σικελίας οι εγχάρακτες εικόνες δείχνουν δύο νεαρούς άνδρες σε περίπτυξη, ενώ γύρω τους χορεύουν άνδρες και γυναίκες), κι άλλοτε πάλι είναι συντηρητικός σε αποκλίνουσες συμπεριφορές (στη Σλοβακία έχει βρεθεί τριπλός τάφος νεαρών ατόμων της Εποχής των Παγετώνων όπου βρέθηκε ένας πάσσαλος διαπερνά την ηβική χώρα του ενός από τους δύο άντρες, ενώ κόκκινη ώχρα εντοπίστηκε ανάμεσα στους μηρούς της γυναίκας). Από την Εποχή των Παγετώνων έχουν βρεθεί επίσης, περίπου διακόσια αγαλματίδια γυναικών, oι «Αφροδίτες της Ευρώπης», που εικάζεται ότι απεικόνιζαν ιέρειες ή προγονικές θεές (ή μήπως αυτά τα αγαλματάκια ήταν το πρώτο τρισδιάστατο πορνογραφικό υλικό στον κόσμο;). Είναι φτιαγμένες από ορυκτά όπως στεατίτη, ασβεστίτη ή ασβεστόλιθο, αλλά και διάφορα άλλα υλικά όπως οστά, ελεφαντόδοντο ή πηλό.
Ανάμεσα στα ευρήματα υπάρχουν και φαλλικά αντικείμενα από την Παλαιολιθική εποχή που θεωρούνται τελετουργικά σκήπτρα εξουσίας, χρησιμοποιούνταν για το ίσιωμα βελών ή ακοντίων ή ακόμη και ως σεξουαλικά βοηθήματα.Πολλά ευρήματα δημιουργούν άλυτα ερωτήματα όπως για παράδειγμα ένας σκελετός σε πλούσιο τάφο με χρυσή πεοθήκη ανάμεσα στα πόδια του, μια βραχογραφία στη Μογγολία που απεικονίζει δύο άνδρες που ακουμπούν τους φαλλούς τους (ομοφυλοφιλία ή συμβολική αναπαράσταση της ανδρείας δύο μαχητών;), αγαλματίδια από το σπήλαιο Γκριμαλντίτο με φουσκωμένα στήθη και κοιλιά και κάτω απ’ αυτήν ένα εξόγκωμα με δάχτυλα (ερμαφρόδιτος ή αυνανιζόμενος).
Επίσης, φαίνεται ότι οι άνθρωποι στην αρχαιότητα απεικόνιζαν και το ομαδικό σεξ: στη Λέτνιτσα της Βουλγαρίας έχουν βρεθεί πολύ όμορφα ασημένια και επίχρυσα διακοσμητικά χαλινών αλόγων του 4ου αιώνα π.Χ. με σκηνές από ένα όργιο με άντρες και γυναίκες, αλλά και τους γάμους μεταξύ θεών και θνητών.
Η ελληνική μυθολογία παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς περιγράφει τους κινδύνους του έρωτα, που πότε καταστρέφει και πότε ενώνει. Για παράδειγμα, ο έρωτας εξανθρωπίζει τη Λήδα, καταστρέφει όμως τον Οιδίποδα, ενώνει όπως στην Οδύσσεια, χωρίζει όπως στην Ιλιάδα. Ο θεός του επίγειου έρωτα, ο μικρός, φτερωτός Έρως, ρίχνει τα φτερωτά του βέλη σημαδεύοντας την καρδιά των ανθρώπων κι από κείνη τη στιγμή παύουν να είναι πλέον ο εαυτός τους.
Πάντως, η σεξουαλική συμπεριφορά των πρωτόγονων προγόνων μας δεν παρέμεινε τόσο μονοκόμματη, όπως την παρουσιάζει η λαϊκή φαντασία, αλλά διέθετε ποικιλία και ο διαχωρισμός της σεξουαλικής επιθυμίας από τη βιολογική ανάγκη για την αναπαραγωγή ήταν ήδη σαφής πολύ πριν περάσουμε στην ιστορική εποχή. Ο Timothy Taylor, συγγραφέας του βιβλίου «Η προϊστορία του σεξ, 4.000.000 χρόνια ανθρώπινης σεξουαλικότητας», αλλά και άλλοι ερευνητές, θεωρεί σημείο καμπής αυτή το χρονικό σημείο γιατί τότε ο άνθρωπος σταμάτησε να περπατά με τα τέσσερα και σηκώθηκε στα δύο του πόδια. Η όρθια στάση έφερε μεγάλες ανατροπές και άλλαξε ριζικά αυτό που θεωρείτο όμορφο. Τα γυναικεία γεννητικά όργανα δεν ήταν πια ορατά, αναπτύχθηκαν οι γλουτοί, το γυναικείο στήθος μεγάλωσε και όλοι, αρσενικοί και θηλυκοί, έχασαν το πυκνό τρίχωμά τους. Η στάση αυτή οδήγησε επίσης στη μετατόπιση του κέντρου της σεξουαλικότητας από το οπίσθιο μέρος του σώματος στο εμπρόσθιο. Παρόλο που γίναμε πιο αργοί στις μετακινήσεις, τα χέρια έμειναν ελεύθερα και σταδιακά δημιούργησαν όπλα, εργαλεία, καλλιτεχνικά έργα, δηλαδή τον πολιτισμό. Χωρίς τα ανθρώπινα χέρια – με τα οποία εργαζόμαστε, δημιουργούμε, χαϊδεύουμε αλλά και σκοτώνουμε, είναι απίθανο να είχαμε εξελιχτεί τόσο πολύ. Επίσης ο Taylor επισημαίνει ότι «γίναμε άνθρωποι, όχι γιατί οι άνδρες κυνηγούσαν και οι γυναίκες συνέλεγαν τροφή και κουβαλούσαν τα μωρά, αλλά επειδή, όταν προέκυπτε ανάγκη, τα δύο φύλα μπορούσαν να αλλάξουν ρόλους» (αυτό αποδεικνύει ότι αρχικά δεν υπήρχε ανδρική κυριαρχία).
Ο Taylor υπολογίζει ότι πριν από περίπου 1.600.000 χρόνια δημιουργήθηκε και η γλώσσα και μαζί μ’ αυτήν, οι πρώτες εκφράσεις αγάπης, είτε ειλικρινείς, είτε υποκριτικές. Επίσης παρατηρεί ότι η γλώσσα και η προσποίηση οργασμού ως φαινόμενα είναι μοναδικά στο ανθρώπινο είδος.
Υποθέτει ακόμη, ότι τότε περίπου πρέπει να εμφανίστηκε και η ενδυμασία που είχε ως αποτέλεσμα την απόκρυψη ή τον τονισμό των γεννητικών περιοχών (κάτι που συνεχίζεται μέχρι σήμερα με αμείωτο ρυθμό), την επέκταση του ελέγχου και τη δημιουργία της γλώσσας του σώματος. Και κάτι πολύ σημαντικό είναι ότι η ενδυμασία δημιούργησε την προέκταση της αντίληψης του βιολογικού φύλου πέρα από τα εμφανή βιολογικά χαρακτηριστικά, καθώς από την αρχή διαχωρίστηκε ως γυναικεία ή ανδρική (βλ. κοινωνικό φύλο). Τα σώματα, απογυμνωμένα από το πιθηκίσιο τρίχωμά τους, έγιναν πιο αισθησιακά και το σεξ διαρκούσε περισσότερο. Έχουμε επίσης, σοβαρές ενδείξεις ότι και στις προϊστορικές κοινωνίες οι γυναίκες χρησιμοποιούσαν φυσικές μεθόδους αντισύλληψης.
Μεγάλες στιγμές, καθώς ο πολιτισμός άνοιξε στη σεξουαλική επιλογή ένα τεράστιο πεδίο. Η προϊστορική τέχνη περιλαμβάνει πολλά έργα με καθαρά σεξουαλικό χαρακτήρα και φανερώνει τι άρεσε στους ανθρώπους εκείνη τη μακρινή εποχή. Το τραγούδι, η προφορική ποίηση, ο χορός, η ζωγραφική αναδείχθηκαν ως τα νέα σεξουαλικά θέλγητρα, τη στιγμή που ο εγκέφαλος συνεχίζει να αυξάνεται και μετά τα 150.000 χρόνια πριν έχουμε την εμφάνιση των πρώτων ανατομικά σύγχρονων ανθρώπων.
Από τις πρώτες προσπάθειες προσέγγισης μέχρι τη συνουσία διαφαίνεται μια αναλογία με την ανάπτυξη του εγκεφαλικού φλοιού και συνδέεται άμεσα με τις πολιτισμικές και κοινωνικές επιταγές κάθε εποχής. Η ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπου αποτυπώνεται και στην εξέλιξη της πολυπλοκότητας της ερωτικής και σεξουαλικής διαδικασίας.
Έλενα Σκαρπίδου
- πηγή δημοσίευσης https://www.sexualeducation.gr/thematic/73-history-human-thematic/55-oi-protoi-anthropoi
Πηγή: «Η προϊστορία του σεξ, 4.000.000 χρόνια ανθρώπινης σεξουαλικότητας», Timothy taylor