ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΓΙΑ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑ (EAP)
Παροχή ενδιάμεσων συμβουλών για τη διεξαγωγή διαδικτυακής ψυχοθεραπείας
Πολλοί ψυχοθεραπευτές, ανταποκρινόμενοι στην πανδημία του Covid-19 , θα εξετάσουν το ενδεχόμενο να δουλέψουν διαδικτυακά με τους πελάτες τους, ώστε να διατηρήσουν την θεραπευτική επαφή μαζί τους, ελαχιστοποιώντας, όμως, τους κινδύνους και για τους πελάτες και για τους ίδιους.
Η «διαδικτυακή θεραπεία» συνήθως αναφέρεται σε τέσσερεις τύπους: με χρήση τηλεφώνου, συνεδρία με βίντεο, θεραπεία με δομημένα e-mail και άμεσα μηνύματα (instant messaging ή μηνύματα μέσω κειμένου).
Υπάρχoυν αδιάσειστα στοιχεία ότι η διαδικτυακή θεραπεία είναι αποτελεσματική- αν και όχι για όλους-και για τον πελάτη και για τον θεραπευτή. Και ενώ η διαδικτυακή θεραπεία μοιράζεται θεωρητικές έννοιες και πολλές πρακτικές με την διαπροσωπική θεραπεία (face-to-face, F2F), υπάρχουν, επίσης, διαφορές μεταξύ , ας πούμε, ατομικής θεραπείας και θεραπείας ζευγαριών.
Αυτό το κείμενο παρέχεται με σκοπό να επισημάνει μερικά από τα ζητήματα που θα πρέπει να λάβετε υπόψη σας , αν δεν έχετε δουλέψει αρκετά διαδικτυακά. Έχει την έννοια ενός βοηθήματος και δεν πρέπει να θεωρηθεί ως οδηγός πλήρης κατάρτισης.
Πρόκειται για ένα σχέδιο που εκπονήθηκε από τον Άντριαν Ροντς, πρώην πρόεδρο της ΕΕΨ (Ευρωπαϊκή Ένωση για την Ψυχοθεραπεία) και νυν επικεφαλής της ACTO (Ένωση για Διαδικτυακή Συμβουλευτική και Ψυχοθεραπεία). Δεν είναι ένα κείμενο που περιέχει τα πάντα. Περαιτέρω αναθεωρήσεις θα έρθουν στο Συμβούλιο της ΕΕΨ για να εξεταστούν και να επικυρωθούν.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Η αξιολόγηση είναι δύσκολη και χρειάζεται πολλή προσοχή.
Όσοι δεν είναι εξοικειωμένοι ή δεν έχουν την κατάρτιση για να δουλεύουν διαδικτυακά θα πρέπει να είναι πιο προσεκτικοί όταν δέχονται διαδικτυακούς πελάτες.
Ιδιαίτερα θα πρέπει να προσέχετε:
- Μορφή και βαθμός κίνδυνου – πώς να αξιολογήσετε, αναγνωρίσετε και ανταποκριθείτε σε
- Κίνδυνο για αυτοκτονία και αυτοτραυματισμό
- Ενδεχόμενη βλάβη σε άλλον-η
- Βλάβη του ωφελούμενου από άλλους-ες
- Ύπαρξη προσωπικής στήριξης
- Την ανάγκη συλλογής πληροφοριών για την εδώ και τώρα κατάσταση του θεραπευόμενου, ώστε να ανταποκριθείτε σε οποιονδήποτε δυνητικό κίνδυνο.
- Διάγνωση κλινικών σημείων και συμπτωμάτων του ψυχολογικού προφίλ του πελάτη:
- Αναγνώριση και εκτίμηση παρούσας ψυχικής κατάστασης
- Χρήση ναρκωτικών ουσιών και αλκοόλ (Κοιν.Ιστορικό)
- Λανθάνουσα Κατάθλιψη
- Ύπαρξη ψυχοπαθολογίας και χρήση φαρμακευτικής αγωγής (Κοιν.Ιστορικό)
- Θα χρειαστεί να σκεφτείτε πολύ προσεκτικά τι άλλα στοιχεία χρειάζεστε να συλλέξετε – Σημαντική είναι η επικοινωνία με ένα δίκτυο επαγγελματιών υγείας και κοινωνικής φροντίδας ώστε να παραπέμψετε το περιστατικό για να λάβει την κατάλληλη φροντίδα.
ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ
- Το “Skype” δεν είναι ο μόνος τρόπος να βλέπει κανείς τους θεραπευόμενούς του.
Βλέπε “Παρατηρήσεις καλής καθοδήγησης για το Skype” στο https://acto-org.uk/faq/
- Πολλοί διαδικτυακοί θεραπευτές χρησιμοποιούν το Zoom.us (https://zoom.us) καθώς έχει ασφάλεια.
- Το Zoom έχει μια δωρεάν υπηρεσία που επιτρέπει τις ατομικές συναντήσεις.
- Οι λήπτες ψυχικής βοήθειας δεν χρειάζεται να εγκαταστήσουν το Zoom στους υπολογιστές τους.
- Μπορείτε με την συναίνεση του θεραπευόμενου να χρησιμοποιείται το viber, messenger ,instagram .
- Θα πρέπει να υπενθυμίσετε τα εξής στους θεραπευόμενους σας:
- Να βρουν ένα ιδιωτικό, ασφαλή χώρο για τις συνεδρίες
- Να προσπαθήσουν να εξασφαλίσουν ότι άλλοι δεν θα μπορούν να έχουν ακουστική επαφή ή βλέπουν την οθόνη κατά την διάρκεια της.
- Να προσέχουν να μην μιλάνε πολύ δυνατά, αν φοράνε ακουστικά καθώς μπορεί να ακούγονται χωρίς να το επιθυμούν.
ΤΕΧΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
- Θα χρειαστείτε (και ο πελάτης) (ανάλογα με τα μέσα που χρησιμοποιείτε):
- Υπολογιστή, τάμπλετ, κινητό τηλέφωνο (smartphone) (δεν συνστάται) , με:
- Κάμερα, μικρόφωνο
- Ενδεχομένως ακουστικά
- Επαρκή ευρυζωνική κάλυψη ή σήμα 4G για το μέσον που χρησιμοποιείτε
- Βεβαιωθείτε ότι μπορείτε να χρησιμοποιήσετε την τεχνολογία. Εξασκηθείτε από πριν.
- Έχετε ένα ‘σχέδιο Β’ αν η τεχνολογία αποτύχει
- Είτε μια άλλη συσκευή ή ένα e-mail ή έναν αριθμό τηλεφώνου που μπορούν να χρησιμοποιήσουν στην επικοινωνία τους μαζί σας.
- Δώστε προσοχή στην ιδιωτικότητα και στην ασφάλεια της συνεδρίας στο μέρος που βρίσκεστε.
- Η θεραπεία με δομημένα e-mail είναι ‘ασύγχρονη’:
- δηλ., δεν είναι ‘ταυτόχρονη’ ανταλλαγή e-mail
- Τυπικά, ένας ασθενής θα αφιερώσει μια ‘συνεδρία’ (π.χ. 50 λεπτών) για να γράψει ένα e-mail και να το στείλει στον θεραπευτή, ας πούμε την Τρίτη.
- Ο θεραπευτής μπορεί να το διαβάσει τότε – αλλά σε μεταγενέστερο χρόνο ( ας πούμε την Πέμπτη) θα το διαβάσει (πάλι) και θα απαντήσει με ένα e-mail που έγραψε σε 50 λεπτά.
- Η επικοινωνία με άμεσα μηνύματα (instant messaging IM- συνομιλία με κείμενο) είναι ‘σύγχρονη’
- ο θεραπευτής και ο πελάτης στέλνουν μηνύματα ο ένας στον άλλο στον συμφωνημένο χρόνο συνεδρίας (ας πούμε 50 λεπτά)
- Ο πελάτης θα έχει ένα αντίγραφο της συνεδρίας , αν η ΙΜ γίνει κατευθείαν με ένα smartphone, έναν υπολογιστή ή ένα τάμπλετ . Σκεφτείτε αν το θέλετε αυτό.
- Αν η ΙΜ γίνει σε μία ασφαλή πλατφόρμα, όπως η Zoom, θα μπορείτε να ελέγξετε κάθε καταγραφή.
- Αυτού του είδους η θεραπεία απαιτεί περισσότερο από κάθε άλλη μια πολύ επιδέξια χρήση της αντιμεταβίβασης.
ΚΛΙΝΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Οι άνθρωποι συμπεριφέρονται διαφορετικά στο Διαδίκτυο. Μπορεί να χρειαστεί να προσαρμόσετε τo θεωρητικό σας πλαίσιο ή τις κλινικές τεχνικές σας για να ανταποκριθείτε. Ειδικότερα:
- Οι λεγόμενοι ‘Ψηφιακοί Ιθαγενείς’ είναι οι άνθρωποι που μεγάλωσαν μαζί με τον διαδικτυακό κόσμο είναι λοιπόν πολύ πιο εξοικειωμένοι με αυτόν. Αντιθέτως οι λεγόμενοι ‘ ψηφιακούς μετανάστες’ είναι οι άνθρωποι μεγαλύτερη σε ηλικία που χρειάστηκε να τον μάθουν αργότερα στη ζωή τους. Σημαντικό είναι να αναλογιστείτε ότι ίσως οι δεύτεροι να έχουν μια δυσκολία κατά την διάρκεια της τηλεδιάσκεψης.
- Μπορεί η ΄παρουσία μας ’ ως ειδικός ψυχικής υγείας να μας φανεί ότι θα μετακινηθεί ως προς κάποιους θεραπευόμενους, άλλοι, όμως, θα “ανθίσουν” και θα είναι πιο οικείοι μαζί σας διαδικτυακά – ειδικότερα στο τηλέφωνο ή στην θεραπεία με ανταλλαγή μηνυμάτων. Προσπαθήστε να μην συγκρίνετε.
- Το φαινόμενο της ‘έλλειψης συστολής στο Διαδίκτυο΄ σημαίνει ότι κάποιοι άνθρωποι ανοίγονται πολύ πιο γρήγορα και πιο έντονα στο Διαδίκτυο. Αυτό μπορεί να προκαλέσει αμηχανία στην αρχή. Αποφασίστε πια θα είναι η θέση και τα όρια σας και διατηρείστε την .(https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_human_rights_articles_by_country)
- Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί το διαδίκτυο να συντελέσει θετικά στο να μειωθούν στο οι άμυνες και οι αντιστάσεις στο να επικοινωνήσουν τους προβληματισμούς τους.
- Οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας μπορεί να νιώσουν ότι αλλάζει η θέση τους ως θεραπευτές μέσα από την διαδικασία της τηλεδιάσκεψης. Θα χρειαστεί ίσως να μεταμορφώσουν απόψεις και προσωπικές τους πεποιθήσεις όπως :
- Δεν θα είναι τόσο αποτελεσματική η θεραπεία διαδικτυακά .
- Οι Θεραπευόμενοι ίσως δεν νιώθουν κοντινότητα λόγω της έλλειψης του φυσικού χώρου διαπροσωπικής συνεύρεσης .
- Παρόμοια, κι ο ‘ελεύθερος συνειρμός’ της θεραπευτικής διαδικασίας θα πρέπει να ιδωθεί με ένα διαφορετικό τρόπο στο Διαδίκτυο:
- ‘συναντούμε’ τους πελάτες στον δικό τους χώρο
- μπορούν να σας δείξουν φωτογραφίες, χειροτεχνήματα κλπ.
- μπορούν να ‘έρθουν’ καθισμένοι σε διαφορετικά δωμάτια του σπιτιού ή στον κήπο
- Οι θεραπευόμενοι μπορούν, επίσης, να χρησιμοποιούν ζώα, μαξιλάρια, φαγητό κλπ.ως άμυνες.
Εν τούτοις, όλα αυτά είναι υλικό για να ληφθεί υπόψη και να ενσωματωθεί στη διαδικασία – και όχι για να τους καταδικάσουμε ή να πιστέψουμε ότι παραβιάζουν το θεραπευτικό πλαίσιο.
- Η εργασία με δομημένα e-mail, τηλέφωνο ή άμεσα μηνύματα (κείμενο) μπορεί να είναι πολύ έντονη αν γίνεται σωστά (και η αντι-μεταβίβαση είναι ιδιαίτερα σημαντική).
- Εν τούτοις ένας απρόσεκτος θεραπευτής μπορεί να εύκολα να αφαιρεθεί και να χάσει τη συγκέντρωσή του.
- Τα διάφορα είδη ψυχοθεραπείας μπορούν( -πρέπει- )να προσαρμόσουν τις τεχνικές τους- π.χ. εικαστική ψυχοθεραπεία, συστημική & γνωσιακή ψυχοθεραπεία – ακόμα και οι ψυχαναλυτές.
- Θα πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή στον ήχο, τον φωτισμό και το φόντο αν χρησιμοποιείτε βίντεο. Δοκιμάστε να τα δείτε με το μάτι του πελάτη πριν αρχίσετε να δουλεύετε διαδικτυακά.
Οι θεραπευτές ανησυχούν υπερβολικά για πράγματα που συμβαίνουν κατά την διαδικτυακή θεραπεία. Εν τούτοις υπάρχουν συχνά παραλληλισμοί με την διαπροσωπική θεραπεία στα συμβάντα.
- Οι θεραπευόμενοι αργοπορούν και μας κάνουν να τους περιμένουμε
- Φεύγουν απότομα- αποχωρώντας- κατεβάζοντας το καπάκι του φορητού υπολογιστή
- Το σήμα πέφτει- κάποιος σας χτυπάει την πόρτα
- Μπορεί να μας αφήσουν με άγχος για την ασφάλειά τους στο τέλος των συνεδριών – διαπροσωπικών και διαδικτυακών- και να μας κάνουν να νιώθουμε ματαίωση και ‘ανίκανους να δράσουμε’.
Πρέπει να δώσετε ιδιαίτερη προσοχή στο τέλος της συνεδρίας – και στο πώς θα έχουν στην συνέχεια υποστήριξη.(follow-up)
ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ
Καθώς η διαδικτυακή συνεδρία είναι, ως προς τους περισσότερους τρόπους, παρόμοια με τη διαπροσωπική συνεδρία , είναι εύκολο να δημιουργήσει εφησυχασμό σε κάποιούς-ες. Φροντίστε να βρείτε έναν επόπτη να σας στηρίζει.
Ακόμα καλύτερα βρείτε ένα καλό πρόγραμμα κατάρτισης για διαδικτυακή εργασία
Τέλος, η ACTO διατυπώνει “ ικανότητες” για την διαδικτυακή θεραπεία. Ένα πρώτο σχέδιο διατίθεται στο https://acto-org.uk/acto-recommended-competences-for-counselling-and-psychotherapy-online/
Άντριαν Μ. Ροντς
17/03/2020
Απόδοση στα Ελληνικά : Γιάννα Ανδριτσάκη