Τι είναι το Μοντέλο Συστημικής Οικογενειακής Παρέμβασης;
Τι συμβαίνει με το συστημικό οικογενειακό μοντέλο όταν χρησιμοποιείται στην παρέμβαση και πώς μπορεί να μεταμορφώσει τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε τον εθισμό μέσα στις οικογένειες; Το μοντέλο αυτό λειτουργεί με βάση μια θεμελιώδη αρχή: η οικογένεια είναι ένα σύστημα και οι ενέργειες κάθε μέλους αντηχούν σε όλο αυτό το σύστημα. Με την εμπλοκή όχι μόνο του ατόμου με εθισμό αλλά ολόκληρης της οικογένειας στη θεραπεία, το μοντέλο προσφέρει μια ολοκληρωμένη μέθοδο για την αντιμετώπιση του τρόπου με τον οποίο η οικογενειακή δυναμική μπορεί να συμβάλει και να βοηθήσει στην επίλυση προβλημάτων κατάχρησης ουσιών. Αυτό το άρθρο αναλύει τον τρόπο λειτουργίας της οικογενειακής συστημικής προσέγγισης, τα βασικά συστατικά της και τα οφέλη που επιφυλάσσει για όλα τα εμπλεκόμενα.
Πηγή: AIS
Επισκόπηση του άρθρου
Το Μοντέλο Συστημικής Οικογενειακής Παρέμβασης εμπλέκει ολόκληρη την οικογένεια στη θεραπεία της εξάρτησης, αναγνωρίζοντας ολόκληρη την οικογενειακή μονάδα και τις πολύπλοκες οικογενειακές σχέσεις και δυναμικές και εστιάζοντας στην ανοιχτή επικοινωνία, τη λογοδοσία, την υποστήριξη, την εκπαίδευση και την έγκαιρη εμπλοκή του εξαρτημένου.
Οι προκλήσεις στην εφαρμογή του Μοντέλου Συστημικής Οικογενειακής Παρέμβασης περιλαμβάνουν την αντίσταση των μελών της οικογένειας, την εξισορρόπηση των ατομικών αναγκών με τις οικογενειακές αλληλεπιδράσεις και τα οικονομικά και υλικοτεχνικά εμπόδια που μπορεί να περιορίζουν την πρόσβαση στη διαγενεακή οικογενειακή θεραπεία.
Η συνεχής υποστήριξη και θεραπεία είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία της οικογενειακής συστημικής παρέμβασης, η οποία περιλαμβάνει μια σειρά από θεραπευτές οικογενειακών συστημάτων, δομική οικογενειακή θεραπεία, πρότυπα επικοινωνίας και τεχνικές που απαιτούν μακροπρόθεσμη δέσμευση από ολόκληρη την οικογένεια για την υποστήριξη των οικογενειακών διαδικασιών που απαιτούνται κατά τη διάρκεια της ανάρρωσης του εξαρτημένου.
Το Μοντέλο Συστημικής Οικογενειακής Παρέμβασης: Επισκόπηση
Βασισμένο στην πεποίθηση ότι οι οικογένειες είναι αλληλένδετες συναισθηματικές μονάδες, το Οικογενειακό Συστημικό Μοντέλο, που βασίζεται στη θεωρία των οικογενειακών συστημάτων, προσφέρει μια μοναδική προσέγγιση στη θεραπεία του εθισμού. Η οικογενειακή συστημική θεωρία υποδηλώνει ότι, σε αντίθεση με τις παραδοσιακές μεθόδους που επικεντρώνονται αποκλειστικά στον εξαρτημένο, το μοντέλο αυτό εμπλέκει ολόκληρη την οικογένεια στη συναισθηματική διαδικασία της θεραπείας και της κοινωνίας. Αναγνωρίζει την πολυπλοκότητα εντός των οικογενειών, κατανοώντας ότι κάθε μέλος της οικογένειας επηρεάζει τα υπόλοιπα. Έτσι, αυτές οι αλληλεπιδράσεις καθίστανται κεντρικές για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του εθισμού στο συστημικό μοντέλο οικογενειακής παρέμβασης.
Το Μοντέλο Συστημικής Οικογενειακής Παρέμβασης είναι προσαρμόσιμο, εξυπηρετώντας οικογένειες με μέλη σε διαφορετικά στάδια ψυχικής υγείας, εθισμού και ανάρρωσης. Αντιμετωπίζει κυρίαρχα ζητήματα όπως η συνεξάρτηση και δημιουργεί ενσυναίσθηση μεταξύ των μελών της οικογένειας. Στο πλαίσιο αυτού του μοντέλου, η συμπερίληψη του εξαρτημένου από την αρχή της παρέμβασης είναι ζωτικής σημασίας. Επιτρέπει μια ολιστική προσέγγιση που λαμβάνει υπόψη τη δομή της οικογένειας, τις οικογενειακές συγκρούσεις και τις αλληλεπιδράσεις και επιρροές (διαδικασία προβολής της οικογένειας) που έχει ο καθένας στον άλλον στις τρέχουσες και δυνητικά μελλοντικές σχέσεις.
Αυτή η ολοκληρωμένη προσέγγιση, σε συνδυασμό με την εστίασή της στον τρόπο λειτουργίας της οικογένειας, καθιστά το Οικογενειακό Συστημικό Μοντέλο ένα ισχυρό εργαλείο στον αγώνα κατά του εθισμού.
Οικογενειακές παρεμβάσεις
Στο επίκεντρο του Οικογενειακού Συστημικού Μοντέλου βρίσκονται πέντε βασικά στοιχεία που συνεργάζονται για να διευκολύνουν τη θεραπεία:
- Ανοιχτή επικοινωνία: ζωτικής σημασίας για τη μείωση της έντασης και την ανοιχτή αντιμετώπιση των θεμάτων.
- Aνάληψη ευθύνης: καθιστώντας κάθε μέλος της οικογένειας υπεύθυνο για τις πράξεις και τις συμπεριφορές του.
- Υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον: παροχή ενός δικτύου υποστήριξης και κατανόησης για τον εξαρτημένο και τα άλλα μέλη της οικογένειας.
- Εκπαίδευση: μάθηση σχετικά με τον εθισμό, τις επιπτώσεις του και τον τρόπο υποστήριξης της ανάκαμψης.
- Έγκαιρη εμπλοκή του εξαρτημένου: ένταξη του εξαρτημένου στη διαδικασία της οικογενειακής συστημικής θεραπείας από την αρχή.
Αυτά τα στοιχεία συνυπάρχουν για να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον εμπιστοσύνης, κατανόησης και επούλωσης στο πλαίσιο της συναισθηματικής διαδικασίας της πυρηνικής οικογένειας.
Η υπευθυνότητα είναι ο επόμενος πυλώνας, ο οποίος συνεπάγεται την ανάληψη της ευθύνης για τη συμπεριφορά του ατόμου και τη μετατόπισή της πίσω στα μεμονωμένα μέλη που έχουν διαταραχές χρήσης ουσιών, προβλήματα ψυχικής υγείας ή διατροφικές διαταραχές. Αυτή η ανακατεύθυνση συνδυάζεται με την υποστήριξη της οικογένειας, η οποία ενισχύει τις γονεϊκές προσδοκίες και μπορεί να βοηθήσει τα μέλη της οικογένειας να κατανοήσουν τον εθισμό, τις βασικές έννοιες των στυλ επικοινωνίας και τον τρόπο λειτουργίας της οικογένειας όσον αφορά τους ρόλους των μελών της οικογένειας. Η εκπαίδευση περιλαμβάνει την κατανόηση των υποκείμενων αιτιών του εθισμού, των ρόλων που διαδραματίζουν τα μέλη της οικογένειας και οι σχέσεις των αδελφών μέσα στο σύστημα, καθώς και τη δυναμική των συναισθηματικών αλληλεπιδράσεων και των προβλημάτων στις σχέσεις που διαιωνίζουν τον κύκλο του εθισμού.
Τέλος, η συμμετοχή του εξαρτημένου από νωρίς στη διαδικασία παρέμβασης είναι κρίσιμη. Δημιουργεί ένα περιβάλλον συνεργασίας και σεβασμού που ενθαρρύνει την ενιαία επίλυση προβλημάτων, αντιμετωπίζει τις συγκρούσεις μεταξύ γονέων και παιδιών και επιτρέπει σε ένα ή περισσότερα παιδιά να εκφραστούν θεραπεύοντας τα συναισθηματικά συστήματα.
Οφέλη για τα εξαρτημένα άτομα και τις οικογένειες
Τα οφέλη του Οικογενειακού Συστημικού Μοντέλου επεκτείνονται πέρα από το εξαρτημένο και περιλαμβάνουν ολόκληρη την οικογένεια. Από τη μία πλευρά, ενισχύει τις οικογενειακές σχέσεις, επιτρέποντας στις οικογένειες να διερευνήσουν τους ρόλους τους και ενδεχομένως να τους αλλάξουν για να δημιουργήσουν ένα πιο υγιές οικογενειακό σύστημα. Από την άλλη πλευρά, αναπτύσσει δεξιότητες επικοινωνίας ζωτικής σημασίας για τη βελτίωση των σχέσεων.
Η οικογενειακή συστημική θεραπεία εστιάζει στην αντιμετώπιση θεμάτων συνεξάρτησης, επιτρέποντας την καλλιέργεια περισσότερο υγιών σχέσεων και βοηθά τις οικογένειες να κατανοήσουν τον αντίκτυπο του εθισμού στις σχέσεις τους, προωθώντας τη θεραπεία και τη συμφιλίωση. Η θέσπιση ορίων και η υποστήριξη διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαδικασία επανένταξης, βελτιώνοντας τελικά τις πιθανότητες μακροπρόθεσμης ανάρρωσης για τα άτομα που παλεύουν με τον εθισμό. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η θεραπεία οικογενειακών συστημάτων λειτουργεί.
Η ολοκληρωμένη προσέγγιση της αντιμετώπισης της οικογενειακής μονάδας στο σύνολό της μέσω του οικογενειακού συστημικού μοντέλου αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα επιτυχημένων θεραπευτικών αποτελεσμάτων. Επιπλέον, η εμπλοκή στην οικογενειακή συστημική θεραπεία συμβάλλει στη μείωση του στίγματος, πλαισιώνοντας τον εθισμό σε ένα ευρύτερο οικογενειακό και συστημικό πλαίσιο, συμβάλλοντας έτσι στην ανάπτυξη υγιών δυναμικών.
Εφαρμογή μιας οικογενειακής συστημικής παρέμβασης
Η εφαρμογή ενός συστημικού μοντέλου οικογενειακής παρέμβασης είναι μια διαδικασία πολλών βημάτων που απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό και προετοιμασία, ενεργό συμμετοχή του εξαρτημένου και συνεχή υποστήριξη και θεραπεία.
Η κατανόηση κάθε φάσης της παρέμβασης μπορεί να βοηθήσει τις οικογένειες να πλοηγηθούν στο ταξίδι και να παράσχουν την απαραίτητη υποστήριξη στον εξαρτημένο.
Αρχικός σχεδιασμός και προετοιμασία
Η αρχική φάση μιας οικογενειακής συστημικής παρέμβασης θέτει τις βάσεις για ολόκληρη τη διαδικασία. Περιλαμβάνει την οργάνωση της οικογένειας για τη διαδικασία της παρέμβασης και την προετοιμασία της για το τι μέλλει γενέσθαι. Οι οικογένειες μπορούν να λάβουν παραπομπές σε εξειδικευμένους ειδικούς παρέμβασης από τοπικούς επαγγελματίες που ασχολούνται με τη διαταραχή της χρήσης ουσιών. Αυτοί οι επαγγελματίες βοηθούν τις οικογένειες στην οργάνωση της παρέμβασης και στη διεξαγωγή μιας ολοκληρωμένης οικογενειακής αξιολόγησης. Η αξιολόγηση αυτή περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως η δημιουργία ενός γονιδιώματος τριών γενεών, η ανάλυση των κύκλων ζωής της οικογένειας, η αξιολόγηση των μηχανισμών επίλυσης προβλημάτων και η κατασκευή ενός δομικού χάρτη του οικογενειακού ιστορικού.
Ένα κρίσιμο μέρος του αρχικού σχεδιασμού είναι η δημιουργία ενός επίσημου συμβολαίου. Το συμβόλαιο αυτό καθορίζει τους ρόλους και τις ευθύνες της θεραπεύτριας και των μελών της οικογένειας, θέτοντας σαφή όρια και προσδοκίες για την παρέμβαση.
Η παρέμβαση αρχίζει με μια συνεδρία εισαγωγής που βοηθά τον ειδικό να κατανοήσει την άποψη της οικογένειας για τα προβλήματά της και να αξιολογήσει την ετοιμότητα και την καταλληλότητα της οικογένειας για οικογενειακή θεραπεία. Επιπλέον, οι υλικοτεχνικές διευθετήσεις, συμπεριλαμβανομένων των έγκαιρων ραντεβού, της υλικοτεχνικής υποδομής των συνεδριών και της διαχείρισης των ακυρώσεων, αποτελούν βασικές πτυχές του σχεδιασμού των συνεδριών παρέμβασης.
Εμπλοκή του εξαρτημένου ατόμου
Το Οικογενειακό Συστημικό Μοντέλο τονίζει τη σημασία της εμπλοκής του/της εξαρτημένου/-ης από την αρχή της διαδικασίας παρέμβασης. Αυτή η συμπερίληψη είναι ζωτικής σημασίας για την ακριβή αξιολόγηση της αντίληψης της οικογένειας για το πρόβλημα και για τη δημιουργία κινήτρων για την πραγματοποίηση οικογενειακής παρέμβασης. Ο/Η ειδικός/ή παρέμβασης διευκολύνει τη συνεργατική επικοινωνία, προσκαλώντας το εξαρτημένο να εκφράσει την άποψή του κατά τη διάρκεια της παρέμβασης, καθιστώντας τη διαδικασία πιο περιεκτική.
Συνιστάται επίσης να συμμετέχουν στις συνεδρίες παρέμβασης όλα τα βασικά μέλη της οικογένειας, συμπεριλαμβανομένου τουλάχιστον ενός μέλους της οικογένειας. Αυτό διασφαλίζει ότι δεν παραβλέπονται σημαντικές δυναμικές και δημιουργεί ανοιχτές συζητήσεις σχετικά με τον αντίκτυπο του ατόμου στη ζωή κάθε μέλους της οικογένειας. Αυτή η ελεγχόμενη, αμφίδρομη συζήτηση επιτρέπει την πληρέστερη κατανόηση του εκάστοτε ζητήματος.
Συνεχής υποστήριξη και θεραπεία
Το ταξίδι προς την ανάρρωση είναι διαρκές και απαιτεί συνεχή υποστήριξη και θεραπεία. Μια σειρά από θεραπευτικές τεχνικές και συμπεριφορικές θεραπείες είναι ζωτικής σημασίας για τη συνεχή υποστήριξη. Σε αυτές περιλαμβάνονται:
- Οικογενειακή θεραπεία συμπεριφοράς (FBT)
- Πολυδιάστατη οικογενειακή θεραπεία
- Συμπεριφορική θεραπεία ζευγαριών
- Ενίσχυση της κοινότητας και εκπαίδευση της οικογένειας
- Λειτουργική οικογενειακή θεραπεία
Η συνεχής υποστήριξη περιλαμβάνει:
- Συμμετοχή των μελών της οικογένειας σε προσπάθειες συνεργασίας με τις ομάδες υγειονομικής περίθαλψης για την προώθηση της προσαρμογής στην ασθένεια, της επικοινωνίας, των αλλαγών στον τρόπο ζωής και της προληπτικής στοχοθεσίας
- Επανεξέταση και ενίσχυση των πρόσφατα καθιερωμένων θεραπευτικών μοτίβων και στόχων για την πρόληψη της υποτροπής των παλαιών συμπεριφορών
- Πολλαπλές συναντήσεις επί μήνες για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης και των οικογενειακών σχέσεων
Οι επιτυχημένες παρεμβάσεις συχνά περιλαμβάνουν αυτές τις στρατηγικές συνεχούς υποστήριξης.
Η ψυχοεκπαίδευση χρησιμεύει ως βασικό μέρος της συνεχιζόμενης θεραπείας, παρέχοντας τα ακόλουθα οφέλη:
- Βοηθώντας τα μέλη της οικογένειας να αναπτύξουν δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και επικοινωνίας
- Παροχή πληροφοριών σχετικά με την πάθηση και τις θεραπευτικές επιλογές
- Προώθηση της εμπλοκής στη θεραπευτική διαδικασία
Προκλήσεις και προβληματισμοί στις οικογενειακές συστημικές παρεμβάσεις
Ενώ το Οικογενειακό Συστημικό Μοντέλο προσφέρει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στη θεραπεία του εθισμού, παρουσιάζει επίσης μοναδικές προκλήσεις και προβληματισμούς. Από την αντίσταση των μελών της οικογένειας έως την εξισορρόπηση των ατομικών αναγκών και των μοναδικών περιστάσεων, καθώς και τις οικονομικές και υλικοτεχνικές ανησυχίες, αυτά τα πιθανά εμπόδια δεν πρέπει να παραβλέπονται.
Η κατανόηση αυτών των προκλήσεων επιτρέπει την ανάπτυξη προληπτικών στρατηγικών για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους.
Αντίσταση των μελών της οικογένειας
Μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις στην εφαρμογή της συστημικής οικογενειακής θεραπείας είναι η αντίσταση των μελών της οικογένειας. Μπορεί να αντιλαμβάνονται ότι η ευθύνη κατανέμεται άδικα ή να θεωρούν τον εντοπισμένο ασθενή ως τη μοναδική πηγή των προβλημάτων τους. Οι θεραπεύτριες αντιμετωπίζουν συχνά αυτή την αντίσταση, η οποία μπορεί να διαταράξει τις συνεδρίες θεραπείας.
Η αναγνώριση ότι η αντίσταση αποτελεί φυσιολογικό μέρος της θεραπείας μπορεί να βοηθήσει στην ομαλοποίηση της διαδικασίας για τα μέλη της οικογένειας. Η αναγνώριση των αντιστάσεών τους μπορεί να χρησιμεύσει ως εφαλτήριο για ουσιαστική συμμετοχή. Παρεμβάσεις που ενθαρρύνουν τα μέλη να απομακρυνθούν από τα συνήθη μοτίβα τους και να διατυπώσουν τους στόχους τους για τη θεραπεία μπορούν να δημιουργήσουν μια ατμόσφαιρα συνεργασίας και να μειώσουν την αντίσταση.
Για να ελαχιστοποιηθεί η αντίσταση, οι θεραπευτές χρειάζεται να αποφεύγουν να έχουν μια στάση ειδημοσύνης στις θεραπευτικές συνεδρίες, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε απομάκρυνση και σιωπή από την οικογένεια.
Εξισορρόπηση των ατομικών αναγκών και της οικογενειακής δυναμικής
Μια άλλη σκέψη είναι η ισορροπία μεταξύ των ατομικών αναγκών και της οικογενειακής δυναμικής. Οι θεραπεύτριες πρέπει να αξιολογούν τις ανάγκες των μεμονωμένων μελών της οικογένειας, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι ολόκληρη η οικογένεια συμμετέχει στη θεραπευτική διαδικασία. Αυτό αποτρέπει τη διαιώνιση της πεποίθησης ότι το πρόβλημα βρίσκεται μόνο στο καταχωρημένο ως άτομο με κάποιο “θέμα”.
Η θεραπεία, ειδικά όταν διεξάγεται από έναν εξειδικευμένο οικογενειακό θεραπευτή/θεραπεύτρια, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την οικογενειακή δυναμική ενισχύοντας την επικοινωνία, βοηθώντας στην επίλυση συγκρούσεων και βοηθώντας τα μέλη της οικογένειας να κατανοήσουν και να προσαρμόσουν τους ρόλους και τις συμπεριφορές τους. Ο προσδιορισμός και η αντιμετώπιση των ρόλων των μελών της οικογένειας, όπως τα φρονστιστά ή τα διαμεσολαβητά, είναι κομβικής σημασίας στη θεραπεία για την πρόληψη άκαμπτων δυναμικών που μπορεί να προκαλέσουν ανισορροπίες και συγκρούσεις.
Οικονομικές και υλικοτεχνικές ανησυχίες
Οι οικονομικές και υλικοτεχνικές ανησυχίες μπορούν να περιορίσουν την πρόσβαση σε θεραπεία για ορισμένες οικογένειες. Οι οικονομικοί περιορισμοί μπορούν να περιορίσουν την πρόσβαση στη θεραπεία για οικογένειες με χαμηλότερο εισόδημα, ενώ η θεραπεία είναι πιο προσιτή σε όσα άτομα ανήκουν σε μεσαίες και ανώτερες τάξεις. Τα οικονομικά εμπόδια είναι ιδιαίτερα έντονα για τις οικογένειες που επηρεάζονται από τη φυλάκιση, όπου οι περιορισμένες ευκαιρίες απασχόλησης και εκπαίδευσης μετά την αποφυλάκιση μπορούν να εμποδίσουν την πρόσβαση στην οικογενειακή θεραπεία.
Η γεωγραφική απόσταση και η περιορισμένη μεταφορά μπορεί να αποτελέσουν σημαντικά εμπόδια για τις οικογένειες που επιδιώκουν να συμμετάσχουν σε συνεδρίες θεραπείας. Για ορισμένες οικογένειες, η μακροχρόνια δέσμευση που απαιτούν ορισμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις μπορεί να μην είναι προσιτή ή διαχειρίσιμη. Η εξασφάλιση ιδιωτικού χώρου για διαδικτυακή θεραπεία μπορεί να είναι ένα χωροταξικό ζήτημα, ιδίως για όσους διαμένουν σε μεταβατικά περιβάλλοντα διαβίωσης.
Όταν οι οικογένειες παλεύουν με βασικές ανάγκες επιβίωσης, όπως η εξασφάλιση στέγης και εργασίας, η ιεράρχηση της ψυχοθεραπείας μπορεί να αποτελέσει πρόκληση τόσο από οικονομική όσο και από υλικοτεχνική άποψη.
Συμβουλές για οικογένειες που εξετάζουν το ενδεχόμενο μιας οικογενειακής συστημικής παρέμβασης
Για τις οικογένειες που εξετάζουν το ενδεχόμενο μιας Οικογενειακής Συστημικής Παρέμβασης, είναι σημαντικό να προσεγγίσουν τη διαδικασία με προετοιμασία και κατανόηση. Οι ακόλουθες ενότητες προσφέρουν πρακτικές συμβουλές για να βοηθήσουν τις οικογένειες να περιηγηθούν σε αυτό το ταξίδι, καθοδηγώντας τες να βρουν τον/την/το κατάλληλο/η ειδικό παρέμβασης, να θέσουν ρεαλιστικές προσδοκίες και να δεσμευτούν για μακροπρόθεσμη υποστήριξη.
Εύρεση του κατάλληλου ειδικού ατόμου παρέμβασης
Η επιλογή του σωστού ειδικού παρέμβασης είναι ένα κρίσιμο βήμα στη διαδικασία. Οι οικογένειες θα πρέπει να αναζητήσουν έναν ειδικό με:
- ιστορικό και εμπειρία στη φιλοξενία και τη διεξαγωγή παρεμβάσεων
- Πιστοποίηση ως επαγγελματία παρέμβασης
- Προηγούμενες εμπειρίες και στρατηγικές για το χειρισμό διαφόρων σεναρίων κατά τη διάρκεια μιας παρέμβασης
Είναι σημαντικό να διερευνήσετε διεξοδικά και να ρωτήσετε σχετικά με αυτά τα προσόντα όταν επιλέγετε έναν ειδικό παρέμβασης.
Για να διασφαλιστεί η καλή προσαρμογή, οι οικογένειες μπορούν να πάρουν συνέντευξη από τον ειδικό παρέμβασης για να αξιολογήσουν τον τρόπο επικοινωνίας του και την ευθυγράμμιση με τις ανάγκες της οικογένειας. Η Ένωση Ειδικών Παρέμβασης είναι μια πηγή όπου οι οικογένειες μπορούν να βρουν ειδικευμένους/ες ειδικούς παρέμβασης που εξυπηρετούν την περιοχή τους. Αυτή η προσεκτική διαδικασία επιλογής διασφαλίζει ότι ο ειδικός παρέμβασης θα είναι ένας υποστηρικτικός οδηγός καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας παρέμβασης.
Καθορισμός ρεαλιστικών προσδοκιών
Ο καθορισμός ρεαλιστικών προσδοκιών είναι ζωτικής σημασίας για τις οικογένειες που ξεκινούν μια Οικογενειακή Συστημική Παρέμβαση. Η κατανόηση ότι η ανάκαμψη είναι μια μακροπρόθεσμη διαδικασία και ότι η άμεση αλλαγή δεν είναι εγγυημένη μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των προσδοκιών και στην αποφυγή πιθανών απογοητεύσεων.
Είναι σημαντικό να αποδεχτείτε ότι το άτομο που παλεύει με τον εθισμό μπορεί να μην ανταποκριθεί θετικά στην παρέμβαση αμέσως. Οι οικογένειες θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η ανάρρωση είναι μια συνεχής διαδικασία και η παρέμβαση είναι απλώς η αρχή ενός μακρύτερου ταξιδιού. Η επιτυχία θα πρέπει να μετράται με μικρά βήματα και πρόοδο και όχι με άμεση και πλήρη μεταμόρφωση.
Δέσμευση για μακροπρόθεσμη υποστήριξη
Η διατήρηση της ανάκαμψης απαιτεί μακροπρόθεσμη υποστήριξη από τα μέλη της οικογένειας. Προσφέροντας ένα αξιόπιστο δίκτυο επικοινωνίας σε περιόδους άγχους, η μακροχρόνια οικογενειακή υποστήριξη συμβάλλει στην πρόληψη της υποτροπής.
Ένα ισχυρό οικογενειακό σύστημα υποστηρίζει την ανάρρωση παρέχοντας πόρους για έναν υγιεινό τρόπο ζωής, συμπεριλαμβανομένης της διατροφής, του ύπνου και της έκφρασης των συναισθημάτων. Η οικογενειακή υποστήριξη λειτουργεί ως δικλείδα ασφαλείας ενάντια στους πειρασμούς για επιστροφή στη χρήση ουσιών όταν αντιμετωπίζονται οι προκλήσεις της ζωής. Αυτή η συνεχής δέσμευση για υποστήριξη είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της διαρκούς ανάρρωσης του εξαρτημένου.
Κανονική παρέμβαση Vs Συστημικό μοντέλο οικογένειας
Υπάρχουν πέντε βασικά σημεία του Οικογενειακού Συστημικού Μοντέλου, το οποίο παίρνει μια κανονική παρέμβαση και δίνει μια τροπή, εστιάζοντας σε ολόκληρη την οικογένεια μαζί με το εξαρτημένο. Μια κανονική παρέμβαση έχει πέντε σημεία που ουσιαστικά περιγράφουν τι συμβαίνει. Αυτά τα πέντε σημεία περιλαμβάνουν:
- Σε όλες τις συναντήσεις πριν από την παρέμβαση συμμετέχουν μόνο τα μέλη της οικογένειας. Το εξαρτημένο άτομο δεν ενημερώνεται για την παρέμβαση.
- Η παρέμβαση πραγματοποιείται μόνο μία φορά – αυτό γίνεται αυστηρά για λόγους αποτελεσματικότητας.
- Η παρέμβαση πραγματοποιείται σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον που περιλαμβάνει έναν εκπαιδευμένο σύμβουλο.
- Μόλις πραγματοποιηθεί η παρέμβαση, η καθημερινή ζωή πρέπει να συνεχιστεί.
- Ο εξαρτημένος πρέπει να επιλέξει αν θα μπει σε πρόγραμμα απεξάρτησης ή όχι. Είτε συμφωνεί είτε όχι, η οικογένεια πρέπει να επιμείνει σταθερά στις συνέπειες που περιγράφηκαν κατά τη διάρκεια της Παρέμβασης.
Μια Παρέμβαση με βάση το Οικογενειακό Συστημικό Μοντέλο είναι εντελώς διαφορετική. Τα ακόλουθα σημεία που παρατίθενται παρακάτω δείχνουν πώς περιγράφεται ένα οικογενειακό συστημικό μοντέλο καθώς και πώς διαφέρει από μια κανονική παρέμβαση.
- Δεν υπάρχουν προγραμματισμένες συναντήσεις που είναι κρυμμένες από το εξαρτημένο. Στην πραγματικότητα, όταν ορίζεται μια συνάντηση με έναν εκπαιδευμένο παρεμβατικό, ο εξαρτημένος πηγαίνει στην πρώτη κιόλας συνάντηση.
- Κατά τη διάρκεια των συναντήσεων, όλα τα μέλη της οικογένειας και ο εξαρτημένος συζητούν ανοιχτά τον τρόπο με τον οποίο η συμπεριφορά του εξαρτημένου έχει επηρεάσει τη ζωή του καθενός. Δεν πρόκειται για μια μονόδρομη συζήτηση – μπορεί να πηγαίνει μπρος-πίσω με ελεγχόμενο τρόπο.
- Αντί να υπάρχει μια μεγάλη συνάντηση για την παρέμβαση, μπορεί να υπάρχουν αρκετές συναντήσεις την εβδομάδα και η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει μήνες κάθε φορά.
- Τόσο το εξαρτημένο όσο και τα μέλη της οικογένειας δεσμεύονται να εισέλθουν σε κάποιο είδος συμβουλευτικής. Πιθανότατα, ο εξαρτημένος θα παρακολουθήσει μια ενδονοσοκομειακή απεξάρτηση για να ξεπεράσει τον εθισμό του. Στη συνέχεια, θα συμμετάσχει στις συνεδρίες οικογενειακής θεραπείας που πραγματοποιούνται ενώ βρίσκεται σε κέντρο απεξάρτησης. Η οικογένεια δεσμεύεται να συμμετέχει στις συνεδρίες θεραπείας όσο το άτομο με εθισμό βρίσκεται σε κέντρο απεξάρτησης, καθώς και μετά, ως μία οικογενειακή μονάδα.
Περίληψη
Συνοψίζοντας, το Οικογενειακό Συστημικό Μοντέλο προσφέρει μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στη θεραπεία του εθισμού που εμπλέκει ολόκληρη την οικογένεια στη διαδικασία θεραπείας. Από την κατανόηση των βασικών συστατικών και των πλεονεκτημάτων έως την εφαρμογή του μοντέλου, την αντιμετώπιση των προκλήσεων και την ακρόαση ιστοριών επιτυχίας, διερευνήσαμε τη μεταμορφωτική δύναμη αυτού του μοντέλου. Ενώ η έναρξη μιας οικογενειακής συστημικής παρέμβασης απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό, τον/την κατάλληλο/η ειδικό και μακροπρόθεσμη δέσμευση, τα πιθανά οφέλη είναι βαθιά. Με τη δημιουργία υγιέστερων σχέσεων, την ενίσχυση της επικοινωνίας και την παροχή συνεχούς υποστήριξης, οι οικογένειες μπορούν να περιηγηθούν μαζί στο μονοπάτι της ανάρρωσης. Να θυμάστε, δεν είστε μόνα σε αυτό το ταξίδι – και με τη σωστή υποστήριξη και τα κατάλληλα εργαλεία, η θεραπεία είναι εφικτή.
Συγγραφέας: Jerry Law, D.Min., MDAAC, BRI-II, CIP
Συχνές ερωτήσεις
Τι είναι η παρέμβαση στο οικογενειακό σύστημα;
Η παρέμβαση οικογενειακού συστήματος είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που βοηθά τα άτομα να επιλύσουν τα προβλήματά τους στο πλαίσιο της οικογένειας, από όπου συχνά προέρχονται πολλά προβλήματα. Στοχεύει στη βελτίωση των αποτελεσμάτων για το άτομο με τη διαταραχή ή την ασθένεια και στην ενίσχυση της ευημερίας του φροντιστή/της φροντίστριας.
Ποια είναι η συστημική προσέγγιση στην οικογενειακή θεραπεία;
Η συστημική θεραπεία στην οικογενειακή θεραπεία δίνει έμφαση στη διασύνδεση των προσωπικών σχέσεων, των συμπεριφορών και των επιλογών ζωής ενός ατόμου με τα ζητήματα που αντιμετωπίζει, εστιάζοντας στις σχέσεις μεταξύ μιας ομάδας ανθρώπων και όχι αποκλειστικά στις σκέψεις και τα συναισθήματα ενός ατόμου. Η προσέγγιση αυτή χρησιμοποιείται στην οικογενειακή θεραπεία, τη θεραπεία ζευγαριών και την ομαδική θεραπεία.
Ποιο είναι ένα παράδειγμα συστημικής παρέμβασης;
Ένα παράδειγμα συστημικής παρέμβασης είναι η παροχή βοήθειας στα μέλη της οικογένειας που αντιμετωπίζουν την κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών. Αυτός ο τύπος παρέμβασης επικεντρώνεται σε ολόκληρο το οικογενειακό σύστημα και όχι μόνο στο άτομο.
Τι είναι η συστημική οικογενειακή πρακτική;
Η συστημική οικογενειακή πρακτική περιλαμβάνει τη διευκόλυνση των συζητήσεων μεταξύ των μελών της οικογένειας για τη βελτίωση της κατανόησης, την εξεύρεση λύσεων στα προβλήματα, τον καθορισμό στόχων και τη συνεργασία με έναν επαγγελματία για να συνεργαστούν και να αλληλοϋποστηρίζονται. Η πρακτική αυτή επιτρέπει στα μέλη της οικογένειας να εκφράζουν και να διερευνούν δύσκολες σκέψεις και συναισθήματα με ασφάλεια.
Τι είναι το μοντέλο των οικογενειακών συστημάτων;
Το μοντέλο οικογενειακών συστημάτων, σύμφωνα με τον Bowen, είναι ένα σύστημα στο οποίο κάθε μέλος έχει έναν ρόλο και αναμένεται να ανταποκρίνεται στους άλλους με συγκεκριμένο τρόπο βάσει των συμφωνιών του ρόλου και της σχέσης τους. Το μοντέλο αυτό δίνει έμφαση στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας και στο πλαίσιο στο οποίο βρίσκεται η οικογένεια.
Μετάφραση & Επιμέλεια: Παπαδοπούλου Νατάσσα, Ψυχολόγος – Εκπαιδευόμενη Συστημική Θεραπεύτρια