Πριν από 4 χρόνια βρισκόμουν στην Θεσσαλονίκη για να υλοποιήσω μια εκπαίδευση στην Καταξιωτική Συστημική Διερεύνηση. Περπατώντας στην παραλία με απασχόλησε για πρώτη φορά η ιδέα της γέφυρας.
Αναρωτήθηκα ποια είναι τα “δομικά” υλικά μέσω των οποίων οι άνθρωποι συνκατασκευάζουν τις γέφυρες που τους συνδέουν μεταξύ τους.
Αναρωτήθηκα επίσης ποια είναι τα στοιχεία που συνδέουν το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον μας; Πως διαλέγουμε αυτά τα στοιχεία ατομικά και συλλογικά; Πως οι διαφορετικές κουλτούρες δημιουργούν γέφυρες για να συνδεθούν μεταξύ τους; Η βασική μου σκέψη ήταν ότι οι γέφυρες και οι δρόμοι που οδηγούν στην δημιουργία ενός πλαισίου συνάντησης και σχέσης με τον/την άλλο/η διαδραματίζουν ένα καθοριστικό ρόλο στη μορφή που θα έχει το τοπίο συνάντησης. Ο λόγος είναι ότι τα δομικά στοιχεία που συνκατασκευάζουμε τις σχεσιακές γέφυρες αποτελούνται από τις ποιότητες και την ηθική και τις αξίες που “προσφέρουμε” για την κατασκευή τους.
Λίγο καιρό μετά από από αυτές τις σκέψεις είδα για πρώτη φορά ένα βίντεο για τις “ζωντανές γέφυρες” στο videoman.gr (https://www.videoman.gr/12853 ) και εντυπωσιάστηκα από την ιδέα ότι υπάρχουν στην περιοχή Cherrapunji στην Ινδία, μεγάλες γέφυρες που δημιουργούνται από το πλέξιμο των ριζών τεράστιων δέντρων. Αυτές οι γέφυρες, έχουν μια ζωτική σημασία για να υπάρξει κοινωνική ζωή καθώς η περιοχή έχει πολλούς χειμάρρους και ποτάμια. Οι γέφυρες ζουν περίπου για 500 χρόνια και κάθε γενιά έχει χρέος να “διδάξει” στις επόμενες τον τρόπο που θα πλέξουν και φροντίσουν τις ρίζες να κρατηθούν γερές και ζωντανές , προκειμένου η κοινότητα να ωφελείται από αυτές και να μπορούν οι άνθρωποι να διασχίζουν τα ποτάμια .
Το ερώτημα που με απασχόλησε από τότε, (ένα ερώτημα που έχει μια απάντηση που αλλάζει συνεχώς, ανάλογα το πλαίσιο και τη χρονική στιγμή που το θέτουμε), είναι πως δημιουργούμε και συγκροτούμε, σαν άτομα και σαν ομάδες, γέφυρες, σε ένα κατακερματισμένο και ρευστό κόσμο, στον οποίο οι άνθρωποι βιώνουν μια διαρκή κρίση νοήματος και η βία μοιάζει να καταλαμβάνει όλο και περισσότερο χώρο στις ανθρώπινες σχέσεις.
Αυτό το ερώτημα αναδύθηκε από την εμπειρία της θέασης του βίντεο των “ζωντανών γεφυρών”, καθώς σε αυτή την παραδοσιακή κοινότητα αυτό που τίθεται ως προτεραιότητα είναι η ανάληψη της ευθύνης για τη φροντίδα των στοιχείων που συγκροτούν τις γέφυρες. Αυτό που έχει ενδιαφερθούν επίσης είναι ότι κάθε παιδί υιοθετεί από πολύ μικρή ηλικία κάποιες ρίζες που θα φροντίζει για ολόκληρη τη ζωή του και αυτό το καθιστά οργανικό μέλος της κοινότητας. Αυτή η εξαιρετική πρακτική που προσκαλεί σε μια ενεργητική φροντίδα της κοινότητας θα μπορούσε άραγε να αποτελεί μια απάντηση στην αποποίηση της ευθύνης που χαρακτηρίζει τις μετανεωτερικές κοινωνίες;
Θα μπορούσαμε επίσης άραγε να διδαχτούμε, από τις “ζωντανές “γέφυρες” ότι η φροντίδα του πλαισίου δημιουργεί τις δυνατότητες για την φροντίδα των “ευάλωτων” πληθυσμών, καθώς εστιάζει στην σημασία ενός συλλογικού πλαισίου που ενισχύει την ανθεκτικότητα των ανθρώπων που το συγκροτούν; Στο βίντεο έχει μια ιδιαίτερη σημασία ότι χάρη στις ζωντανές γέφυρες, οι ηλικιωμένοι και τα μικρά παιδιά μπορούν να παραμένουν ενεργά μέλη της κοινότητας.
Ο ποιητής Τίτος Πατρίκιος γράφει κάπου πως: «Η ποίηση είναι σαν την γέφυρα, που μπορεί να δημιουργεί επικοινωνία ανάμεσα σε δύο ανθρώπους. Στο ποίημα απαιτεί η κάθε λέξη να μπει στη σωστή της θέση για να μην καταρρεύσει το ποίημα, όπως και στη γέφυρα πρέπει η κάθε πέτρα να μπει στη σωστή θέση για τον ίδιο λόγο» . (απόσπασμα από μια συνέντευξη του ποιητή Τίτου Πατρίκιου, στο http://fractalart.gr/titos-patrikios/).
Στην οπτική της καταξιωτικής οι γέφυρες συγκροτούνται συγκροτούνται στη βάση ενός κοινού νοήματος, το οποίο αποτελεί την αφετηρία για ένα συλλογικό φαντασιακό που διευκολύνει ή προτείνει ως ζητούμενο την αποδοχή και τη συμπερίληψη. Στις ατομικές και συλλογικές ιστορίες είναι σημαντικό να συνομιλήσουμε με εκείνα τα στοιχεία που θα μας επιτρέψουν τη σύνδεση με αυτό το νόημα. Σε αυτή την κατεύθυνση προτείνουμε ως ζωτικής σημασίας το να αναζητήσουμε και να συνδεθούμε με εμπειρίες φροντίδας και διαφοροποίησης, με μικρές και μεγάλες ασυνέχειες, και να μπορέσουμε να βρούμε τις αξίες και τα συναισθηματικά αποθέματα που θα μας ενδυναμώσουν στην προσπάθεια να συναντηθούμε με τους άλλους ανθρώπους.