Η Ομάδα Φύλου του Peak House:
Διαμορφώνοντας χώρους ουσιαστικής συμμετοχής και αντίστασης στη cis-κανονικότητα και την ετεροκανονικότητα
Ευχαριστούμε πολύ την ομάδα του Dulwich Centre Foundation, για την έγκρισή τους να αναδημοσιεύσουμε το άρθρο μεταφρασμένο στη σελίδα μας!
This paper is © Dulwich Centre Foundation. It was originally published in English in International Journal of Narrative Therapy and Community Work: Dulay, B., Sampson, G., Krasnow, S., & Reynolds, V. (2019). Gender Group at peak house: Making space beyond inclusion, resisting cis and heteronormativity. International Journal of Narrative Therapy and Community Work, (4), 9–22.
The article appeared in International Journal of Narrative Therapy and Community Work.
Περίληψη
Η Ομάδα Φύλου είναι μια συνεχώς εξελισσόμενη θεραπευτική ομάδα στο Peak House. Το Peak House είναι ένα πρόγραμμα διαμονής για έφηβα άτομα ηλικίας 13 έως 18 ετών όλων των φύλων, τα οποία παλεύουν με την προβληματική χρήση ουσιών και έχουν υποστεί εκμετάλλευση και καταπίεση στη ζωή τους. Το άρθρο αυτό μελετά την προσπάθεια της Ομάδας Φύλου, από την ίδρυσή της μέχρι και σήμερα, να δημιουργήσει έναν χώρο, ενώ ταυτόχρονα αντιστέκεται στη σεξουαλικοποιημένη και έμφυλη βία, στη cis-κανονικότητα και στην ετεροκανονικότητα. Η πρακτική της Ομάδας Φύλου βασίζεται σε συγκεκριμένες ηθικές αρχές, οι οποίες περιλαμβάνουν: την εννοιολόγηση των προβλημάτων στο πλαίσιο τους, την ανάληψη ευθύνης, την επικέντρωση στη χρήση της γλώσσας, την αντίσταση στην θεωρία για το φύλο ως δίπολο και την αναγνώριση της επίδρασής της, καθώς και την αναγνώριση των νεαρών ατόμων ως φορέων αλλαγής στις κοινότητες. Οι συγγραφείς εξετάζουν πώς οι επαγγελματίες συνεργάζονται με τα νεαρά άτομα για να συν-κατασκευάσουν την ασφάλεια, κρατώντας σε ισορροπία τη δομή και τη ρευστότητα/ευελιξία της ομάδας, ενώ τα θεραπευτά χάνουν τον πρώτο ρόλο και τον άκρατο επαγγελματισμό. Όλες αυτές οι πρακτικές δημιουργούν χώρο για αποτελέσματα που δεν μπορούν να μετρηθούν, όπως η θεραπευτική αξία για τη ζωή των νέων, η μείωση της βλάβης, η ενίσχυση της σοφίας των νέων, η αλληλεγγύη μέσω έμμεσης καθοδήγησης (lateral mentoring) και η μεταμόρφωση των κοινοτήτων από τα νεαρά άτομα.
«Νομίζω ότι η Ομάδα Φύλου ήταν η πιο θεραπευτική ομάδα για μένα… ένιωθα άνετα να μιλήσω για πράγματα που είχαν πολύ μεγάλο αντίκτυπο σε μένα και που είχαν μεγάλη σχέση με τη χρήση ουσιών μου.» (Jade)
Το Peak House είναι ένα πρόγραμμα διαμονής για έφηβα άτομα ηλικίας δεκατριών έως δεκαοκτώ ετών, όλων των φύλων, τα οποία αντιμετωπίζουν δυσκολίες που σχετίζονται με τη χρήση ουσιών, την εκμετάλλευση και την καταπίεση στις ζωές τους. Για περισσότερο από τρεις δεκαετίες, το Peak House επιδιώκει να δημιουργήσει έναν φιλόξενο και συμπεριληπτικό χώρο για νέους ανθρώπους ανεξαρτήτως φύλου, πολιτισμικού υπόβαθρου ή σεξουαλικού προσανατολισμού. Η καινοτομία και η εξέλιξη των θεραπευτικών πρακτικών που αναπτύσσονται εκεί αποτελούν προϊόν της σοφίας, της γνώσης και της εμπειρίας των ίδιων των νεαρών ατόμων (Reynolds, 2002). Οι θεραπευτικές προσεγγίσεις του Peak House αντλούν, επίσης, έμπνευση από τη θεωρία και πρακτική της αφηγηματικής θεραπείας (Denborough, 2008, 2014· M. White, 2006· White & Epston, 1990), καθώς και από τη συνεργατική θεραπεία (Anderson, 1997· Anderson & Gehart, 2007).
Η ηθική προσέγγιση που διέπει το Peak House δεν εστιάζει σε φιλοσοφικές ή υποθετικές κρίσεις περί σωστού και λάθους, αλλά προσανατολίζεται στις άμεσες, βιωμένες ανάγκες των νεαρών ατόμων που παλεύουν με την χρήση ουσιών. Πιστεύουμε ότι η ηθική δεν είναι ένα σταθερό και αμετάβλητο σύνολο αρχών, αλλά μια ρευστή και ζωντανή πρακτική, η οποία πρέπει να μας καθοδηγεί με σκοπό να είμαστε πραγματικά χρήσιμα στα άτομα για τα οποία εργαζόμαστε. Το ενδιαφέρον μας επικεντρώνεται στο πώς οι συλλογικές ηθικές μας αρχές διαμορφώνουν τη θεωρητική μας κατάρτιση και πρακτική, και πώς αυτές συμβάλλουν στην υποστήριξη των νεαρών ατόμων που βιώνουν εκμετάλλευση, καταπίεση και προβληματική χρήση ουσιών (Everett, MacFarlane, Reynolds & Anderson, 2013). Στο Peak House, η ηθική δέσμευση επιχειρεί να διατηρείται ζωντανή μέσα από τη συνεχή διάθεση για μάθηση, την ανοιχτότητα σε νέες δυνατότητες, ταυτόχρονα, με την προσήλωση στα διδάγματα του παρελθόντος και στις ίδιες τις εμπειρίες ζωής των θεραπευτών.
Η Ομάδα Φύλου αποτελεί μία από τις πολλές θεραπευτικές ομάδες του Peak House που γεννήθηκαν και εξελίχθηκαν χάρη στα διδάγματα και τις φωνές των νεαρών ατόμων που συμμετείχαν στο πρόγραμμα. Η συγκεκριμένη ομάδα διερευνά τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ της χρήσης ουσιών, του φύλου και της σεξουαλικότητας, καθώς και τη σχέση τους με τη συστημική καταπίεση και την αντίσταση.
Η Ιστορία των Ομάδων Φύλου
«Η Ομάδα Φύλου με βοήθησε πάρα πολύ στο Peak. Εκεί είπα πράγματα που δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να πω σε καμία άλλη ομάδα, γιατί δεν θα μπορούσα να τα εκφράσω μπροστά σε άνδρες.» (Jade)
Η Ομάδα Φύλου συν-δημιουργήθηκε περίπου πριν από είκοσι χρόνια, κυρίως μέσα από τη συνεργασία με νεαρές γυναίκες που εξέφρασαν την ανάγκη για έναν ασφαλή χώρο, όπου θα μπορούσαν να μιλήσουν ανοιχτά για τις επιπτώσεις που είχαν στη ζωή τους η σεξουαλικοποιημένη βία, η εκμετάλλευση και η εργασία στο σεξ, καθώς και για τη σύνδεση αυτών των εμπειριών με την προβληματική χρήση ουσιών των ίδιων. Μία από αυτές τις νέες γυναίκες ζήτησε να συναντηθεί με τη Vikki Reynolds, μία από τις συγγραφείς, ως θεραπεύτριά της, και να παρευρίσκονται οι υπόλοιπες γυναίκες του σπιτιού ως μάρτυρες στη συνομιλία τους. Το αίτημα αυτό θύμισε στη Reynolds την πρόσκληση της Vicki Dickerson (2004) προς τις νεαρές γυναίκες να λειτουργούν ως «σύμμαχοι ενάντια στην αυτο-αμφιβολία». Από αυτή τη συνθήκη γεννήθηκε η πρώτη συνάντηση ατόμων που αυτοπροσδιορίζονταν ως γυναίκες σε έναν χώρο αποκλειστικά δικό τους. Η πρακτική αυτή, ως μορφή εφαρμοσμένου διαθεματικού φεμινισμού, φάνηκε τότε σχεδόν επαναστατική, ταυτόχρονα όμως ανέδειξε το αίσθημα αποκλεισμού των ατόμων που ταυτίζονταν με το ανδρικό φύλο. Εκείνη την περίοδο, η Reynolds είχε επίσης ατομικές θεραπευτικές συνεδρίες με νεαρούς άνδρες, οι οποίοι επιθυμούσαν να μιλήσουν για την αντίστασή τους, τη συμμετοχή τους αλλά και την υποταγή τους στις επιταγές της τοξικής αρρενωπότητας. Από αυτές τις συζητήσεις προέκυψε η έννοια μιας «κουλτούρας υπεύθυνων ανδρών» (Reynolds, 2002), η οποία συγκρότησε το θεωρητικό πλαίσιο για την Ομάδα Φύλου για τα άτομα που αυτοπροσδιορίζονταν ως άνδρες. Αυτό δημιούργησε έναν χώρο όπου οι νέοι άνδρες μπορούσαν να εκφράσουν τις βλαβερές συνέπειες της πατριαρχίας στους ίδιους – έναν διάλογο που δεν μπορούσε να λάβει χώρα παρουσία νεαρών γυναικών, καθώς, εάν ο πόνος μετατρεπόταν σε ανταγωνισμό, οι φωνές αυτών των νέων ανδρών δεν θα είχαν θέση. Παράλληλα, στο πρόγραμμα συμμετείχαν νεαρά άτομα με ταυτότητες εκτός του έμφυλου δίπολου, γεγονός που οδήγησε σε μια ρευστή διαμόρφωση των Ομάδων Φύλου, ώστε όλα τα άτομα να μπορούν να εκφράζουν τις εμπειρίες τους από την καταπίεση που παράγει αυτό το δίπολο. Καμία από αυτές τις διαδικασίες δεν εξελίχθηκε ομαλά, η αντίδραση και η αντίσταση από το περιβάλλον υπήρξαν έντονες.
Ωστόσο, η Ομάδα Φύλου συνέχισε να εξελίσσεται μέσα στα είκοσι χρόνια λειτουργίας της, καθώς το Peak House προχωρούσε σε μια διαδικασία «ξεμάθησης» των καταπιεστικών συστημάτων, όπως η ετεροκανονικότητα, ο cis-σεξισμός και ο ετεροσεξισμός. Οι πρώτες συναντήσεις της ομάδας επικεντρώνονταν στη διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους η χρήση ουσιών επηρεάζει και επηρεάζεται από το φύλο, τις νόρμες για το φύλο και την έμφυλη καταπίεση (Carey & Russell, 2003). Η εφαρμογή αυτών των πρακτικών αντλούσε τη βάση της από διάφορα ρεύματα του φεμινισμού, τον κουήρ φεμινισμό (Butler, 1990), τον φεμινισμό των γυναικών μη λευκής φυλετικής ή εθνοτικής ταυτότητας (women of colour) και τον φεμινισμό των μαύρων γυναικών (Hill Collins, 1998· Tamasese, 2001), με ιδιαίτερη την επιρροή της Bell Hooks (2000), η οποία υποστήριζε ότι «ο φεμινισμός είναι για όλους». Με το πέρασμα του χρόνου, τα ίδια τα άτομα παρείχαν ανατροφοδότηση και δίδαξαν στα θεραπευτά τη σημασία της συζήτησης για τη σεξουαλικότητα παράλληλα με το φύλο, σε σχέση με τη χρήση ουσιών. Οι συζητήσεις αυτές εξερεύνησαν τη σχέση της σεξουαλικότητας με την χρήση ουσιών, καθώς και σεξουαλικότητας και φύλου, χωρίς να συγχέουν τις δύο έννοιες (Tamasese, 2003). Ως αποτέλεσμα αυτής της νεανικής σοφίας και κριτικής, η Ομάδα Φύλου απέκτησε ακόμη περισσότερη ρευστότητα και ευελιξία στις μορφές και στο περιεχόμενό της. Πλέον, η Ομάδα Φύλου πραγματοποιείται βάσει της ανατροφοδότησης που παρέχουν τα νεαρά άτομα, των δυναμικών μεταξύ των ατόμων μέσα στις ομάδες που αναπτύσσονται στο σπίτι και των ζητημάτων που αναδύονται στις ζωές των νέων ανθρώπων.
Πλαισιώνοντας την προβληματική χρήση
«Τα ναρκωτικά με κράτησαν στη ζωή όταν δεν ήθελα πια να ζω.» (Trysta)
Η Ομάδα Φύλου αποτελεί μια ηθική απάντηση στους τρόπους με τους οποίους η καταπίεση συνδέεται και συνεργεί με τη χρήση ουσιών. Οι νέοι άνθρωποι μας έχουν διδάξει ότι, πολύ συχνά, είναι η ίδια η καταπίεση που μετατρέπει τη χρήση σε κατάχρηση ουσιών. Η Ομάδα Φύλου δημιουργεί χώρο για διάλογο και αλληλεγγύη, τόσο στο Peak House όσο και στην ευρύτερη κοινότητα, προωθώντας την αντίσταση απέναντι στην έμφυλη καταπίεση. Τα νεαρά άτομα του Peak House μάς έχουν δείξει ότι η χρήση ουσιών τους ξεκίνησε ή συνεχίστηκε ως άμεση απάντηση και μορφή αντίστασης απέναντι στην καταπίεση. Πολλά μοιράζονται ιστορίες όπου έπιναν συνεχώς μέχρι απώλειας συνείδησης, προκειμένου να μην ξαναζήσουν τραυματικές εμπειρίες βίας, σεξουαλικής εκμετάλλευσης ή βιασμού. Άλλα περιγράφουν ότι χρησιμοποιούσαν διεγερτικές ουσίες για να μείνουν άγρυπνα και σε επαγρύπνηση, προστατεύοντας τον εαυτό τους ή αγαπημένα τους πρόσωπα από επαναλαμβανόμενη έμφυλη βία. Πολλά νεαρά άτομα αναφέρουν συχνά ότι ξεκίνησαν τη χρήση ουσιών λόγω αυταπέχθειας και ντροπής — συναισθήματα που καλλιεργούνται από την επιτήρηση και αστυνόμευση του σώματος, τον αρνητικό σχολιασμό και στιγματισμό του σώματος (body-shaming), τη «κουλτούρα του βιασμού», την ομοφοβία, την τρανσφοβία και άλλες μορφές καταπίεσης που προέρχονται από την πατριαρχία. Πολλά άλλα άτομα περιγράφουν τη χρήση ουσιών ως τρόπο αποτροπής αυτοτραυματισμών ή απόπειρων αυτοκτονίας (Reynolds, 2016), ή ως μέσο αποστασιοποίησης από το σώμα και μουδιάσματος του πόνου.
Η συστημική έμφυλη καταπίεση και η χρήση ουσιών αλληλεπιδρούν και θέτουν σε κίνδυνο τα άτομα, επίσης, σε σχέση με την ταυτότητα φύλου τους. Για παράδειγμα, πολλά άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως γυναίκες αναφέρουν ότι η χρήση ουσιών συνεπάγεται ιδιαίτερους κινδύνους, όπως εκμετάλλευση ή βία από άνδρες – κινδύνους που τα νεαρά άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως άνδρες βιώνουν συστηματικά σε μικρότερο βαθμό. Αντίστοιχα, τα τρανς και non binary άτομα βιώνουν κινδύνους που προέρχονται από την τρανσφοβία, όπως βία, εκμετάλλευση και εμπόδια στην πρόσβαση σε ιατρική και ψυχοκοινωνική φροντίδα. Πολλά τρανς και non binary νεαρά άτομα έχουν εκδιωχθεί από τα σπίτια τους λόγω της τρανσφοβίας και στερούνται χώρων στέγασης ή υποστήριξης που να είναι τρανς-συμπεριληπτικοί (πολλά προγράμματα στέγασης και θεραπείας στην British Columbia παραμένουν «μεικτά» ή αυστηρά διαχωρισμένα με βάση το φύλο). Ο ακτιβιστής Aaron Munro το έχει περιγράψει εύστοχα:
«Η ομοφοβία και η τρανσφοβία είναι τόσο ισχυρές που μπορούν να πείσουν τους ίδιους τους γονείς να μισήσουν τα παιδιά τους» (Munro, Reynolds, & Townsend, 2017, σ. 151).
Τα νεαρά άτομα του Peak House μας έχουν διδάξει ότι οι εμπειρίες φύλου είναι αδιαχώριστες από άλλες διαστάσεις της ταυτότητας όπως η σεξουαλικότητα, η ηλικία, η κοινωνική τάξη, η φυλή, ο αρτιμελισμός, η αστεγία, η εξωτερική εμφάνιση και η θρησκεία. Εστιάζοντας αποκλειστικά στο φύλο παραγνωρίζουμε την πολυπλοκότητα των βιωμάτων τους. Έτσι, η Ομάδα Φύλου υιοθετεί μια διαθεματική προσέγγιση (Crenshaw, 1995; Truth, 1851; Yuen & White, 2007), όπως εκφράστηκε από την Tiana, μια νέα γυναίκα συγκεκριμένης φυλής, που μίλησε για το πώς το σώμα της και το χρώμα του δέρματός της «ποτέ δεν μπορούσαν να είναι αρκετά λευκά» και για τη «ντροπή του σώματος» που το συνόδευε. Τα νεαρά άτομα έχουν αναγνωρίσει ότι η εμπειρία της «ετεροποίησης» (being othered) εξαιτίας της καταπίεσης πυροδοτεί και τροφοδοτεί τη σχέση τους με τη χρήση ουσιών (Dennstedt & Grieves, 2004; Dulay et al., 2018; Sanders, 2007). Πολλά άτομα έχουν μοιραστεί ότι, για να αντισταθούν στην απομόνωση και τον αποκλεισμό που προκαλεί η καταπίεση, στράφηκαν στη χρήση ουσιών ως μέσο σύνδεσης και αίσθησης του ανήκειν:
«Επιτέλους ανήκα κάπου. Δεν τους ένοιαζε η σεξουαλικότητά μου. Δεν είχε σημασία. Ήταν η πρώτη φορά που είχα φίλους.» (Tiana)
Αν η Ομάδα Φύλου αποτελεί ηθική απάντηση στην καταπίεση τότε είναι ηθική υποχρέωση να αναγνωρίζει την σημασία της διαθεματικότητας. Αυτό, όμως, δεν περιορίζεται στην ονομασία των διασταυρώσεων αλλά απαιτεί τη δυναμική και ευέλικτη αναγνώριση του τρόπου που αυτές συνυφαίνονται (Joseph, 2015). Η εμπειρία κάθε νέου ατόμου με τα συστήματα θα διαφέρει, λόγω των σχέσεών του με και μεταξύ των αξόνων καταπίεσης, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο ο χρόνος και η ιστορία έχουν επιδράσει σε αυτό το άτομο.
Ανάληψη ευθύνης
«Δεν είμαι άνδρας, αλλά μπορώ να στοιχηματίσω ότι έχουν κι αυτοί πολλά προβλήματα. Προβλήματα για τα οποία δεν αισθάνονται άνετα να μιλήσουν μπροστά σε γυναίκες.» (Jade)
«Δεν θέλω η μητέρα μου ή η φίλη μου να φοβούνται εμένα. Δεν θέλω να είμαι όπως όλοι οι άλλοι άνδρες εκεί έξω που τις έχουν πληγώσει… Θέλω να γίνω καλύτερος και θέλω να τους δείξω την αγάπη και τον σεβασμό που τους αξίζει… γι’ αυτό πρέπει να σταματήσω να κάνω χρήση.» (Tyler)
Η Ομάδα Φύλου στοχεύει μόνο στην παρατήρηση των επιπτώσεων της καταπίεσης με βάση το φύλο και στην αντίσταση σε αυτήν. Η ανάληψη ευθύνης αποτελεί βασικό στόχο της Ομάδας Φύλου. Ιστορικά, αυτό περιλάμβανε νέους που ταυτίζονται με το ανδρικό φύλο να την διερευνούν στις δικές τους ζωές (Jenkins, 1990) και να υποστηρίζουν ο ένας τον άλλο ώστε να απομακρυνθούν από καταπιεστικούς και επιβλαβείς τρόπους επιτέλεσης της αρρενωπότητας. Για παράδειγμα, οι νέοι που ταυτίζονται με το ανδρικό φύλο στο Peak House συμμετείχαν σε συζητήσεις σχετικά με την συναίνεση, την συμμαχία στην ανάληψη ευθύνης, τρόπους αντίστασης στη βία των ανδρών και καλύτερους τρόπους για να παρέχουν υποστήριξη στα άτομα που ταυτίζονται με το γυναικείο φύλο ή αυτοπροσδιορίζονται ως non binary στη ζωή τους και στις κοινότητές τους. Αυτές οι συζητήσεις συχνά επικεντρώνονταν στην πρόκληση και την αποδόμηση της ηγεμονικής αρρενωπότητας (Connell, 2005)· επίσης, περιλάμβαναν τη συνδημιουργία, την εφαρμογή και την εκτίμηση μορφών αρρενωπότητας που ενσωματώνουν συμπόνια, ευπάθεια, φροντίδα και σύνδεση με τα συναισθήματα. Σκοπός αυτών των ομάδων δεν είναι μόνο να βοηθήσουν τους νέους που ταυτίζονται με το ανδρικό φύλο να εξασκήσουν την ευπάθεια, αλλά και να κάνουν τις κοινότητες ασφαλέστερες για άτομα όλων των φύλων, δουλεύοντας για την αντιμετώπιση της βίας των ανδρών με εκείνους που οφείλουν να αναλάβουν την κύρια ευθύνη για την αλλαγή. Κρατάμε αυτή τη θέση κατανοώντας ότι η βία μπορεί να ασκηθεί από άτομα όλων των φύλων.
Ενώ η Ομάδα Φύλου στο Peak House προχωρώντας ενσωματώνει συζητήσεις σχετικά με την υπεύθυνη αρρενωπότητα μεταξύ νέων και προσωπικού που ταυτίζονται με το ανδρικό φύλο, υπάρχει, επίσης, μια πιο ευέλικτη συζήτηση γύρω από την ανάληψη ευθύνης. Για παράδειγμα, η Ομάδα Φύλου περιλαμβάνει συζητήσεις για τα προνόμια που διαθέτει η cis κατάσταση, την cisκανονικότητα και την τρανσφοβία, με στόχο την ανάληψη ευθύνης και τη συμμαχία από cis άνδρες και cis γυναίκες. Δεν ξεχνάμε να συμπεριλάβουμε πάντα τα αντρικά προνόμια και την καταπίεση που δέχονται γυναίκες, non binary και τρανς άτομα. Οι τρέχουσες πρακτικές μας επιδιώκουν επίσης να δημιουργήσουν περισσότερο χώρο για να συμπεριληφθούν οι φωνές των τρανς και non binary νέων. Για παράδειγμα, ο Carl, ένας νεαρός τρανς άνδρας στο πρόγραμμα, μοιράστηκε γενναιόδωρα τη σοφία του σχετικά με το τι περιέγραψε ως «το να μάθεις να είσαι άνδρας σε αντίθεση με το να σου ανατεθεί κατά τη γέννηση». Ο Carl περιέγραψε πώς έπρεπε να «ανακαλύψει μόνος του πώς να είναι άνδρας», και πώς αυτό περιλάμβανε την απόρριψη επιβλαβών και βίαιων μορφών αρρενωπότητας που παρατηρούσε σε πολλούς cis άνδρες. Μοιράστηκε ότι οι τρόποι με τους οποίους επιτελούσε την αρρενωπότητα (Butler, 1990) επικεντρώνονταν στο «να είμαι δυνατός για να στηρίξω την οικογένειά μου, να είμαι καλός, ευαίσθητος, στοργικός και να παρέχω· μπορώ να κερδίζω χρήματα για την οικογένειά μου και εργάζομαι σκληρά, αλλά επίσης τρίβω τα πόδια της γιαγιάς μου και φτιάχνω τα μαλλιά της μικρής μου αδερφής». Οι διδασκαλίες του Carl και πολλών άλλων τρανς και non binary νέων έχουν βοηθήσει νεαρούς cis άνδρες να μάθουν νέους και απελευθερωτικούς τρόπους να επιτελούν την αρρενωπότητα (Hooks, 2004).
Παράλληλα με τις πρακτικές ανάληψης ευθύνης, η Ομάδα Φύλου εφαρμόζει επίσης πρακτικές που αντιμετωπίζουν τις σχέσεις εξουσίας εντός και μεταξύ της ομάδας των νέων, καθώς και εντός και μεταξύ της ομάδας του προσωπικού. Υπάρχουν εγγενείς διαφορές εξουσίας στο να είναι κανείς μέλος του προσωπικού, δεδομένου ότι τα μέλη του προσωπικού θεωρούνται ενήλικες, έχουν πρόσβαση σε στέγαση και είναι επί του παρόντος εργαζόμενοι· ωστόσο, άλλες ανισότητες εξουσίας πρέπει επίσης να αντιμετωπίζονται υπεύθυνα. Στην Ομάδα Φύλου, το μέλος του προσωπικού φέρει ευθύνη απέναντι στους χώρους εξουσίας και προνομίων που κατοικεί. Απαιτείται να «ξεμαθαίνει» συνεχώς τα προνόμιά του, να βγαίνει από το επίκεντρο και να συνηγορεί υπέρ των νεαρών ατόμων. Εάν εμφανιστούν συγκεκριμένες δυναμικές εξουσίας στην ομάδα των νέων, το θεραπευτό πρέπει να φέρει την ευθύνη στην ομάδα. Για παράδειγμα, στο Peak House υπάρχει μια «ζώνη χωρίς δίαιτα», όπου τα νεαρά άτομα και το προσωπικό καλούνται να απομακρυνθούν από το body shaming και την επιτήρηση του σώματος, του δικού τους και των άλλων, σε σχέση με το φαγητό (Epston, 2008). Δεδομένου ότι η χονδροφοβία και η καταπίεση με βάση το φύλο είναι συνδεδεμένες (Fat Panic!, personal communication· βλ. επίσης Fat Panic!, 2017), συσχετίζεται, επίσης, με την κατάχρηση ουσιών. Μερικές φορές οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ουσίες για να μην σκέφτονται το βάρος ή για να χάσουν βάρος. Αυτό ισχύει κυρίως για νέες που ταυτίζονται με το γυναικείο φύλο, ή αυτοπροσδορίζονται ως non binary άτομα και τρανς· ωστόσο, και οι νέοι που ταυτίζονται με το ανδρικό φύλο αντιμετωπίζουν αυτό το ζήτημα. Εάν τα άτομα και/ή το προσωπικό αρχίσουν να επαινούν τα σώματα των άλλων ή το πόσο «υγιής» είναι η διατροφή ή το σώμα τους, το θεραπευτό αντιμετωπίζει αυτά τα σχόλια καλώντας την ομάδα να εξετάσει πώς η χονδροφοβία συνδέεται με την καταπίεση με βάση το φύλο και τη χρήση ουσιών. Αναγνωρίζουμε επίσης ότι ακόμη και άτομα που ανήκουν σε περιθωριοποιημένες ομάδες μπορούν να καταπιέζουν· αυτό απαιτεί δεξιοτεχνικές και πολύπλοκες απαντήσεις από τα θεραπευτά.
Κριτική προσέγγιση της γλώσσας
Οι ακτιβιστές και οι «αγωνιζόμενες κοινότητες» (communities of struggle) αντιστέκονται διαρκώς στη νομιμοποίηση της γλώσσας και ανακαλούν λέξεις που στέκονται πέρα από την έννοια της «συμπερίληψης». Το Peak House πιστεύει στην ηθική δημιουργία ενός χώρου όπου οι νέοι μπορούν να εξερευνήσουν, να εκφραστούν και να αυτοπροσδιοριστούν. Το Peak House αποφεύγει την απόδοση ταμπέλων και τονίζει τη σημασία της δυνατότητας αυτοπροσδιορισμού.
Αν και το Peak House τιμά τις εμπειρίες των νέων, αναγνωρίζει τους τρόπους με τους οποίους οι κουήρ χώροι μπορούν να υποστούν φετιχοποίηση. Ο Joel, ένας νεαρός τρανς που ταυτίζεται με το ανδρικό φύλο, μοιράστηκε τη σοφία του και την αντίστασή του σε αυτό: «Τώρα, όλοι λένε ότι είναι τρανς ή κουήρ, σαν να είναι μόδα ή κάτι “κουλ”. Δεν είναι τόσο απλό ή εύκολο. Ποτέ δεν το είχα απλό ή εύκολο. Πρέπει να παλεύω κάθε μέρα για να γίνω ορατός, πόσο μάλλον κατανοητός». Σε αυτές τις στιγμές, εξετάζουμε πώς η απόδοση ταυτοτήτων που ενδέχεται να μην αντιστοιχούν στις εμπειρίες των ανθρώπων μπορεί να βλάψει τα άτομα και να οικειοποιηθεί τον πόνο τους. Καθοδηγούμαστε από την Πολιτική Σεβασμού (Mottet & Ohle, 2003) που προέκυψε από την κριτική τρανς θεωρία και τον ακτιβισμό, η οποία σημαίνει ότι ένα άτομο μπορεί να αυτοπροσδιοριστεί ως προς τη σεξουαλική ή έμφυλη ποικιλομορφία του, χωρίς να χρειάζεται να αποδείξει κάτι ή να εγκριθεί από το θεραπευτό ή άλλους κατόχους εξουσίας. Πιστεύουμε ότι είναι σημαντικό να τιμούμε και να μην οικειοποιούμαστε ταυτότητες, και ότι ο χώρος που δημιουργούν ορισμένες ταυτότητες προορίζεται για άτομα που δεν έχουν βρεθεί στο επίκεντρο.
Αναγνώριση των συνεπειών του έμφυλου δίπολου και αντίσταση σε αυτό
Στη διαμόρφωση της Ομάδας Φύλου, επιδιώκουμε να αντισταθούμε στο έμφυλο δίπολο ενώ ταυτόχρονα αναγνωρίζουμε τις πραγματικές επιπτώσεις που αυτή η θεωρία έχει στα άτομα του προγράμματός μας. Αυτή η πρακτική απαιτεί ευελιξία και είναι αναγκαστικά ατελής. Η πρακτική της αντίστασης στο δίπολο, ενώ αναγνωρίζουμε τις επιπτώσεις του, διαμορφώνει όλες τις πτυχές της Ομάδας Φύλου, από τον καθορισμό των θεμάτων έως την επιλογή των θεραπευτών/τριών, καθώς και των χώρων όπου διεξάγονται οι συζητήσεις. Για παράδειγμα, συγκροτούμε ομάδες ανά θέμα, όχι ανά φύλο (αυτοπροσδιορισμένο ή άλλο) των συμμετεχόντων ή των θεραπευτών. Επιζητούμε τουλάχιστον τρεις επιλογές θεμάτων για τα συμμετέχοντα άτομα ανά δεδομένη στιγμή, και αυτά τα θέματα προορίζονται να αναιρέσουν το έμφυλο δίπολο (αντί να το ενισχύουν). Τα άτομα επιλέγουν την ομάδα και το θέμα βάσει των ταυτοτήτων, των θέσεων, των εμπειριών και των εκφράσεων φύλου τους. Τα θέματα περιλαμβάνουν: αντίσταση στο δίπολο του φύλου, κανόνες αρρενωπότητας, δύναμη και θηλυκότητα, queering μέσα και ποπ κουλτούρα, αντικειμενοποίηση των γυναικών στα ΜΜΕ και πώς η φροντίδα και η συμπόνια αποτελούν μέρος της αρρενωπότητας.
Καθώς αντιστεκόμαστε και αμφισβητούμε το δίπολο και την δυαδικότητα του φύλου, ταυτόχρονα αναγνωρίζουμε τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζει τον κόσμο στον οποίο τα νεαρά άτομα συμμετέχουν και πώς οι νόρμες που προέρχονται από το έμφυλο δίπολο και την δυαδικότητα συνεχίζουν να τα καταπιέζουν και να τα περιθωριοποιούν. Τα δίπολα, ως κοινωνικοπολιτικά κατασκευάσματα, υφίστανται ως εργαλεία του ετεροπατριαρχικού συστήματος, της τρανσφοβίας, της cis-κανονικότητας και της καταπίεσης. Αυτό αναγνωρίζεται στην Ομάδα Φύλου δημιουργώντας χώρο για συζητήσεις μεταξύ νεαρών που αυτοπροσδιορίζονται ως άνδρες και του προσωπικού σχετικά με την ανάληψη ευθύνης. Ταυτόχρονα αναπτύσσονται συζητήσεις μεταξύ νεαρών ατόμων που αυτοπροσδιορίζονται ως γυναίκες και του προσωπικού, προκειμένου να ενισχύσουμε την αλληλεγγύη, την ενδυνάμωση, και την ενίσχυση των φωνών των γυναικών, των τρανς και των non binary ατόμων.
Η νεολαία μεταμορφώνει τις κοινότητες
Ένας ακόμη στόχος της Ομάδας Φύλου είναι να δημιουργήσει χώρο για τα νεαρά άτομα ώστε να αλλάξουν την κουλτούρα στο Peak House και τις κοινότητές τους εκτός του Peak House. Στοχεύουμε να υποστηρίξουμε τα νεαρά άτομα ώστε να εξερευνήσουν, να κρίνουν και να αναδείξουν τις πολλαπλές εκφάνσεις του φύλου, από τις πολιτικές του φύλου έως την ποικιλομορφία του. Στόχος μας είναι να αντισταθούμε στην έμφυλη καταπίεση, συμπεριλαμβανομένης της τρανσφοβίας, του σεξισμού, της cis-κανονικότητας και άλλων εργαλείων της πατριαρχίας. Το κάνουμε επίσης για να καταστήσουμε το ίδιο το Peak House έναν ασφαλέστερο χώρο: έναν χώρο τρανς-συμπεριληπτικό, αλληλέγγυο, υπεύθυνο και ενδυναμωτικό (Reynolds & Kelly, 2018). Πολλές από τις πρακτικές μας προέρχονται από τα ίδια τα νεαρά άτομα, τα οποία μοιράζονται τη σοφία τους στην Ομάδα Φύλου και μεταλαμπαδεύουν αυτή τη γνώση στο πρόγραμμα, μαθαίνοντας και «ξεμαθαίνοντας»μαζί. Η Kayley, μια νεαρή που αυτοπροσδιορίζεται ως γυναίκα, μίλησε για την εμπειρία της στο «να βρει τη φωνή της» στην Ομάδα Φύλου. Εξήγησε ότι αυτό κατέστη δυνατό παρατηρώντας άλλες νεαρές γυναίκες που εκφράζονταν:
«Οι άλλες γυναίκες εδώ έσπασαν τη σιωπή και με βοήθησαν να συνειδητοποιήσω ότι μπορώ να συμμετάσχω σε αυτό· μπορώ να χρησιμοποιήσω κι εγώ τη φωνή μου. Θέλω να σπάσω τη σιωπή για τις γυναίκες που έχουν φιμωθεί πριν από μένα και για τις γυναίκες και τα κορίτσια που θα έρθουν μετά από μένα και θα έχουν την ευκαιρία να μιλήσουν. Θέλω να ξέρουν όλες ότι δεν είναι μόνες.»
Δομή
«Έχω διαφορετικές απόψεις από τους περισσότερους εδώ, αλλά εξακολουθώ να νιώθω άνετα να τις μοιράζομαι σε αυτήν την ομάδα.» (Ben)
Αν και η Ομάδα Φύλου δεν είναι μια ομάδα με συγκεκριμένη μορφή και δεν βασίζεται σε κάποιο εγχειρίδιο, υπάρχει μια δομή που δημιουργεί ένα πλαίσιο που δίνει την δυνατότητα να εργαζόμαστε με ευελιξία. Βασικός πυλώνας στην Ομάδα Φύλου είναι η διαδικασία διαμόρφωσης της ασφάλειας. Το θεραπευτό πρέπει να διατηρεί την δεοντολογία και την ηθική, ενώ συνεργάζεται με τα νεαρά άτομα στη διαδικασία συνδημιουργίας ασφαλών συζητήσεων. Η έννοια της ασφάλειας είναι σχετική και η εγκαθίδρυσή της σε ένα ομαδικό περιβάλλον σημαίνει ότι είναι προϊόν συγκατασκευής των μελών της ομάδας με έναν αναγκαία ρευστό και ατελή τρόπο (Reynolds, 2014). Το θεραπευτό είναι επίσης υποχρεωμένο να αποδομεί τα συστήματα καταπίεσης ενώ ταυτόχρονα δεν παρουσιάζεται ως ο απόλυτος κάτοχος γνώσης.
Ασφάλεια στην δομή
«Δεν έχω μιλήσει ποτέ για το φύλο και τη σεξουαλικότητά μου. Δεν θα μπορούσα να το κάνω πουθενά αλλού στη ζωή μου.» (Roan)
Προεπιλεγμένα θέματα παρέχονται ως επιλογές για τις ομάδες βάσει της εισροής των νέων ατόμων και των δυναμικών της ομάδας. Τα μέλη γράφουν τις ιδέες τους για την Ομάδα Φύλου σε εβδομαδιαία βάση. Τα θέματα που αναδύονται προτεραιοποιούνται. Κατά καιρούς, αν το προσωπικό παρατηρήσει ή λάβει σχόλια από τα μέλη σχετικά με δυναμικές στην ομάδα που αναπαράγουν την ετεροκανονικότητα, την πατριαρχία, τον σεξισμό ή/και την τρανσφοβία, τότε αυτά τα θέματα μπορεί επίσης να ενσωματωθούν στην Ομάδα Φύλου εκείνη την εβδομάδα, επιτρέποντας στα νεαρά άτομα να αναλάβουν δράση για να αντισταθούν και να μεταμορφώσουν την κουλτούρα της ομάδας στο Peak House.
Η έννοια της ασφάλειας είναι διαπραγματεύσιμη εντός της ομάδας και μεταξύ των συμμετεχόντων. Αυτή η διαδικασία διαπραγμάτευσης ποικίλλει ανάλογα με τα συμμετέχοντα άτομα κάθε ομάδας, συμπεριλαμβανομένων των νεαρών ατόμων και του προσωπικού. Κατά την επιλογή μιας ομάδας για συμμετοχή, τα νεαρά άτομα προσκαλούνται να επιλέξουν την ομάδα που αντανακλά τις βιωμένες εμπειρίες τους ή τα θέματα που εξερευνούν. Μέρος της γνώσης που μεταδίδεται από τους νέους ανθρώπους είναι η σημασία ύπαρξης χώρων που καταλαμβάνονται από άτομα με παρόμοιες ταυτότητες. Αυτό προάγει τη σχεσιακή ασφάλεια μεταξύ των μελών της ομάδας, όπως αναφέρει η Jade: «Χρειαζόμουν να είμαι με γυναίκες γιατί αν υπήρχαν άνδρες στην ομάδα θα έπρεπε να πω, “Χωρίς παρεξήγηση, δεν είναι τίποτα εναντίον σου, δεν είσαι σαν αυτόν τον άνδρα”. Δεν θα μπορούσα να πω ακριβώς αυτό που ήθελα γιατί θα γίνονταν αμυντικοί και όλη η εστίαση θα ήταν στα συναισθήματα των ανδρών».
Αυτό ισχύει και για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τον προσανατολισμό: πολλά νεαρά άτομα μίλησαν για το πώς αντιστάθηκαν στην ετεροκανονικότητα, επιλέγοντας να μη μοιραστούν τις εμπειρίες τους, φοβούμενα την απόρριψη, τη βία ή την εκμετάλλευση. Μερικά ανέφεραν ότι η Ομάδα Φύλου ήταν «η πρώτη φορά» που ένιωσαν πραγματικά ασφαλή και αποδεκτά μέσα σε ένα κλίμα αλληλεγγύης.
Μόλις ξεκινήσει η ομάδα, το θεραπευτό μπορεί να ρωτήσει:
- Τι ήταν αυτό που σας τράβηξε το ενδιαφέρον για αυτό το θέμα;
- Τι σας έκανε να επιλέξετε να έχετε αυτή τη συζήτηση μαζί μου/μας σήμερα;
- Τι ελπίζατε να αποκομίσετε από αυτή τη συγκεκριμένη συζήτηση σήμερα;
Συχνά, κατά τη διάρκεια αυτής της αρχικής ανταλλαγής, το θεραπευτό και το νεαρό άτομο αναγνωρίζουν από κοινού ότι το θέμα που είχε τεθεί προς συζήτηση στον πίνακα λειτουργούσε ουσιαστικά ως πρόσχημα· ένα εργαλείο για τη δημιουργία ενός «αρκετά ασφαλούς» (Bird, 2000) πλαισίου, μέσα στο οποίο καθίσταται δυνατή μια διαφορετικού τύπου —και συχνά πιο ευάλωτη— συνομιλία. Για παράδειγμα, μια ομάδα νεαρών ατόμων συγκεντρώνεται σε έναν χώρο που έχει επιλεγεί με σκοπό τη διεξαγωγή μιας συζήτησης, η οποία φαινομενικά επικεντρώνεται στην έννοια της «αγάπης του εαυτού», όπως αυτή συνδέεται με το φύλο και την προσπάθεια επαναδιεκδίκησης της ζωής τους από τη χρήση ουσιών. Καθώς το θεραπευτό και τα νεαρά άτομα εγκαθίστανται, αναγνωρίζεται συχνά ότι η ομάδα δεν εστιάζει αποκλειστικά στην αυτοαποδοχή αυτή καθαυτή, αλλά στα πραγματικά συστημικά εμπόδια που παρεμποδίζουν τη δυνατότητα της λεγόμενης «αγάπης του εαυτού». Ανάλογα με τη σύνθεση της ομάδας, τα εμπόδια αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, φαινόμενα μισογυνισμού, ομοφοβίας, τρανσφοβίας, ρατσισμού και χονδροφοβίας. Το θεραπευτό ενδέχεται να προχωρήσει σε επιλεκτική αυτοαποκάλυψη πτυχών της ταυτότητάς του, με στόχο η συζήτηση να εξελιχθεί μέσα σε πλαίσιο συμμαχίας και αλληλεγγύης μεταξύ προσωπικού και νεαρών ατόμων, ανάλογα με τις ταυτότητες και τις θέσεις του καθενός ατόμου.
Στο παράδειγμα αυτό, το θεραπευτό και τα νεαρά άτομα, μέσα από τη θεματική της «αγάπης του εαυτού», αναγνώρισαν κοινές ταυτότητες, ως άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως πανσέξουαλ και ταυτίζονται με το γυναικείο φύλο, και στη συνέχεια ανέλυσαν από κοινού τα κοινωνικά μηνύματα και τις εμπειρίες που καλλιεργούν λόγους μίσους και κριτικής απέναντι σε άτομα αυτών των κατηγοριών. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, ο διάλογος στην Ομάδα Φύλου μετατοπίζεται από το δυαδικό “εσύ–εγώ” σε ένα συλλογικό “εμείς”, επιτρέποντας την ανάπτυξη μιας κοινότητας που υπάρχει εμπιστοσύνη και κατανόηση. Η πορεία της συζήτησης εξαρτάται, τελικά, από τη σύνθεση των συμμετεχόντων ατόμων και το βαθμό ασφάλειας που υπάρχει εκείνη τη στιγμή στον χώρο.
Όποτε είναι δυνατόν, τα θεραπευτά επιδιώκουν να αντικατοπτρίζουν τις ταυτότητες και τους χώρους που εκπροσωπούν οι ομάδες. Ένα νεαρό άτομο εξέφρασε με αρκετή σαφήνεια το εξής: «Δεν είναι ότι δεν το καταλαβαίνετε, αλλά θα προτιμούσα να συνομιλήσω με κάποιον που είναι τρανς, που το ζει. Με αυτούς μπορώ να έχω συζητήσεις που δεν είναι δυνατόν να έχω μαζί σας». Η συγκεκριμένη παρατήρηση και ανατροφοδότηση ώθησαν τα θεραπευτά να αναζητήσουν δημιουργικούς τρόπους για την εξασφάλιση αυτής της δυνατότητας όπου ήταν εφικτό, όπως μέσω της πρόσκλησης συγκεκριμένων μελών του προσωπικού ή της πρόσληψης ατόμων για τη διευκόλυνση πραγματοποίησης των συγκεκριμένων ομάδων.
Ρευστότητα και ευελιξία
«Όλοι χρειαζόμαστε να αποκομίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερα από αυτό το πρόγραμμα, οπότε η ποικιλία [των θεμάτων για την Ομάδα Φύλου] μας βοηθά να επικεντρωθούμε σε αυτά που χρειαζόμαστε.» (Leila)
Η διατήρηση της ρευστότητας αποτελεί ηθική επιταγή που είναι κεντρική στην Ομάδα Φύλου στο Peak House – είτε αυτή η ρευστότητα αφορά την επιλογή των θεμάτων της ομάδας, τη δομή των ομάδων, τις κατευθύνσεις που παίρνουν οι συζητήσεις, ποιος έχει περισσότερη ή λιγότερη ορατότητα, ποια φωνή τίθεται στο επίκεντρο, ποιο διευθύνει ή ακόμα και τους πραγματικούς χώρους όπου λαμβάνουν χώρα οι συζητήσεις. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, στοχεύουμε να εργαστούμε με ρευστούς και ευέλικτους τρόπους που αντιστέκονται στα στερεότυπα του δίπολου ενώ ταυτόχρονα αναγνωρίζουμε τις επιπτώσεις του στα νεαρά άτομα. Διατηρούμε αυτή τη ρευστότητα ενώ αναγνωρίζουμε την δυσκολία αυτής την πρακτικής.
Η ύπαρξη ρευστότητας και ευελιξίας στο άκουσμα των βιωμένων εμπειριών των νεαρών ατόμων δημιουργεί μια θεραπευτική ατμόσφαιρα στην οποία τα νεαρά άτομα μπορούν να μοιραστούν τις εμπειρίες τους απελευθερώνοντας την ευαλωτότητα τους. Αμέτρητες φορές τα νεαρά άτομα έχουν δηλώσει ότι νιώθουν αρκετά ασφαλή να είναι τα εαυτά τους στην Ομάδα Φύλου. Η Gia ανέφερε: «Μπορώ να είμαι η εαυτή μου εδώ. Δεν χρειάζεται να κρύβομαι». Μέσα σε αυτούς τους χώρους, τα νεαρά άτομα έχουν περισσότερη αυτονομία στο πώς μοιράζονται τις εμπειρίες τους, έτσι ο χώρος γίνεται ασφαλέστερος. Όπως μοιράστηκε ένα νεαρό άτομο που αυτοπροσδιορίζεται ως άνδρας: «Αυτός είναι ο πρώτος χώρος όπου μπορώ να φοράω μακιγιάζ χωρίς κανείς να αμφισβητεί το φύλο μου, την αρρενωπότητά μου».
Μέρος της εργασίας με ρευστό και ευέλικτο τρόπο είναι η διαπραγμάτευση της δομής της Ομάδας Φύλου. Προσπαθούμε να εγκαθιδρύσουμε την ασφάλεια έτσι ώστε τα νεαρά άτομα να μπορούν να έχουν αυτές τις συζητήσεις χωρίς φόβο για την ασφάλεια των ίδιων και των κοινοτήτων τους. Αυτό, ωστόσο, είναι μια ατελής πρακτική. Κάποια νεαρά άτομα έχουν εκφράσει ότι δεν θέλουν να «αποκαλυφθούν» στην ομάδα ή στη ζωή τους εκτός Peak House: «Δεν μπορώ να μιλήσω για τις εμπειρίες μου στην Ομάδα Φύλου χωρίς να αποκαλυφθώ». Σε αυτές τις περιπτώσεις, όταν τα νεαρά άτομα θέλουν να συμμετάσχουν στην Ομάδα Φύλου, μπορεί να προσφερθούν ευκαιρίες για ατομικές συζητήσεις με ένα μέλος του προσωπικού, αντί για συζητήσεις με άλλα άτομα στο σπίτι. Κατά καιρούς, αυτές οι συνομιλίες έχουν πραγματοποιηθεί με λίγα άτομα μαζί. Αυτές οι ευκαιρίες είναι διαπραγματεύσιμες με τα νεαρά άτομα ανά πάσα στιγμή, πρώτα ατομικά και μετά συλλογικά ως ομάδα. Ορισμένα νεαρά άτομα επιθυμούν να έχουν ετεροκανονικές συζητήσεις, καθώς η εμπειρία τους διαφέρει από την ομάδα όσον αφορά τη σεξουαλικότητα: «Όλες μιλούν για τα αγόρια τους. Δεν μπορώ να μιλήσω για τις σχέσεις μου. Απλώς δεν με καταλαβαίνουν». Σε αυτές τις περιπτώσεις, συγκροτούμε ομάδες που εστιάζουν στη σεξουαλικότητα του εκάστοτε νεαρού ατόμου. Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε έναν ασφαλέστερο χώρο για τα νεαρά άτομα αναγνωρίζοντας τις διαφορές στις εμπειρίες γύρω από το φύλο και τη σεξουαλικότητα χωρίς να συγχέουμε φύλο και σεξουαλικότητα. Βασιζόμενα στη σοφία και την κριτική των νεαρών ατόμων, εξερευνούμε συνεχώς τρόπους για να γίνουμε πιο ρευστά με στόχο να κάνουμε αυτές τις πρακτικές πιο χρήσιμες για τα νεαρά άτομα.
Η θέση του θεραπευτού
Η Ομάδα Φύλου απαιτεί μια συγκεκριμένη ηθική και διαπροσωπική στάση από τα θεραπευτά που την συντονίζουν. Αυτό είναι αναπόσπαστο τμήμα της ιστορίας και του πλαισίου στα οποία η Ομάδα Φύλου εμφανίστηκε και αναπτύχθηκε στο Peak House. Η κατανόηση της τοποθέτησης του θεραπευτού στην Ομάδα Φύλου είναι επίσης αδιαχώριστη από την κατανόηση της ηθικής και των στόχων της Ομάδας Φύλου, όπως περιγράφηκαν προηγουμένως. Στην Ομάδα Φύλου, τα θεραπευτά δεν αποτελούν το επίκεντρο αλλά είναι επιδραστικά (M. White, 2007). Παίρνουν θέση απέναντι σε καταπιεστικές ιδέες και δυναμικές όταν εμφανίζονται και είναι σκόπιμα ευέλικτα με τα όρια με στόχο την ένταξη των νεαρών ατόμων.
Το θεραπευτό δεν βρίσκεται στο επίκεντρο
Μόλις δημιουργηθεί μια ομάδα το θεραπευτό τοποθετεί στο επίκεντρο της συζήτησης την σοφία των νεαρών ατόμων (Dulay et al., 2018), αντί των προσωπικών και επαγγελματικών του στόχων και γνώσεων. Η τοποθέτηση της σοφίας των νεαρών ατόμων στο επίκεντρο και η «αποκέντρωση» του θεραπευτού (M. White, 2007) αντανακλάται, αρχικά, στη διαχείριση του χώρου από το θεραπευτό. Για παράδειγμα, αν μια ομάδα διεξάγεται στο γραφείο του, αυτό μπορεί να επιλέξει να παραχωρήσει την καρέκλα του σε ένα νεαρό άτομο και/ή να καθίσει στο πάτωμα ενώ τα νεαρά άτομα κάθονται στα έπιπλα. Αν η ομάδα διεξάγεται γύρω από το τραπέζι της κουζίνας ή στον κήπο, το θεραπευτό μπορεί να καθίσει ανάμεσα στα νεαρά άτομα σε κύκλο. Αν η Ομάδα Φύλου περιλαμβάνει την προβολή ενός βίντεο, ξανά το θεραπευτό θα καθίσει μαζί με τα νεαρά άτομα και θα παρακολουθήσει το βίντεο μαζί τους, αντί να καθίσει μπροστά δίπλα στο βίντεο, όπου η θέση του σώματος του θα υποδείκνυε ότι «τα έχει δει όλα» ή «γνωρίζει ήδη αυτά τα πράγματα» και δεν εμπλέκεται.
Αυτή η ταπεινή θέση που βγάζει το θεραπευτό από το επίκεντρο και το εμπλέκει στην διαδικασία είναι ιδιαίτερα σημαντική στο πλαίσιο μιας θεραπευτικής πρακτικής όπως η Ομάδα Φύλου, επειδή οι κοινές και διαφορετικές διασταυρούμενες ταυτότητες των νεαρών ατόμων και του προσωπικού μπορούν να διαμορφώσουν τόσο το πλαίσιο όσο και το περιεχόμενο των συζητήσεων που αναπτύσσονται. Για μία ώρα κάθε εβδομάδα, η «μάσκα» του επαγγελματισμού αφαιρείται επιτελεστικά και με πρόθεση, ώστε τα μέλη να μπορούν να διεξάγουν δημιουργικές συζητήσεις που αναγνωρίζουν κοινές ταυτότητες και πηγές καταπίεσης, ενώ ταυτόχρονα ανταλλάσσονται και γίνονται μάρτυρες ιστοριών δυσκολίας, αντίστασης, έμπνευσης, κοινότητας και αίσθησης του ανήκειν. Στην Ομάδα Φύλου, η παρουσία με αυτόν τον τρόπο είναι ταυτόχρονα επιτελεστική και υποχρεωτική.
Καθώς εξελίσσεται η συζήτηση, το θεραπευτό εργάζεται για να αντισταθεί στο να διδάξει και να εντοπίσει τη γνώση μέσα στις εμπειρίες των νεαρών ατόμων (Dulay et al., 2018) και στις τακτικές αντίστασής τους (Coates & Wade, 2007; Reynolds, ‘Bahman’, Hammoud-Beckett, Sanders, & Haworth, 2014). Τα νεαρά άτομα στον χώρο συνεργάζονται με το προσωπικό για να αναλύσουν, να αποδομήσουν, να αντισταθούν και να μετασχηματίσουν υπάρχουσες συζητήσεις και πρακτικές που σχετίζονται με το φύλο. Αυτή η συνεργατική προσέγγιση περιορίζει την αντίληψη ότι το θεραπευτό αποτελεί το ειδικό, το οποίο στηρίζεται τόσο στην επαγγελματικότητα όσο και στην ηλικιακή διάκριση. Αντί να διδάσκει το θεραπευτό για τον φεμινισμό ή να προειδοποιεί τα νεαρά άτομα για τους κινδύνους παρακολούθησης των μέσων μαζικής ενημέρωσης που προωθούν τον μισογυνισμό, το θεραπευτό θέτει ερωτήσεις που προσκαλούν τα νεαρά άτομα να μοιραστούν τις δικές τους απόψεις και αξίες, να κατονομάσουν πηγές δυσκολίας και καταπίεσης, να πάρουν θέση με τους δικούς τους όρους ή να μοιραστούν ιστορίες για τους τρόπους με τους οποίους έχουν αντισταθεί ή αντεπιτεθεί σε αδικίες. Το θεραπευτό θα παρέμβει, ωστόσο, αν ή όταν ειπωθούν λόγια που καταπιέζουν. Όταν απαιτείται αυτό, το θεραπευτό προσπαθεί να το πράξει με αποκεντρωμένο και, ελπίζουμε, μη επιθετικό τρόπο. Για παράδειγμα, αν τα νεαρά άτομα αρχίζουν να μιλούν για το πώς μισούν τις «φεμιναζί», κατασκευάζοντας το αφήγημα ότι οι φεμινίστριες είναι γυναίκες που μισούν τους άνδρες, το θεραπευτό θα παρέμβει για να αναγνωρίσει πώς τα κοινωνικά κινήματα που βασίζονται στα ανθρώπινα δικαιώματα συχνά δέχονται αντίδραση, και θα αναφέρει αυτή την (λανθασμένη) αντίληψη του φεμινισμού ως παράδειγμα, και από εκεί θα ζητήσει από τα νεαρά άτομα να απαντήσουν και να μοιραστούν τις σκέψεις τους, όπως κάνουν πάντα.
Επαγγελματικά όρια και ευαλωτότητα
Ενώ το θεραπευτό εργάζεται σκληρά για να μην αποτελεί το επίκεντρο (M. White, 2007) και να αντισταθεί στη διδασκαλία, η θέση του στο χώρο είναι εκ φύσεως επιδραστική. Δεδομένου ότι οι συζητήσεις στην Ομάδα Φύλου συχνά εμπεριέχουν κινδύνους, είναι ουσιώδες το θεραπευτό να αναγνωρίζει τη θέση ισχύος του και να χρησιμοποιεί την επιρροή του προς όφελος των νεαρών ατόμων. Για παράδειγμα, αν ένα συγκεκριμένο εργαζόμενο άτομο είναι «out» προς ένα συγκεκριμένο νεαρό άτομο, αλλά το νεαρό άτομο δεν είναι «out» προς όλους στο Peak House, και αυτά τα δύο άτομα έχουν καθίσει μαζί σε μια Ομάδα Φύλου, το εργαζόμενο άτομο θα αντισταθεί στο να διδάξει είτε τα οφέλη είτε τις παγίδες του να είναι «out», αλλά μπορεί σκόπιμα να παρέμβει για να μοιραστεί τις εμπειρίες του όταν αυτό είναι ουσιώδες για να ενσταλαχθεί η ελπίδα και η αίσθηση του ανήκειν (Reynolds, 2002). Εδώ καθοδηγούμαστε από το έργο της Sekneh Hammoud-Beckett (2007), μιας Αυστραλής αφηγηματικής θεραπεύτριας προερχόμενης από την μουσουλμανική κουλτούρα, και την προσέγγισή της με νεαρά άτομα μουσουλμανικού θρησκεύματος που δεν αυτοπροσδιορίζονται ως ετεροφυλόφιλα. Η Hammoud-Beckett αντιστέκεται στις δυτικές επιταγές να «βγεις από την ντουλάπα» και να «αυτοπραγματωθείς», οι οποίες είναι επικίνδυνες για αυτά τα άτομα. Αντίθετα, τα νεαρά άτομα μπορούν να «καλωσορίσουν» ανθρώπους που είναι άξιοι εμπιστοσύνης στη ζωή τους και στις εκφράσεις της ταυτότητάς τους (Hammoud-Beckett, 2007). Διαπιστώσαμε ότι αυτή η προσέγγιση ενισχύει τόσο την αυτονομία όσο και την ασφάλεια, ενώ αντιστέκεται στο δίπολο «αποκαλύπτομαι – κρατάω κρυφή την ταυτότητά μου» (outed versus closeted). Η πρακτική του «καλωσορίσματος» δημιουργεί περισσότερους χώρους ασφάλειας και αίσθησης του ανήκειν από όσους προσφέρει το δίπολο που κυριαρχεί στην Ευρώπη «αποκαλύπτομαι» έναντι «κρατάω κρυφή την ταυτότητά μου» (outed versus closeted), διαμορφώνοντας έτσι περισσότερους «χώρους δικαιοσύνης» (Lacey, 2005) που βοηθούν τα νεαρά άτομα να ανακαλύψουν τόπους ένταξης. Η σημασία αυτών των χώρων δεν μπορεί να υποτιμηθεί: η συν-δημιουργία χώρων δικαιοσύνης και ένταξης δένει τα νεαρά άτομα με τον πλανήτη και αντιστέκεται σε εκδηλώσεις μίσους/ομοφοβίας/τρανσφοβίας που χαρακτηρίζονται ως «αυτοκτονία» (Reynolds, 2016).
Στην Ομάδα Φύλου, τα όρια γύρω από την αυτοαποκάλυψη είναι σκοπίμως ευέλικτα. Το συμφέρον των νεαρών ατόμων παραμένει στο επίκεντρο κάθε απόφασης σχετικά με το αν θα υπάρξει αυτοαποκάλυψη και σε ποιο βαθμό. Στο πλαίσιο της Ομάδας Φύλου, τα μέλη του προσωπικού προχωρούν σε αυτοαποκάλυψη όχι για να αποκομίσουν τα θεραπευτικά οφέλη της ομάδας αλλά για να ενισχύσουν το αίσθημα ασφάλειας και ανήκειν των μελών. Ωστόσο, υπάρχει ένα είδος ασφάλειας και αίσθησης του ανήκειν που δεν μπορεί να προσφερθεί σε νεαρά άτομα που περιθωριοποιούνται, χωρίς το προσωπικό να διακινδυνεύσει τη δική του ευαλωτότητα με την αυτοαποκάλυψη. Συχνά, στην Ομάδα Φύλου, τα μέλη του προσωπικού μοιράζονται τις δικές τους ιστορίες με σκοπό να προσφέρουν ελπίδα σε άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως κουήρ, non binary άτομα ή άτομα που διερευνούν το φύλο τους, μεταφέροντας το μήνυμα ότι «θα βρεις τους ανθρώπους σου». Με αυτόν τον τρόπο, αναδεικνύονται οι μεταμορφώσεις που καθίστανται δυνατές μέσα από την (επαν)ανακάλυψη της κοινότητας, σε συμφωνία με το αίσθημα του ανήκειν που διέπει το Peak House (Richardson & Reynolds, 2014). Παράλληλα με την αυτοαποκάλυψη, στην Ομάδα Φύλου έχουν προσκληθεί διαφορετικά θεραπευτά, με βάση τις αντίστοιχες ταυτότητες και θέσεις τους, προκειμένου να διευρυνθεί η διάδοση ιστοριών ελπίδας και μετασχηματισμού.
Ανεκτίμητα αποτέλεσματα
Όπως και όλη η δουλειά στο Peak House, η Ομάδα Φύλου προκύπτει από μια ηθική στάση δικαιοσύνης που αναγνωρίζει και σέβεται τη σοφία των νεαρών ατόμων. Πρόκειται για μια προσέγγιση που παράγει ανεκτίμητα αποτελέσματα. Με αυτό εννοούμε αποτελέσματα που δεν μπορούν να μετρηθούν, είναι ανείπωτα και πιθανώς αδύνατο να ανιχνευθούν. Αυτά τα αποτελέσματα περιλαμβάνουν την ασφάλεια, το βίωμα της αξιοπρέπειας, το να γίνεσαι “μάρτυρας” και να είσαι πραγματικά ορατό. Τα νεαρά άτομα λένε συχνά: «Στο Peak με καταλαβαίνουν». Πόσο αξίζει αυτό; Πώς μπορεί να μετρηθεί; Υπάρχουν επίσης σημαντικά συμβάντα που αποφεύγονται, τα οποία δεν καταγράφονται, όπως η αποφυγή μιας απόπειρας αυτοκτονίας ενός νεαρού ατόμου, η οποία δεν πραγματοποιείται επειδή το νεαρό άτομο εντάσσεται στην κοινότητα και νιώθει ότι ανήκει.
Θεραπευτική αξία
«Η Ομάδα Φύλου δίνει την ευκαιρία να μιλήσει κανείς για τις πραγματικές επιπτώσεις που είχαν οι ουσίες και το φύλο στη ζωή του, και γνωρίζεις ότι θα αναπτυχθούν στρατηγικές για το πώς μπορείς να αντιμετωπίσεις αυτά τα ζητήματα, κάτι που είναι ιδιαίτερα χρήσιμο.» (Jade).
Η Ομάδα Φύλου είναι μια μοναδική θεραπευτική πρακτική με οφέλη και δυνατότητες που υπερβαίνουν αυτά που συνήθως καταγράφονται στη συζήτηση για τις βέλτιστες πρακτικές, τα μέτρα αποτελεσματικότητας και την τεκμηριωμένη θεραπεία. Μετά από μια πρόσφατη συνεδρία με την Ομάδα Φύλου, μια νεαρή, η Δάφνη, είπε: «Νιώθω πιο δυνατή!» Πού θα την οδηγήσει αυτή η «δύναμη» στην πορεία της να πάρει πίσω την ζωή της μετά την διακοπή την χρήσης ουσιών; Μπορεί να επιτευχθεί ξανά το ίδιο αποτέλεσμα; Πώς μπορεί να μετρηθεί αυτή η δύναμη;
Στην Ομάδα Φύλου, τα νεαρά άτομα έχουν την ευκαιρία να σπάσουν τη σιωπή, να χρησιμοποιήσουν τη φωνή τους και να ακουστούν (Newman, 2008). Τα νεαρά άτομα βρίσκουν συμμαχίες με άλλα σαν κι αυτά, μετά από χρόνια που ένιωθαν ότι «ήταν τα μοναδικά». Αισθάνονται ενδυναμωμένα καθώς αρχίζουν να αναγνωρίζουν τη σοφία που υπάρχει στις τακτικές αντίστασης που έχουν χρησιμοποιήσει για να επιβιώσουν και να αντισταθούν στην καταπίεση λόγω φύλου/σεξουαλικότητας, μετά από χρόνια όπου αυτές οι τακτικές είχαν αγνοηθεί, γελοιοποιηθεί, παθολογικοποιηθεί ή ποινικοποιηθεί. Τα νεαρά άτομα βρίσκουν υπερηφάνεια εκεί που υπήρχε ντροπή, σύνδεση εκεί που υπήρχε απομόνωση, συμμαχίες εκεί που υπήρχαν διακρίσεις. Η Ομάδα Φύλου υφαίνει ένα αίσθημα αλληλεγγύης και αισθήματος ανήκειν που διαπερνά σαν κύμα τα νεαρά άτομα, το χάσμα μεταξύ νεολαίας και προσωπικού, και φτάνει στην ευρύτερη κοινότητα. Με αυτήν την έννοια, τα αποτελέσματα της Ομάδας Φύλου συχνά υπερβαίνουν την ατομικιστική αντίληψη της θεραπευτικής ωφέλειας. Επιπλέον, ως αποτέλεσμα του βιώματος του νεαρού ατόμου να εντάσσεται σε μια κοινότητα και να υπάρχουν ασφαλείς χώροι για εκείνο, μπορεί να μην ενεργήσει με μίσος, να μην κάνει υπερβολική δόση ή να απομακρυνθεί από τον κόσμο της σεξεργασίας και της εκμετάλλευσης. Αυτά είναι «μη-συμβάντα»: οφέλη που δεν μπορούν να μετρηθούν επειδή είναι γεγονότα που δεν συμβαίνουν. Αυτά μπορούν επίσης να ενταχθούν στην θεωρία της μείωσης βλάβης.
Μείωση της βλάβης
«Μπορώ πάντα να ρωτήσω: Τι θα έλεγε η Nia; όταν επιστρέφω σπίτι. Δεν χρειάζεται να είμαι μόνη σε αυτό. Ξέρω ότι δεν είμαι μόνη σε αυτό.» (Yara).
Η δουλειά που γίνεται από τα νεαρά άτομα και η σοφία που μοιράζονται στην Ομάδα Φύλου μειώνει τη βλάβη. Πολλά μέλη έχουν ενημερώσει ότι σχετίζονται με τον κόσμο με διαφορετικούς, ασφαλέστερους τρόπους, χάρη στις συζητήσεις και τα μαθήματα της Ομάδας Φύλου. Για παράδειγμα, πολλά νεαρά άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως γυναίκες έχουν δημιουργήσει συνδέσεις αλληλεγγύης μεταξύ τους, κόντρα στην απομόνωση και τη σιωπή που επιβάλλεται από την πατριαρχία με εργαλεία όπως η ανδρική βία κατά των γυναικών. Κάποια νεαρά άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως γυναίκες περιέγραψαν πώς μετέφεραν αυτούς τους συνδέσμους και εκτός Peak House για να συνεχίσουν να βοηθούν η μία την άλλη να παραμείνει ασφαλής και να έχει υποστήριξη.
Τα νεαρά άτομα συχνά περιγράφουν πώς η Ομάδα Φύλου τα βοήθησε να αλλάξουν τις ιδέες και τις πρακτικές τους στις σχέσεις, για παράδειγμα αποκτώντας και χρησιμοποιώντας τις νέες αντιλήψεις τους για τη συγκατάθεση, την ασφάλεια και τον σεβασμό. Ένα νεαρό άτομο που αυτοπροσδιορίζεται ως γυναίκα περιέγραψε πώς έμαθε ότι «η αγάπη δεν αφορά μόνο το πώς κάποιος αισθάνεται για μένα ή τι θέλει από μένα … είναι και το πώς μου συμπεριφέρεται! Η αγάπη είναι αυτό που κάνεις, όχι μόνο αυτά που λες!» Πολλά νεαρά άτομα επίσης αναφέρουν ότι απομακρύνθηκαν από επικίνδυνες ή κακοποιητικές σχέσεις, και πολλά νεαρά άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως άνδρες αλληλεπιδρούν με τις οικογένειες, τα αγαπημένα τους πρόσωπα και τις κοινότητες με υπεύθυνους και ασφαλέστερους τρόπους. Τα νεαρά άτομα περιγράφουν επίσης ότι μαθαίνουν να εμπιστεύονται περισσότερο τη δική τους σοφία όσον αφορά την ασφάλεια και τα όρια τους.
Μέσω της δουλειάς τους στην Ομάδα Φύλου, τα νεαρά άτομα αμφισβητούν πολλές συμπεριφορές που προκαλούν ντροπή και προέρχονται από την πατριαρχική αντίληψη του φύλου, όπως αυτών που σχετίζονται με το σώμα, τους ρόλους των φύλων, την σεξουαλικότητα και την τρανσφοβία. Συχνά τα άτομα περιγράφουν ότι αναπτύσσουν «αγάπη για τον εαυτό» και «αποδοχή του εαυτού», ενώ αναφέρουν ότι αυτή η «αγάπη για τον εαυτό» μειώνει πραγματικά την επιθυμία τους να χρησιμοποιούν ουσίες. Η Kierra, μια νεαρή που αυτοπροσδιορίζεται ως γυναίκα, περιέγραψε το εξής: «Τώρα που δεν ντρέπομαι για το ποια είμαι, δεν έχω ανάγκη να κάνω χρήση… Είμαι απλώς ευχαριστημένη με τον εαυτό μου και ξέρω ότι αξίζω κάτι καλύτερο.»
Νεανική σοφία
«Πάντα ήξερα ότι αυτά τα πράγματα [η καταπίεση των γυναικών] ήταν λάθος, απλώς δεν υπήρχε κανείς άλλος στη ζωή μου να συμφωνήσει μαζί μου … τώρα που άκουσα και άλλες γυναίκες να μιλάνε για αυτό, είναι σαν πάντα να το ήξερα! Δεν είμαι τρελή!» (Esme)
Μέσω της Ομάδας Φύλου πολλά νεαρά άτομα ανακαλύπτουν ότι κατέχουν περισσότερη γνώση από ό,τι τα ίδια πίστευαν ή από ό,τι τους είχε αναγνωριστεί προηγουμένως. Η νεανική σοφία αποτελεί βασικό πυλώνα της ηθικής και των πρακτικών του Peak House· επιδιώκουμε να θέσουμε στο επίκεντρο τη γνώση, τις δυνάμεις και τις φωνές των νεαρών ατόμων, αμφισβητώντας την ηλικιακή προκατάληψη και τις πρακτικές σιωπής που συχνά απαξιώνουν την νεανική σοφία στην κοινωνία μας (Dulay et al., 2018). Στην Ομάδα Φύλου, τα θέματα προτείνονται και προκύπτουν από την ίδια την νεολαία, και το πλαίσιο βασίζεται στον διάλογο, εντός του οποίου οι φωνές, οι εμπειρίες, οι ιδέες και οι γνώσεις των νεαρών ατόμων τοποθετούνται στο επίκεντρο. Τα νεαρά άτομα συχνά αναφέρουν ότι τα πιο μεταμορφωτικά και χρήσιμα στοιχεία της Ομάδας Φύλου προέρχονται από το να ακούνε, να συνδέονται και να συμμετέχουν σε τέτοιες συζητήσεις μαζί με άλλα άτομα της ηλικίας τους. Μετά τη συζήτηση με τα συνομήλικά τους, πολλά νεαρά άτομα αρχίζουν να εμπιστεύονται και να εκτιμούν τις δικές τους αναλύσεις και συνειδητοποιήσεις αναφορικά με θέματα όπως η καταπίεση λόγω του φύλου τους, η ασφάλεια, τα συστήματα εξουσίας, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα συστημικά εμπόδια, και συχνά μεταφέρουν αυτή τη γνώση στη ζωή τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την αμφισβήτηση πτυχών της πατριαρχίας που οδηγούν στην σιωπή των γυναικών και την απαξίωση της σοφίας τους, ενώ πολλά νεαρά άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως γυναίκες χρησιμοποιούν την Ομάδα Φύλου για να εκφραστούν και να επικυρώσουν τη δική τους γνώση.
Οριζόντια καθοδήγηση
«Κάνει μεγάλη διαφορά να ακούς κάποιο άτομο που το έχει περάσει και να ξέρεις ότι υπάρχει ελπίδα … ποτέ δεν πίστευα ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν μέχρι που άκουσα άλλα άτομα που το έχουν περάσει και βλέποντας πόσο καλά τα πηγαίνουν τώρα … οπότε σκέφτομαι, ίσως μπορώ κι εγώ να το κάνω.» (Nicola)
Στενά συνδεδεμένη με την νεανική σοφία είναι η οριζόντια καθοδήγηση (N. Arthur, προσωπική επικοινωνία, 1 Μαρτίου 2010). Στην Ομάδα Φύλου, τα νεαρά άτομα καθοδηγούν το ένα το άλλο και δημιουργούν συνδέσεις αλληλεγγύης και αμοιβαίας έμπνευσης. Πολλά άτομα εκφράζουν ότι οι συζητήσεις με άλλα νεαρά άτομα στην Ομάδα Φύλου τα βοήθησαν να μάθουν να εμπιστεύονται τον εαυτό τους, να τον αγαπούν, να χρησιμοποιούν τη φωνή τους για να υπερασπιστούν τα ίδια και άλλα άτομα, να είναι υπεύθυνα σύμμαχα, να αναζητούν υποστήριξη και να αποφεύγουν την σιωπή και την απομόνωση. Συχνά, το να ακούσουν ότι και άλλα άτομα έχουν αντιμετωπίσει παρόμοιες μορφές καταπίεσης λόγω του φύλου τους, τα βοήθησε να δουν ότι δεν είναι μόνα τους, και ότι οι καταπιεστικές μορφές βίας και κακοποίησης που μπορεί να έχουν υποστεί δεν είναι δικό τους λάθος.
Η Ομάδα Φύλου μεταμορφώνει κοινότητες
«Είναι σημαντικό για μένα να είμαι πρότυπο για τον μικρό μου αδερφό. Μεγάλωσα με την πεποίθηση ότι δεν μπορώ να δείξω τα συναισθήματά μου. Δεν θέλω να μεγαλώσει έτσι.» (Jordan)
Οι οικογένειες και τα αγαπημένα πρόσωπα των νεαρών ατόμων στο πρόγραμμα μας έχουν ενημερώσει ότι πραγματοποίησαν αλλαγές βάσει των μαθημάτων που τα νεαρά άτομα τους μετέφεραν στο σπίτι. Για παράδειγμα, ένα νεαρό άτομο που αυτοπροσδιορίζεται ως γυναίκα επέστρεψε στο σπίτι και είχε δύσκολες συζητήσεις με τους άνδρες της οικογένειάς της, συμπεριλαμβανομένων των αδελφών, του πατέρα, του παππού και των θείων της. Συζήτησε μαζί τους για το πώς να ακούν και να σέβονται τη μητέρα και τη γιαγιά της με νέους τρόπους, προκαλώντας σημαντικές αλλαγές στην οικογένεια. Ένα νεαρό άτομο που αυτοπροσδιορίζεται ως άνδρας επέστρεψε στο σπίτι και άνοιξε συζητήσεις σχετικά με την ευαλωτότητα και τις διαδικασίες σύνδεσης με άλλα άτομα της οικογένειάς του, κάτι που δεν είχε γίνει ποτέ πριν. Μας ενημέρωσαν ότι αυτό έφερε πιο κοντά την οικογένειά τους. Τα νεαρά άτομα περιγράφουν, επίσης, πώς έχουν αμφισβητήσει το έμφυλο δίπολο και τους ρόλους του φύλου στο σπίτι τους, δημιουργώντας χώρο για όλα τα άτομα (ειδικά για τα μικρότερα αδέρφια ή τα παιδιά τους) να βλέπουν, να επιτελούν και να διερευνούν το φύλο τους με πιο ρευστούς και δημιουργικούς τρόπους.
Η Ομάδα Φύλου στηρίζει τα νεαρά άτομα στην μεταμόρφωση των δικών τους κοινοτήτων. Πολλά νεαρά άτομα επιστρέφουν στους κοινωνικούς τους κύκλους, στα σχολεία και στις κοινότητες και μοιράζονται τις ανακαλύψεις τους από την Ομάδα Φύλου, καλώντας και άλλα άτομα να μάθουν και να αλλάξουν μαζί τους. Τα νεαρά άτομα συχνά περιγράφουν ότι γίνονται σύμμαχοι ή αλλάζουν τις πρακτικές και τις συμπεριφορές τους για να δημιουργήσουν συμπεριληπτικούς και ασφαλείς χώρους. Πολλά νεαρά άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως τρανς ή non binary εκφράζουν τη σημασία της δημιουργίας συνδέσεων και κοινοτήτων μέσω της σύνδεσης τους με άλλα νεαρά άτομα, το προσωπικό και το προσωπικό από το κοινοτικό πλαίσιο στήριξης που είναι τρανς ή non binary άτομα. Κάποια τρανς και non binary νεαρά άτομα περιέγραψαν ότι συνάντησαν για πρώτη φορά κάποιο άλλο άτομο που ήταν τρανς ή είχαν τις πρώτες τους συζητήσεις για την ταυτότητα φύλου και την ποικιλομορφία του φύλου στην Ομάδα Φύλου στο Peak House. Πολλά νεαρά άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως γυναίκες αμφισβητούν την πατριαρχική κουλτούρα του ανταγωνισμού μεταξύ των γυναικών σχηματίζοντας συμμαχίες με άλλες γυναίκες και μεταφέροντας στην κοινότητα αυτές τις συμμαχίες για να καταπολεμήσουν την ευρεία απομόνωση και τη σιωπή των γυναικείων φωνών. Ορισμένα νεαρά άτομα εκφράζουν ακόμη και αλλαγές στον τρόπο που τα ίδια και άλλα βλέπουν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ένα νεαρό άτομο δήλωσε: «Η Ομάδα Φύλου κατέστρεψε το ραδιόφωνο για μένα!» μετά την ακρόαση και την απόφαση να απενεργοποιήσει ένα ιδιαίτερα μισογυνιστικό διαφημιστικό σποτ στον αγαπημένο του σταθμό.
Τα νεαρά άτομα στην Ομάδα Φύλου έχουν, επίσης, μεταμορφώσει την κοινότητα του Peak House. Η σοφία που έχουν μοιραστεί καθοδηγεί συχνά αυτές τις αλλαγές. Για παράδειγμα, αλλάξαμε τις οδηγίες ένδυσης μετά από μια σειρά συζητήσεων στην Ομάδα Φύλου ανάμεσα σε νεαρά άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως γυναίκες, οι οποίες έθεσαν ερωτήματα σχετικά με την αστυνόμευση του σώματος, την ντροπή για το σώμα, την χονδροφοβία και τον μισογυνισμό. Τα νεαρά άτομα αντέδρασαν στην παρακολούθηση και την κριτική του προσωπικού σχετικά με τα ρούχα των νεαρών ατόμων που αυτοπροσδιορίζονται ως γυναίκες, non binary και τρανς, και τα ρούχα των νεαρών ατόμων των οποίων τα σώματα είναι ανοικτά σε κρίση, αντικειμενοποίηση, σεξουαλικοποίηση και φετιχοποίηση. Οι αναλύσεις των νεαρών ατόμων μας οδήγησαν να αναθεωρήσουμε τις οδηγίες ένδυσης, ώστε να αποφευχθεί η αναπαραγωγή των καταπιεστικών πρακτικών. Ως αποτέλεσμα, και σε συνεννόηση με αυτά τα νεαρά άτομα, το Peak House άλλαξε τις οδηγίες ένδυσης.
Αναδυόμενοι μετασχηματισμοί
Η Ομάδα Φύλου στο Peak House δεν αποτελεί διαδικασία που βασίζεται σε ένα συγκεκριμένο εγχειρίδιο αλλά πρακτική που αναδύεται και εδράζεται στην ηθική της δικαιοσύνης και της συνεργατικής πρακτικής που βρίσκονται στον πυρήνα του Peak House. Η ομάδα ανταποκρίνεται με ρευστότητα στις ανάγκες των νεαρών ατόμων και δομείται ώστε να θέτει στο επίκεντρο την ασφάλεια τους και να δημιουργεί χώρο για τις φωνές τους ως απάντηση στις πολυάριθμες αλληλοσυνδεόμενες μορφές καταπίεσης που βιώνουν. Όταν συλλογικά τιμούμε και αναγνωρίζουμε τις αυτόνομες επιλογές, τις πράξεις αντίστασης και τις βιωμένες εμπειρίες των νεαρών ατόμων, οι οποίες συχνά διαγράφονται, καθυποτάσσονται, καταπιέζονται και περιθωριοποιούνται, δημιουργούμε περισσότερους χώρους δικαιοσύνης για όλα τα άτομα. Η χρησιμότητα της Ομάδας Φύλου έγκειται στην καταλυτική της εγκυρότητα (catalytic validity, Lather, 1993), που σημαίνει ότι η πρακτική είναι σημαντική για όσα μπορεί να επιτύχει και όχι για όσα μπορεί να μετρήσει. Η αναστοχαστικότητα (reflexivity) της Ομάδας Φύλου επηρεάζεται σημαντικά από την σοφία των νεαρών ατόμων και τις διορατικές τους κριτικές, οι οποίες υπήρξαν εκτενείς και διαφωτιστικές. Ο συλλογικός διάλογος που αναδύεται μέσα από την ίδια την πράξη εμφυσεί νέα ζωή στο διαρκώς εξελισσόμενο έργο της Ομάδας Φύλου.
Ορολογία
Ταυτότητα φύλου: η έντονη εσωτερική και προσωπική εμπειρία κάθε ανθρώπου ως προς το φύλο, η οποία μπορεί να αντιστοιχεί ή όχι στο φύλο που καταχωρίστηκε κατά τη γέννησή του, συμπεριλαμβανομένης της προσωπικής αντίληψης περί σώματος (η οποία μπορεί να περιλαμβάνει, αν το άτομο επιλέξει ελεύθερα, τροποποίηση της σωματικής εμφάνισης ή λειτουργίας με ιατρικά, χειρουργικά ή άλλα μέσα) και άλλων εκφράσεων του φύλου, συμπεριλαμβανομένης της ένδυσης, της ομιλίας και του τρόπου συμπεριφοράς και κίνησης
(πηγή: European Institute for Gender Equality).
Cisgender (Cis): άτομο του οποίου η ταυτότητα φύλου ταιριάζει με το φύλο που του αποδόθηκε κατά τη γέννηση.
Τρανς άτομο: άτομο του οποίου η ταυτότητα φύλου διαφέρει από το φύλο (βιολογικό) που του αποδόθηκε κατά τη γέννηση. Η συντομογραφία είναι «τρανς».
Νon binary άτομο: άτομο που δεν ταυτίζεται με το δίπολο άνδρας-γυναίκα, αλλά κάπου εκτός ή μεταξύ αυτού. Πρόκειται για έναν όρο ομπρέλα που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, άτομα που άτομα που αυτοπροσδιορίζονται τόσο ως άνδρες όσο και ως γυναίκες ή ως κανένα από τα δύο. Τα μη δυϊκά άτομα συχνά προτιμούν να χρησιμοποιούνται ουδέτερες αντωνυμίες/άρθρα ουδέτερου γένους για να τους απευθύνονται οι άλλοι.
Κουήρ (Queer): άτομο του οποίου το φύλο, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η ταυτότητα φύλου ή/και η έκφραση φύλου διαφέρει από τις προσδοκίες της κοινωνίας ή θεωρείται «μη συμμορφούμενο, μη παραδοσιακό, εκτός κατηγορίας». Επομένως, αυτός ο όρος λειτουργεί ως όρος-ομπρέλα για όλα τα ΛΌΑΤΚΙ+ άτομα.
Ετεροκανονικότητα: η παραδοχή ότι η ετεροφυλοφιλία είναι ο έγκυρος κανόνας και ότι οι ετεροφυλόφιλες σχέσεις είναι το πρότυπο για τον καθορισμό του τι είναι φυσιολογικό (έγκυρο) ή όχι.
Cis-κανονικότητα: η παραδοχή ότι το να είσαι cisgender είναι ο έγκυρος κανόνας και ότι το πλαίσιο της δυϊκότητας του φύλου πρέπει να χρησιμεύει ως σημείο αναφοράς για τον προσδιορισμό του τι είναι φυσιολογικό (έγκυρο) ή όχι.
Coming-out: μεταφορά που χρησιμοποιείται για να περιγράψει την αυτοαποκάλυψη του σεξουαλικού προσανατολισμού, του ρομαντικού προσανατολισμού ή της ταυτότητας φύλου των ΛΌΑΤΚΙ+ ατόμων.
Outing: η αποκάλυψη του σεξουαλικού προσανατολισμού, της ταυτότητας φύλου ή των σεξουαλικών χαρακτηριστικών ενός ΛΌΑΤΚΙ+ ατόμου χωρίς τη ρητή συγκατάθεσή του. Το outing μπορεί να τα εκθέσει σε αμήχανες ή επικίνδυνες καταστάσεις. Όμοίως, είναι εντελώς ακατάλληλο να εξαναγκάσει κανείς ένα άτομο να κάνει coming out.
(πηγή: Γλωσσάριο kmop.gr)
Μετάφραση & Επιμέλεια: Φωτεινή Διακουμάκου, Ψυχολόγος – Εκπαιδευόμενη Συστημική Θεραπεύτρια