Ο φεμινισμός είναι για όλες/όλους/όλα – bell hooks
Το βιβλίο « Ο φεμινισμός είναι για όλους» της bell hooks είναι το αντίδοτο σε κάθε tweet του τύπου «πότε είναι η διεθνής ημέρα των ανδρών;!». Σχεδιασμένο για να διαβαστεί από όλα τα φύλα, αυτή η σύντομη, προσιτή εισαγωγή στη φεμινιστική θεωρία, από μία από τις πιο ζωντανές και επιδραστικές επαγγελματίες της, επιδιώκει να διασώσει τον φεμινισμό από τον εσωτερισμό και την ακαδημαϊκή ορολογία- απλοποιώντας, επιχειρηματολογώντας και πείθοντας.
Όπου πηγαίνω λέω με υπερηφάνεια στους ανθρώπους που θέλουν να μάθουν ποια είμαι και τι κάνω ότι είμαι συγγραφέας, φεμινίστρια, θεωρητικός, κριτικός πολιτισμού. Τους λέω ότι γράφω για ταινίες και τη λαϊκή κουλτούρα, αναλύοντας το μήνυμα του μέσου. Οι περισσότεροι άνθρωποι το βρίσκουν αυτό συναρπαστικό και θέλουν να μάθουν περισσότερα. Όλες πηγαίνουν σινεμά, βλέπουν τηλεόραση, ρίχνουν ματιές σε περιοδικά, και όλοι έχουν σκέψεις για τα μηνύματα που λαμβάνουν, για τις εικόνες που βλέπουν. Είναι εύκολο για το ποικιλόμορφο κοινό που συναντώ να καταλάβει τι κάνω ως κριτικός πολιτισμού, να κατανοήσει το πάθος μου για τη συγγραφή (πολλοί άνθρωποι θέλουν να γράφουν και γράφουν). Αλλά η φεμινιστική θεωρία – αυτό είναι το σημείο όπου οι ερωτήσεις σταματούν. Συνήθως ακούω τα πάντα για το κακό του φεμινισμού και τις κακές φεμινίστριες: πώς «αυτές» μισούν τους άνδρες- πώς «αυτές» θέλουν να πάνε ενάντια στη φύση – και τον θεό- πώς «αυτές» είναι όλες λεσβίες- πώς «αυτές» παίρνουν όλες τις δουλειές και κάνουν τον κόσμο δύσκολο για τους λευκούς άνδρες, οι οποίοι δεν έχουν καμία ελπίδα. Όταν ρωτώ αυτούς τους ίδιους ανθρώπους για τα φεμινιστικά βιβλία ή περιοδικά που διαβάζουν, όταν τους ρωτώ για τις φεμινιστικές ομιλίες που έχουν ακούσει, για τις φεμινίστριες ακτιβίστριες που γνωρίζουν, μου απαντούν αφήνοντάς με να ξέρω ότι όλα όσα γνωρίζουν για τον φεμινισμό έχουν έρθει στη ζωή τους από τρίτο χέρι, ότι πραγματικά δεν έχουν έρθει αρκετά κοντά στο φεμινιστικό κίνημα για να ξέρουν τι πραγματικά συμβαίνει, περί τίνος πρόκειται. Κυρίως πιστεύουν ότι ο φεμινισμός είναι ένα μάτσο θυμωμένες γυναίκες που θέλουν να γίνουν σαν τους άντρες. Δεν σκέφτονται καν ότι ο φεμινισμός έχει να κάνει με τα δικαιώματα – με το να αποκτήσουν οι γυναίκες ίσα δικαιώματα. Όταν μιλάω για τον φεμινισμό που γνωρίζω – από κοντά και προσωπικά – ακούνε πρόθυμα, αν και όταν τελειώνει η συζήτησή μας, σπεύδουν να μου πουν ότι είμαι διαφορετική, ότι δεν είμαι σαν τις «πραγματικές» φεμινίστριες που μισούν τους άνδρες, που είναι θυμωμένες. Τις διαβεβαιώνω ότι είμαι όσο πιο πραγματική και ριζοσπαστική φεμινίστρια μπορεί να είναι κανείς, και αν τολμήσουν να έρθουν πιο κοντά στον φεμινισμό θα δουν ότι δεν είναι όπως τον έχουν φανταστεί.
Κάθε φορά που φεύγω από μια από αυτές τις συναντήσεις, θέλω να έχω στο χέρι μου ένα μικρό βιβλίο, ώστε να μπορώ να πω, διαβάστε αυτό το βιβλίο και θα σας πει τι είναι ο φεμινισμός, τι είναι το κίνημα. Θέλω να κρατάω στο χέρι μου ένα συνοπτικό, αρκετά εύκολο στην ανάγνωση και την κατανόηση βιβλίο- όχι ένα μεγάλο βιβλίο, όχι ένα βιβλίο γεμάτο δύσκολα κατανοητή ορολογία και ακαδημαϊκή γλώσσα, αλλά ένα απλό, ξεκάθαρο βιβλίο – εύκολο στην ανάγνωση χωρίς να είναι απλοϊκό. Από τη στιγμή που η φεμινιστική σκέψη, πολιτική και πρακτική άλλαξε τη ζωή μου, ήθελα αυτό το βιβλίο. Ήθελα να το δώσω στους ανθρώπους που αγαπώ, ώστε να μπορέσουν να κατανοήσουν καλύτερα αυτόν τον σκοπό, αυτή τη φεμινιστική πολιτική στην οποία πιστεύω τόσο βαθιά, που αποτελεί το θεμέλιο της πολιτικής μου ζωής.
Ήθελα να έχουν μια απάντηση στο ερώτημα «τι είναι ο φεμινισμός;» που δεν έχει τις ρίζες της ούτε στο φόβο ούτε στη φαντασία. Ήθελα να έχουν αυτόν τον απλό ορισμό για να τον διαβάζουν ξανά και ξανά, ώστε να ξέρουν: «Ο φεμινισμός είναι ένα κίνημα για τον τερματισμό του σεξισμού, της σεξιστικής εκμετάλλευσης και της καταπίεσης». Λατρεύω αυτόν τον ορισμό, τον οποίο πρόσφερα για πρώτη φορά πριν από περισσότερα από 10 χρόνια στο βιβλίο μου « Φεμινιστική θεωρία»: From Margin to Center. Τον αγαπώ γιατί δηλώνει τόσο ξεκάθαρα ότι το κίνημα δεν είναι αντι-ανδρικό. Ξεκαθαρίζει ότι το πρόβλημα είναι ο σεξισμός. Και αυτή η σαφήνεια μας βοηθάει να θυμόμαστε ότι όλα μας, γυναίκες και άντρες, έχουμε κοινωνικοποιηθεί από τη γέννησή μας να αποδεχόμαστε τη σεξιστική σκέψη και δράση. Κατά συνέπεια, οι γυναίκες μπορούν να είναι εξίσου σεξίστριες με τους άνδρες. Και ενώ αυτό δεν δικαιολογεί την ανδρική κυριαρχία, σημαίνει ότι θα ήταν αφελές και λανθασμένο για τους φεμινιστές στοχαστές να βλέπουν το κίνημα απλουστευτικά ως κίνημα υπέρ των γυναικών εναντίον των ανδρών. Για να τερματίσουμε την πατριαρχία (ένας άλλος τρόπος να ονομάσουμε τον θεσμοθετημένο σεξισμό) πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι είμαστε όλα συμμέτοχα στη διαιώνιση του σεξισμού μέχρι να αλλάξουμε το μυαλό και την καρδιά μας, μέχρι να αφήσουμε τη σεξιστική σκέψη και δράση και να την αντικαταστήσουμε με φεμινιστική σκέψη και δράση.
Οι άνδρες ως ομάδα επωφελήθηκαν και επωφελούνται περισσότερο από την πατριαρχία, από την υπόθεση ότι είναι ανώτεροι από τις γυναίκες και πρέπει να μας εξουσιάζουν. Αλλά αυτά τα οφέλη έχουν έρθει με ένα τίμημα. Σε αντάλλαγμα για όλα τα αγαθά που λαμβάνουν οι άνδρες από την πατριαρχία, υποχρεούνται να κυριαρχούν στις γυναίκες, να μας εκμεταλλεύονται και να μας καταπιέζουν, χρησιμοποιώντας βία αν χρειαστεί για να διατηρήσουν την πατριαρχία ανέπαφη. Οι περισσότεροι άνδρες δυσκολεύονται να γίνουν πατριάρχες. Οι περισσότεροι άνδρες ενοχλούνται από το μίσος και το φόβο για τις γυναίκες, από την ανδρική βία κατά των γυναικών, ακόμη και οι άνδρες που διαιωνίζουν αυτή τη βία. Αλλά φοβούνται να αφήσουν τα οφέλη. Δεν είναι σίγουροι για το τι θα συμβεί στον κόσμο που γνωρίζουν πιο στενά αν αλλάξει η πατριαρχία. Έτσι, βρίσκουν ευκολότερο να υποστηρίζουν παθητικά την ανδρική κυριαρχία, ακόμη και όταν ξέρουν στο μυαλό και στην καρδιά τους ότι είναι λάθος. Ξανά και ξανά οι άνδρες μου λένε ότι δεν έχουν ιδέα τι είναι αυτό που θέλουν οι φεμινίστριες. Τους πιστεύω. Πιστεύω στην ικανότητά τους να αλλάξουν και να αναπτυχθούν. Και πιστεύω ότι αν γνώριζαν περισσότερα για τον φεμινισμό δεν θα τον φοβόντουσαν πλέον, γιατί θα έβρισκαν στο φεμινιστικό κίνημα την ελπίδα της δικής τους απελευθέρωσης από τα δεσμά της πατριαρχίας.
Γι’ αυτούς τους άνδρες, νέους και ηλικιωμένους, και για όλες εμάς, έγραψα αυτό το σύντομο εγχειρίδιο, το βιβλίο για το οποίο έχω περάσει περισσότερα από 20 χρόνια λαχταρώντας. Έπρεπε να το γράψω γιατί περίμενα συνεχώς να εμφανιστεί, και αυτό δεν εμφανιζόταν. Και χωρίς αυτό δεν υπήρχε τρόπος να απευθυνθώ στις ορδές των ανθρώπων σε αυτό το έθνος που βομβαρδίζονται καθημερινά με αντιφεμινιστικές αντιδράσεις, που τους λένε να μισούν και να αντιστέκονται σε ένα κίνημα για το οποίο γνωρίζουν ελάχιστα πράγματα. Θα έπρεπε να υπάρχουν τόσα πολλά μικρά φεμινιστικά εγχειρίδια, ευκολοδιάβαστα φυλλάδια και βιβλία, που να μας λένε τα πάντα για τον φεμινισμό, ώστε αυτό το βιβλίο θα ήταν απλώς άλλη μια παθιασμένη φωνή που θα μιλούσε υπέρ της φεμινιστικής πολιτικής. Θα έπρεπε να υπάρχουν πίνακες διαφημίσεων- διαφημίσεις σε περιοδικά- διαφημίσεις σε λεωφορεία, μετρό, τρένα- τηλεοπτικές διαφημίσεις που να διαδίδουν τη λέξη, να ενημερώνουν τον κόσμο για το φεμινισμό.
Δεν έχουμε φτάσει ακόμα εκεί. Αλλά αυτό πρέπει να κάνουμε για να μοιραστούμε τον φεμινισμό, για να αφήσουμε το κίνημα να μπει στο μυαλό και στην καρδιά όλων. Η φεμινιστική αλλαγή έχει ήδη αγγίξει τις ζωές όλων μας με θετικό τρόπο. Και όμως χάνουμε από τα μάτια μας τα θετικά όταν το μόνο που ακούμε για τον φεμινισμό είναι αρνητικό.
Όταν άρχισα να αντιστέκομαι στην ανδρική κυριαρχία, να επαναστατώ ενάντια στον πατριαρχικό τρόπο σκέψης (και να εναντιώνομαι στην ισχυρότερη πατριαρχική φωνή στη ζωή μου – τη φωνή της μητέρας μου), ήμουν ακόμα έφηβη, αυτοκτονική, καταθλιπτική, αβέβαιη για το πώς θα έβρισκα νόημα στη ζωή μου και μια θέση για την εαυτή μου. Χρειαζόμουν τον φεμινισμό για να μου δώσει ένα θεμέλιο ισότητας και δικαιοσύνης πάνω στο οποίο θα μπορούσα να σταθώ. Η μαμά υιοθέτησε τη φεμινιστική σκέψη. Βλέπει εμένα και όλες τις κόρες της (είμαστε έξι) να ζούμε καλύτερες ζωές εξαιτίας της φεμινιστικής πολιτικής. Βλέπει την υπόσχεση και την ελπίδα στο φεμινιστικό κίνημα. Είναι αυτή η υπόσχεση και η ελπίδα που θέλω να μοιραστώ μαζί σας σε αυτό το βιβλίο, με όλα.
Φανταστείτε να ζείτε σε έναν κόσμο όπου δεν υπάρχει κυριαρχία, όπου οι γυναίκες και οι άνδρες δεν είναι όμοιοι ή έστω πάντα ίσοι, αλλά όπου το όραμα της αμοιβαιότητας είναι το ήθος που διαμορφώνει την αλληλεπίδρασή μας. Φανταστείτε να ζείτε σε έναν κόσμο όπου όλες μπορούμε να είμαστε αυτό που είμαστε, έναν κόσμο ειρήνης και δυνατοτήτων. Η φεμινιστική επανάσταση από μόνη της δεν θα δημιουργήσει έναν τέτοιο κόσμο- πρέπει να τερματίσουμε τον ρατσισμό, τον ταξικό ελιτισμό, τον ιμπεριαλισμό. Αλλά θα μας δώσει τη δυνατότητα να είμαστε πλήρως αυτοπραγματοποιημένες γυναίκες και άνδρες, ικανές να δημιουργήσουμε αγαπημένη κοινότητα, να ζήσουμε μαζί, πραγματοποιώντας τα όνειρά μας για ελευθερία και δικαιοσύνη, ζώντας την αλήθεια ότι είμαστε όλα «ίσα». Ελάτε πιο κοντά. Δείτε πώς ο φεμινισμός μπορεί να αγγίξει και να αλλάξει τη ζωή σας και τη ζωή όλων μας. Ελάτε πιο κοντά και γνωρίστε από πρώτο χέρι τι σημαίνει φεμινιστικό κίνημα. Ελάτε πιο κοντά και θα δείτε: ο φεμινισμός είναι για όλους.
—–
Η bell hooks (25 Σεπτεμβρίου 1952, Hopkinsville, Κεντάκι, ΗΠΑ – 15 Δεκεμβρίου 2021, Berea, Κεντάκι) ήταν Αμερικανίδα ακαδημαϊκός και ακτιβίστρια, το έργο της οποίας εξέταζε τις σχέσεις μεταξύ φυλής, φύλου και τάξης. Συχνά διερευνούσε τις διαφορετικές αντιλήψεις για τις μαύρες γυναίκες και τις μαύρες συγγραφείς και την ανάπτυξη των φεμινιστικών ταυτοτήτων.
Η Γουάτκινς μεγάλωσε σε μια διαχωρισμένη κοινότητα του αμερικανικού Νότου. Σε ηλικία 19 ετών άρχισε να γράφει αυτό που θα γινόταν το πρώτο της ολοκληρωμένο βιβλίο, το Ain’t I a Woman: Black Women and Feminism (Μαύρες γυναίκες και φεμινισμός) , το οποίο εκδόθηκε το 1981. Σπούδασε αγγλική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ (πτυχίο, 1973), στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν (μεταπτυχιακό, 1976) και στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Σάντα Κρουζ (διδακτορικό, 1983).
Η hooks υιοθέτησε το ψευδώνυμό της, το όνομα της προγιαγιάς της, για να τιμήσει τις γυναικείες κληρονομιές- προτίμησε να το γράφει με όλα τα πεζά γράμματα για να εστιάσει την προσοχή στο μήνυμά της και όχι στον εαυτό της. Δίδαξε αγγλικά και εθνικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας από τα μέσα της δεκαετίας του 1970, αφρικανικές και αφροαμερικανικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Γέιλ κατά τη δεκαετία του ’80, γυναικείες σπουδές στο Κολέγιο Όμπερλιν και αγγλικά στο City College της Νέας Υόρκης κατά τη δεκαετία του 1990 και στις αρχές του 2000. Το 2004 έγινε μόνιμη καθηγήτρια στο Berea College στο Berea του Κεντάκι. Το 2014 ιδρύθηκε στο κολλέγιο το Ινστιτούτο Bell Hooks.
Η bell hooks είναι συγγραφέας πολλών βιβλίων που έχουν αποσπάσει μεγάλη κριτική και επιρροή για την πολιτική της φυλής, του φύλου, της τάξης και του πολιτισμού. Είναι συγγραφέας πολλών άλλων βιβλίων, μεταξύ των οποίων τα: Feminist Theory (Pluto Press 2000), Ain’t I A Woman, Sisters of the Yam, Black Looks, Yearning, Talking Back, και Breaking Bread (με τον Cornel West). Σήμερα είναι καθηγήτρια Αγγλικών στο City College του City University of New York.
Πηγή: https://www.plutobooks.com/blog/feminism-is-for-everybody-bell-hooks/
Μετάφραση και επιμέλεια: Παπαδοπούλου Νατάσσα, Ψυχολόγος – Εκπαιδευόμενη Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια
*Η εναλλαγή των άρθρων έγινε σκόπιμα κατά τη διάρκεια της επιμέλειας στα πλαίσια της συμπεριληπτικής κουλτούρας και του κέντρου και της μεταφράστριας.